ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ၾကဖို႔

ဦးေက်ာ္ဇံသာ
11.07.2013

တိဘတ္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုေတာင္ပြဲ in New Delhi, India

ျမန္္မာႏိုင္ငံမွာ မတူကြဲျပားတဲ့ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း တခုႏွင့္တခု ျငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ သမုိင္းကို ျပန္ၾကည့္သင့္တယ္။ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ မတူကြဲျပားသူေတြ လြတ္လပ္ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနထိုင္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ျမန္မာအေရးကို ရာစုဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ပါေမာကၡ Josef Silverstein က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ New Jersey Rutgers တကၠသိုလ္က ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါေမာကၡ Josef Silverstein ႏွင့္ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ တင္ျပထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာႀကီး Silverstein ခင္ဗ်ာ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္မွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဘယ္ေလာက္အေရးပါ ပါသလဲ။ ဆိုတာက ျမန္္မာ့အမ်ိဳးသား စိတ္ဓာတ္သည္ Secular Nationalism လို႔ေခၚတဲ့ ဘာသာေရးႏွင့္ ကင္းလြတ္ေသာအမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓာတ္လား။ သို႔မဟုတ္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဆက္စပ္မႈရွိေနပါသလား ဆရာႀကီး ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။

Josef Silverstein ။ ။ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရး ဆက္စပ္ေနပါသလား။ တခုႏွင့္တခု ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အတူတူေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူတစ္ေယာက္ဟာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီေကာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေကာ အတူတူျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခုႏွင့္တခုဟာ ဖီလာဆန္႔က်င္ မဟုတ္ပါဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ျမန္မာ့အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓာတ္ဟာ Secular Nationalism လို႔ေခၚတဲ့ ဘာသာေရးႏွင့္ ကင္းလြတ္ေသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ မဟုတ္ဘူးေပါ့။

Josef Silverstein ။ ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဘဝေနေရးအတြက္ သိပ္အေရးပါတဲ့ နည္းလမ္းတရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အေတြးအေခၚ ယံုၾကည္မႈတရပ္သာမကပါဘူး။ လူေတြဟာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ဘယ္လို ဆက္ဆံေနထိုင္ရမလဲဆိုတဲ့ နည္းလမ္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဝလမ္းညႊန္ပါ။ ဒီအတိုင္း လိုက္နာမယ္ဆိုရင္ ဘယ္သူမဆို ဘယ္သူႏွင့္မဆို ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ပဋိပကၡမျဖစ္ဘဲ ေနထိုင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္ကို တဖက္က ေလးစားရမယ့္ နည္းလမ္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုလိုတာက ဘာသာျခားေတြႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြႏွင့္ အတူတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္ တဲ့လမ္းစဥ္ ဆိုတဲ့သေဘာေပါ့။

Josef Silverstein ။ ။ လံုးဝ မွန္ကန္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာ့သမိုင္းရဲ႕ တစိတ္တေဒသလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ျပႆနာတခုကေတာ့ လူေတြဟာသမိုင္းကို ျပန္မဖတ္ၾကေတာ့သာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လာေရာက္ျပီး စတင္အေျခက်ေနထိုင္ခဲ့ၾကတာ အဲဒီအထဲမွာ မတူကြဲျပားတဲ့ လူမ်ိဳးေတြ၊ ဘာသာတရားေတြ၊ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနထိုင္လာခဲ့ႀကပါတယ္။ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ တမ်ိဳးႏွင့္တမ်ိဳး ဝင္ေရာက္ဖက္စြက္တာလည္း မရွိခဲ့ၾကပါဘူး။ဘာသာအယူဝါဒ မတူသူေတြကို အတင္း ဘာသာေျပာင္းေစဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တာမ်ိဳးလည္း မရွိခဲ့ပါဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုရင္ ဒီကေန႔ျဖစ္လာတဲ့ ပဋိပကၡေတြ အႀကမ္းဖက္မႈေတြၾကေတာ့ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ပဋိပကၡမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့ ဆရာႀကီး။

Josef Silverstein ။ ။ အႀကမ္းဖက္မႈေတြဟာလည္း ေရရွည္ျဖစ္ထြန္းလာခဲ့တဲ့ ကိစၥတရပ္ပါပဲ။ တနည္းေျပာရရင္ အခုေနာက္ဆံုး ရာစုႏွစ္မွာပါ။ ဒါကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ထြန္း ရပ္တည္လာမႈႏွင့္ ယွဥ္ျပီးေတာ့ ရႈျမင္ႀကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သမိုင္းကို နည္းနည္းျပန္ေကာက္ရမယ္ဆိုရင္ ဗမာေတြ ျမန္မာအလယ္ပိုင္းတခြင္ကို အုပ္စိုးထားခဲ့စဥ္တုန္းက ေဒသတနံတလ်ားက လူမ်ိဳးစုေတြ ဘာသာေရး အသိုင္းအဝိုင္းေတြ လူမႈဝန္းက်င္ေတြကို သူတို႔ဟာ သူတို႔ ကုိယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးထားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ေဘာင္အတြင္း ေနထိုင္သမွ် ကာလပတ္လံုး ဒီလိုပဲခြင့္ျပဳထားခဲ့တာပါ။ ဒါဟာ ၂၀ ရာစုအစပိုင္းမွာ တစုႏွင့္တစု သေဘာထား မတူညီမႈေတြ ျဖစ္လာျပီး စတင္ ယိုင္နဲ႔လာခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းေတြ အခ်င္းခ်င္းရန္ျဖစ္တာ စစ္တိုက္တာဟာ ဗုဒၶဘာသာ အစဥ္အလာ၊ အစၥလာမ္အစဥ္အလာ မဟုတ္ပါဘူး။ အိမ္နီးခ်င္းေတြႀကား ေပ်ာ္ရႊင္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာႏွင့္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ အစဥ္အလာေတြသာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာႀကီးက ဘာသာတရားႏွစ္ခုစလံုးဟာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္၊ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ယွဥ္တြဲေနထိုင္တဲ့ အစဥ္အလာရွိတယ္ဆိုေတာ့ အခု ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာတာၾကေတာ့ေကာ။ အဲဒီတုန္းက ေကာင္းခဲ့တဲ့ အစဥ္အလာေတြ အခုဆိတ္သုဥ္းသြားခဲ့ျပီးလား သို႔မဟုတ္ အခုအခါမွ တဖက္ကိုတဖက္ လႊမ္းမိုးခ်င္တဲ့ စိတ္ေတြမ်ား ပိုမိုေပၚလြင္လာလို႔လားဆိုတာ ဘယ္လိုေျပာမလဲ ခင္ဗ်ာ။

Josef Silverstein ။ ။ အခုအခါ က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ႀကံဳလာရတဲ့ျပႆနာေတြ တိုက္ခိုက္မႈေတြ သေဘာကြဲလြဲမႈေတြဟာ အဓိကအားျဖင့္ ဗမာေတြအေနႏွင့္ ၾသဇာအာဏာကို လူထုအသိုင္းအဝိုင္း တခုလံုးအတြက္ မွ်မွ်တတ ခြဲေဝက်င့္သံုးဖို႔ ပ်က္ကြက္ရာကတဆင့္ ေပါက္ဖြားလာတာပါ။ သမိုင္းမွာလည္း အုပ္စိုးသူ ဘုရင္မရွိတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ အုပ္စိုးတဲ့ဘုရင္ အင္အားေပ်ာ့ညံ့တဲ့အခါမွာ လူေတြဟာ အုပ္စုလိုက္ တျခားအုပ္စုေတ ြလာေရာက္တိုက္ခိုက္မွာစိုးလို႔ ကာကြယ္ခုခံလာၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီကေန႔အခါမွာ ျမန္မာျပည္သူေတြ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ စိတ္ဝမ္းကြဲျပားမႈေတြ လူမႈဒုကၡေတြဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္စုိးမႈစနစ္တရပ္ကို မ်ိဳးဆက္တခုက တခုကို နည္းလမ္းတက် လြဲေျပာင္းခ်မွတ္ေပးႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့ရလဒ္ေတြလို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ ျဖစ္မလာပဲ တစ္ေယာက္လည္ပင္းကို တစ္ေယာက္ ညစ္ဖို႔ႀကိဳးစားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္ေနရတာပါ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ဒီပဋိပကၡေတြဟာ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲလာၾကသူေတြအထဲက ေျပာင္းလဲေပၚထြန္းလာတဲ့ သေဘာေပါ့။ တနည္း ေျပာရရင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကတဆင့္ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ အႀကမ္းဖက္မႈေတြလို႔ ဆိုရမွာေပါ့။

Josef Silverstein ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကြဲျပားတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြ အၾကား ျငိမ္းခ်မ္းေရး မတည္တံ့ႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့ အေျခအေနေတြ အယူအဆေတြကေတာ့ မရွိခဲ့ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ စိန္ေခၚမႈ တစုံတရာ မရွိဘဲ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္တံ့ခဲ့တဲ့ ကာလလည္း ရွည္ရွည္လ်ားလ်ား ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ အရင္က မရွိခဲ့ပဲ အခုရွိလာတာၾကေတာ့ေကာ ဆရာႀကီး။

Josef Silverstein ။ ။ အခုေတာ့ အယူဆသစ္ေတြကို ျပင္ပက လူေတြကေနတဆင့္ တင္သြင္းလာတာေတြ႔ ျမင္ေနရပါတယ္။ ျပင္ပက ဝင္ေရာက္လာသူေတြဟာ သူတို႔ႏွင့္အတူ စိတ္မခ်မ္းသာစရာေတြ၊ မုန္းတီးစိတ္ေတြ၊ သေဘာထား ကြဲလြဲမႈေတြကို သယ္ေဆာင္လာျပီး ျပည္တြင္းမွာ ကာလရွည္ႀကာစြာ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းေနထိုင္လာသူေတြဆီ သြတ္သြင္းေပးေနၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီလိုႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတည္ရွိလာခဲ့တ့ဲ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ပ်က္ျပားစရာေတြ ျဖစ္လာရတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက ဖဆပလေခတ္တုန္းကလည္း ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာအျဖစ္ ျပဌာန္းဖို႔ ဆိုတဲ့ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ျပႆနာ တက္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဖတ္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုိအထိ ဆိုးတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေတာ့ မျဖစ္ခဲ့ဘူးေပါ့ ခင္ဗ်ာ။

Josef Silverstein ။ ။ ဒီလို အယူအဆမ်ိဳးႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ က်ေနာ္ စိုးရိမ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ အေတာ္ေလး ေနာက္ပိုင္းက်မွ ေပၚထြက္လာတဲ့ အယူအဆ ျဖစ္ပါတယ္။ အတိတ္ကာလ ၁၉ရာစု၊ ၁၈ ရာစုကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဘာသာကိုးကြယ္မႈ မတူညီတူ ေတြဟာ နီးနီးကပ္ကပ္ေနထိုင္ခဲ့ႀကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ သူတို႔နည္းႏွင့္ သူတို႔ ေနထိုင္ခဲ့ႀကတာပါ။ တစ္ေယာက္အေရး တစ္ေယာက္ ဝင္စြက္ဖက္တာလည္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္သစ္ေရာက္လာေတာ့ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တခ်ိဳ႕က ဗုဒၶဘာသာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ျဖစ္ရမည္လို႔ ေတာင္းဆိုလာၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ဆိုတာမရွိပါဘူး။ လူအမ်ားစုက ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္ၾကေတာ့ သူတို႔ဟာသူတို႔ က်င့္ႀကံလုိက္နာႀကဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုလိုဆိုေတာ့ ေရွးတုန္းက ဘာသာကြဲ လူမ်ိးကြဲ ျပႆနာမရွိဘဲ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္လာႀကတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာတယ္ဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းက ေခတ္သစ္က်မွ တိုးတက္မလာဘဲ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ေန တယ္ဆိုတဲ့သေဘာေပါ့ ဆရာႀကီး ခင္ဗ်။

Josef Silverstein ။ ။ က်ေနာ္ အျပည့္အဝ သေဘာတူပါတယ္။ မတူကြဲျပားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ သူတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ သူတို႔ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဗမာဘုရင္ကို အႀကီးအမွဳးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားၾကျပီး အခ်င္းခ်င္း သဟဇာတရွိ ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဗမာဘုရင္ ကလည္း သူတို႔နည္းႏွင့္ သူတို႔ ေနခြင့္ျပဳထားခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ကိစၥကို ဝင္မစြက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့သမိုင္္းမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရွိခဲ့ပါတယ္။ လူမႈစစ္ပြဲေတြ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ျပည္ပတိုင္းျပည္ေတြႏွင့္ေတာ့ စစ္ပြဲေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ ထုိင္း ႏွင့္ ဗမာစစ္ပြဲေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာလည္း ဘာသာကိုးကြယ္မႈ ကြဲျပားျခားနားလို႔ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့စစ္ပြဲေတြ မဟုတ္ပါဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ဆရာႀကီး။ အဲဒီေတာ့ ေရွ႔ကို ေမွ်ာ္ျပီးႀကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒီလို သဟဇာတ ရွိရွိ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းႏွင့္ မတူကြဲျပားမႈေတြအၾကား ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့စနစ္ကို ျပန္သြားဖို႔အတြက္ အဲဒီစနစ္မ်ိဳးကို ဖန္တီးဖို႔အတြက္ ဘာေတြကို က်ေနာ္တို႔ ျပဳျပင္ၾကရမလဲ။ စနစ္ကို ျပဳျပင္ရမလား။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ေျပာင္းလဲရမလား။ သုိ႔မဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း လူေတြရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာသဘာဝကို ေျပာင္းလဲရမလား။

Josef Silverstein ။ ။ ဒါကိုလည္း ေနာက္ျပန္လွည့္ၾကည့္ရမွာပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ ျမန္မာျပည္သူူေတြကို ဦးေဆာင္ျပီး ပင္လံုညီလာခံ လုပ္စဥ္တုန္းက လူမ်ိဳးစုေတြ သူတို႔ဟာသူတို႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ ေနထိုင္ပိုင္ခြင့္ကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ မူစလင္ေတြကိုေသာ္လည္းေကာင္း တျခားအုပ္စုေတြကိုေသာ္လည္းေကာင္း ေျပာင္းလဲဖို႔ သူမလုပ္ခဲ့၊ မေျပာခဲ့ပါဘူး။ ျငိမ္းခ်မ္းေျပျပစ္မႈ ရွိေနသမွ် သူတို႔ဘာသာ သူတို႔ေနၾကဖို႔သာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ Federal ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔အစည္းေရးကို လုိလားပါတယ္။ လူမ်ိဳးစုေတြ တစုကိုတစု ဝင္မစြက္ဖက္ဘဲ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေနထိုင္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီဇစ္ျမစ္ကို အခု ျပန္မသြားၾကေတာ့ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ဆုိတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ခ်င္လာပါတယ္။ က်န္လူမ်ိဳးစုအေပၚ ႀကီးစိုးခ်ယ္လွယ္လာခ်င္ၾကပါတယ္။ဆိုေတာ့ က်ေနာ့္သေဘာေျပာရရင္ သမိုင္းကို ျပန္ႀကည့္ႀကပါ။ေလ့လာႀကပါ။ အဲဒီမွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ သဟဇာတရွိရွိ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနထိုင္ခဲ့ႀကတာကို ေတြ႔ၾကရပါလိမ့္မယ္။