အမယ္ဘုတ္ ခ်ည္ခင္ရႈပ္

ရႈပ္ေအာင္လုပ္တဲ့လူကလုပ္ျပီးျပီ။ လုပ္တဲ့လူျပန္ရွင္းဆိုရင္ မရွင္းတတ္ရင္လဲပိုရႈပ္မယ္။ သို႕ေသာ္ ရွင္းတာကေတာ့ ရွင္းရမယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံေန႕စဥ္သတင္း။ ျပန္ေပး၊ ျပန္ရွင္းရမဲ့ လယ္သိမ္းေျမသိမ္းျခင္းက်ဴးလြန္ျခင္းေတြကလဲေနရာတကာ။ သိမ္းေတာ့လဲဥပေဒမရွိဘူး။ ျပန္ေပးဘို႕လဲဥပေဒမရွိဘူး။ သန္းေခါင္စာရင္းကလဲေကာက္ဦးမယ္။ လူမ်ိဳးဘဲထည့္၊ က်န္တာမထည့္နဲ႕တခ်ိဳ႕ကဆို။ သူ႕အမ်ိဳး၊ သူဘာသာထည့္ေပးတခ်ိဳ႕က ေျပာ။ တိုင္းရင္းသား၁၃၅မ်ိဳး ဆိုတာလဲအတည္လိုလိုဘာလိုလို။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥေဒ ျပင္ဆင္ေရး။ ဘယ္ဟာကလိုတယ္၊ သိတဲ့လူေတြနဲ႕ မဟုတ္ဘူး၊ တခုလံုးဘဲတတ္တဲ့လူခ်ည္းပါဘဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ေရးတြင္ တပ္မေတာ္ပါ၀င္လာေရး ဆိုတဲ့လူလဲရွိေသးတယ္။ေအာင္မင္းရဲ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ အလိမ္ခံခ်င္ေနတဲ့ လူေတြ သြားျပီးလိမ္တယ္၊ ေအာင္ျမင္သမွ သိပ္ေအာင္ျမင္။ “ယူမယ္မယူမယ္ျဖင့္ မေသခ်ာေသးဘူး၊ တက္ခ်င္တာကအရင္၊ အရင္”နဲ႕ေတြ႕ၾကျပီ၊ မွတ္ကေရာ။ေရမႈတ္တဘက္၊ မီးစတဘက္၊ ရာဇပရိယာယ္ေပါ့၊ လက္နက္ခ်တဲ့လူကိုတိုက္နဲ႕ကား၊ မခ်တဲ့လူကိုတုတ္နဲ႕ဓါး။ အေျပာကတတိုင္းတျပည္လံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး။ တိုက္ေနတံုး၊ ေျပးေနဆဲ။ တိုင္းျပည္မွာမေနခ်င္တဲ့လူေတြ၊ တရားမ၀င္ခိုး၀င္မႈ ႏွိမ္နင္းမယ္၊ ဟိုကေၾကျငာျပန္ျပီ။ အခုမွ ဖက္ဒရယ္ေလ့လာေရးသြားတဲ့လူကလဲရွိေသး။

၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကလာအံုးမယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမတျဖစ္မွာကိုစိုးရိမ္တဲ့လူနဲ႕ မျဖစ္မွာကိုစိုးရိမ္တဲ့လူေတြ၊ ဒီတခ်က္နဲ႕တင္ ရတက္မေအးတဲ့လူေတြလဲဒုနဲ႕ေဒး။ ဖြဲ႕စည္းပံု ျပင္ျပင္၊ မျပင္ျပင္။ ေကာ္မရွင္သာတည္ၾကည္ပါေစ။ မျဖစ္မွာေတာ့ မပူနဲ႕။ဖြဲ႕စည္းပံု Constitution ဟာဥပေဒအခ်ဳပ္၊ လူျပိန္းသိတယ္္။ ဖြဲ႕စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရး Constitution Amendment သည္ အဲဒီပုဒ္မ ျပဌာန္းခ်က္ဘဲ။ နဂိုျပဌာန္းခ်က္ လြယ္ခ်င္လြယ္၊ ခက္ခ်င္ခက္။ ဒီအခ်က္ကိုစျပီးျပင္။ ဒါဆိုရင္ဆက္သြားႏိုင္တယ္။ ဘယ္လိုျပင္ရမလဲ။ ဒီပုဒ္မကိုလႊတ္ေတာ္ကိုေပးလိုက္ရင္ ျပတ္ေရာ။ ဘာလို႕ ေပးရမလဲ။ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြ မဟုတ္ၾကဘူးလား။ ဒီလုပ္ပိုင္ခြင့္ေလာက္မွ အပ္ႏွင္းမခံရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဘာလႊတ္ေတာ္လဲ။ဒါကေျဖးေျဖးျငင္သာေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ဘက္ကေျပာတာ။ အဓိကသည္ ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ဆႏၵ အားလံုးမွာရွိရင္ ျဖစ္တယ္။ဘယ္အပိုင္းကျဖစ္ျဖစ္ အမွန္ကိုျမင္တဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြတက္လာရင္ တဆင့္ျပီးတဆင့္ ေျပာင္းလဲလာမွာဘဲ။

ေဒၚစု။ ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲအေျဖထြက္လာေတာ့ သတင္းေထာက္ကရုတ္တရက္ ေမးတယ္။ “ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမရွိဘူး။ ခုခ်က္ျခင္းအာဏာလႊဲအပ္ရင္ ဘယ္ဥပေဒသံုးမလဲ” “၄၇ ဥပေဒ ျပဳျပင္ျပီးသံုးမယ္” “ဒါျပီးရင္ ဘာဆက္လုပ္မလဲ” “ဒုတိယပင္လံုသြားမယ္” ဒါဟာတကယ့္လုပ္သင့္ လုပ္ထိုက္တဲ့ အမွန္တရားျဖစ္တယ္။ အမွန္ကိုျမင္တဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ေဒၚစုကိုယံုၾကည္ရတဲ့ အခ်က္ဟာအဲဒါဘဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံု Constitution က မရွိလို႕ မျဖစ္ေတာ့ မရွိတာထက္ကေတာ့ Better than Non ရွိတဲ့ဟာသံုးရမယ္။ အသားလြတ္မဟုတ္ဘူး၊ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပဳျပင္သံုးရမယ္။ ျပဳျပင္သြားဘို႕သည္ လႊတ္ေတာ္တာ၀န္။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ဒုတိယပင္လံုသြားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမဲ့အလုပ္ေတြကိုလုပ္ႏိုင္ဘို႕ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကဘာေတြလဲ။

နံပါတ္တစ္ကတိုင္းရင္းသားဆိုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚကို ရွင္းရမယ္။ ျပဌာန္းတဲ့ ဥပေဒရွိရမယ္။ ၁၃၅ မ်ိဳးဆိုတာကို ျပန္စီစစ္ရမယ္။ လူမ်ိဳးရွစ္မ်ိဳးဆိုတာကေတာ့ ၁၉၆၁ ဇြန္လက်င္းပတဲ့ ေတာင္ၾကီးညီလာခံဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားProcessအမွန္ရွိေတာ့ အားလံုးကအတည္ျပဳ လက္ခံတယ္လို႕ ယူဆလို႕ရတယ္။ ကဲ ၁၃၅ မ်ိဳးဆိုတာဘယ္ Process ကလဲ။ က်ေနာ္ကခ်င္းျဖစ္လို႕ ခ်င္းကိုဥပမာထားျပီးေျပာမယ္။ တိုင္းရင္းသား ၁၃၅ မွာခ်င္း ၅၄မ်ိဳးလို႕ ေျပာတယ္။ အမ်ိဳးအမည္၊ နယ္ပါယ္အမည္၊ ရြာအမည္ေတြ ေရာေထြးေနတယ္။ အမ်ိဳးဆိုတာမွာလဲဥပမာ Tribe ကေန Clan ေတြ ပါြးလာတယ္။ အဲဒီ ၅၄ မ်ိဳးမွာ Tribe နဲ႕ Clan လဲေရာေထြးေနတယ္။ မပါတဲ့ဟာကရွိေသး။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတိုင္းအတာအတြင္းမွာခ်င္း (၆)မ်ိဳးဘဲရွိတယ္။ ၅၄မ်ိဳးဆိုတာဘယ္ခ်င္းေတြရဲ႕ တင္ျပခ်က္လဲ။ ဘယ္တံုးကလဲ။ ေသာက္ရမ္းသတ္မွတ္လို႕ မရဘူး။ အမ်ိဳးအႏြယ္မ်ားဆင္းသက္လာပံုသမိုင္းရွိတယ္။ခ်င္းဘယ္နဲ႕မ်ိဳးရွိတယ္။ ခ်င္းကိုေမး။

က်ေနာ္တို႕ ျပည္ေထာင္စုကိုသြားမယ္ဆိုရင္ ျပည္ေထာင္စုမွာဘာ၊ ျပည္နယ္မွာဘာထားမယ္၊ သိၾကတယ္။ ေအး - အဲဒီျပည္နယ္မွာလူမ်ိဳး National က ရွင္းတယ္၊ ထား။ အဲဒီလူမ်ိဳး(National)မွာဘယ္တိုင္းရင္းသား (Ethnic)မ်ားပါ၀င္သလဲ။ ခ်င္းလူမ်ိဳး (Chin National)မွာဘယ္ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြ (Chin Ethnics) ပါ၀င္သလဲ။ သတ္မွတ္ျပဌာန္းဘို႕လိုတယ္။ ဘာလို႕လဲ။ ျပည္နယ္ကဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာပိုင္ဆိုင္ရမယ္။ အဲဒီျပည္နယ္မွာဥပေဒအတူျပဳျပီးေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာကိုပိုင္ဆိုင္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသေတြ ျပန္ခြဲရမယ္။ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသကိုပိုင္ဆိုင္မဲ့ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားသတ္မွတ္ရမယ္ေလ။အမ်ိဳးမွန္တယ္၊ စတင္အေျခခ်စဥ္ကခြဲျပီးေတာ့ ေနရာယူလာၾကတယ္။ တူညီတဲ့ အခ်ိန္ကာလကို ျဖတ္သန္းလာၾကတယ္။ဒါေၾကာင့္ပိုင္ဆိုင္တဲ့ နယ္ေျမအက်ယ္အ၀န္း၊ တိုးပြါးလာတဲ့လူဦးေရ၊ ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈအုပ္စုအဘက္ဘက္ကမတိမ္းမယိမ္းတန္းတူရွိၾကတယ္။ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ အဲသလိုတန္းတူတဲ့ ခ်င္း (၆)မ်ိဳးဟာ - နာဂ၊ ဇိုမီး၊ လိုင္မီး၊ ခူမီး၊ ခ်ိဳး၊ အရိႈ တို႕ ျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စုမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္မွာျဖစ္ျဖစ္ ဥပေဒအတူျပဳျခင္းဟာတခုနဲ႕တခုဆက္သြယ္၊ ဆက္ဆံ၊ ေပါင္းသင္းရဘို႕အတြက္ျဖစ္တယ္။ ခုကာလ ျပည္နယ္တခုမွာလူမ်ိဳးတခုထဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္။ ျပည္နယ္တခုအတြင္းဒီကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသပိုင္ဆိုင္ရတဲ့အဆင့္အတန္းမရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားတခုခုလဲရွိေကာင္းရွိႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒသကိုေဒသႏၱရျမိဳ႕နယ္မ်ားျပန္စိတ္ပိုင္းတဲ့အခါ ျမိဳ႕နယ္ကိုေတာ့ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရမွာဘဲ။ ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဟာလဲသ႑န္တူကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါဘဲ။ သူ႕ျမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားစီရင္ေရးဟာသူ႕နယ္ခံသားပိုင္ဆိုင္ရမွာဘဲ။ တိုင္းရင္းသားတခုခုဟာ ျမိဳနယ္တခုအျဖစ္ေလာက္မွ မစုစည္းဘူး၊ ျပန္႕က်ဲေနတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ သူ႕အသင္းအဖြဲ႕ Association နဲ႕ ရပ္တည္ျပီးထိုက္သင့္တဲ့စုရပ္ေနရာတခုခုမွာေတာ့ လာျပီးပါ၀င္ႏိုင္မွာပါဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ “တိုင္းရင္းသား Ethnic” ျပန္လည္စီစစ္သတ္မွတ္ေရးသည္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ျပီး ျပည္နယ္ကိုေဒသမ်ားစိတ္ပိုင္းဘို႕ကဒုတိယလိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္တယ္။ ဘယ္ဖြဲ႕စည္းပံု၊ ဘယ္လႊတ္ေတာ္နဲ႕မဆိုဘယ္အခ်ိန္ကာလမွာျဖစ္ေစလုပ္ေဆာင္သင့္၊ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့အရာ ျဖစ္တယ္။

ဒါျပီးေတာ့ ဘယ္ကိုသြားရမလဲ။ ဒုတိယပင္လံုကိုသြားရမယ္။ ဘာလို႕သြားရမလဲ။ မသြားရင္ ျပည္ေထာင္စုမျဖစ္ဘူး။ မသြားရင္ေကာ။ မသြားရင္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ တူေကာင္းတူလာမယ္။ ဒါေပမဲ့မျဖစ္ဘူး။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၂)ရက္ေန႕ဟာပင္လံုစာခ်ဳပ္ကိုခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ သမိုင္းမွတ္တိုင္ေၾကာင့္ အဲဒီအၾကိမ္ကိုပထမပင္လံုလို႕ လူသိမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအၾကိမ္မတိုင္ခင္မွာေခါင္းေဆာင္မ်ားပင္လံုမွာတၾကိမ္ဆံုခဲ့ၾကဘူးတယ္။ ဒုတိယျဖစ္ျဖစ္ တတိယျဖစ္ျဖစ္ ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ဘို႕ရာအတြက္ ပင္လံုမွာ ျပန္ဆံုဘို႕လိုတယ္။ ၁၉၄၇ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၂)ရက္ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ စာခ်ဳပ္ဟာပင္လံုစာခ်ဳပ္ဘဲျဖစ္တယ္။ ေတာင္တန္းနဲ႕ျပည္မလြတ္လပ္ေရးအတူယူဘို႕ သေဘာတူတဲ့ စာခ်ဳပ္ျဖစ္တယ္။ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ရွမ္းနဲ႕ ျမန္မာျပည္ၾကားျဖတ္အစိုးရတို႕ရဲ႕ အစည္းအေ၀းျဖစ္ျပီးလြတ္လပ္ေရးအတူယူဘို႕ သေဘာတူေၾကာင္းနဲ႕ ၾကားျဖတ္အစိုးရမွာ ပါ၀င္ၾကမဲ့အေၾကာင္းခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ရွမ္းနဲ႕ ၾကားျဖတ္အစိုးရတို႕ လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့ စာခ်ဳပ္သာလွ်င္ျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စုစာခ်ဳပ္မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲအခုထက္ထိ ျပည္ေထာင္စုဟာ အီးေယာင္၀ါးခံရတာ ျဖစ္တယ္။ အခုျပန္ဆံုမဲ့ပင္လံုဟာ ျပည္ေထာင္စုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုဘို႕ ျဖစ္တယ္။ ဒီညီလာခံဟာဒီလူမ်ိဳးရွစ္မ်ိဳးရဲ႕ ညီလာခံ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီလူမ်ိဳးရွစ္မ်ိဳးမွာ ပါ၀င္တဲ့ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ စံုညီပါ၀င္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံေရးပါတီ၊ လူတန္းစားအဖြဲ႕အစည္းနဲ႕မွ မဆိုင္ဘူး။ ျပည္ေထာင္စုစာခ်ဳပ္ထြက္လာျပီဆိုမွ ဒါကိုအေျခခံမူအျဖစ္ အေျခခံျပီး ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုေရးဆြဲရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဥပေဒေရးဆြဲတဲ့အခါက်ေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာပညာရွင္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီ၊ လူတန္းစားအလႊာေပါင္းစံု၊ ျပည္သူလူထုမည္သူမဆိုမ်ား ပါ၀င္ရမွာ ျဖစ္တယ္။
ကဲ - ျမန္မာ့အမယ္ဘုတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးခ်ည္ခင္ရႈပ္ကိုရွင္းဘို႕နည္းလမ္းကေတာ့ ဒါပါဘဲ။သက္ဆိုင္သူအေပါင္း ၾကားၾက၊ နာၾကေစသတည္း။
ဆလိုင္းကီးလဲေအာမ္း
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇန္နာ၀ရီလ (၁၇)ရက္
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ေရးသားသူဆလိုင္းကီးလဲေအာမ္းသည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ျပည္ပသို႕ထြက္ေျပးလာရသူ ျဖစ္ျပီး ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရးတြင္ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္လာခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။ သူကိုယ္တိုင္ မူ၀ါဒခ်မွတ္၍ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းေသာခ်င္းတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားေကာင္စီ၊ စည္းရံုးေရးေကာ္မိတီမွ အေျခခံေကာင္စီမ်ားျဖစ္ေသာခ်ိဳးတိုင္းရင္းသားေကာင္စီ၊ ခူမီးတိုင္းရင္းသားေကာင္စီ၊ ဇိုမီးတိုင္းရင္းသားေကာင္စီ၊ လိုင္မီးတိုင္းရင္းသားေကာင္စီတို႕ ေပၚေပါက္ေရးၾကိဳးပမ္းစဥ္ Refugee Resettlement Program အရ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ Illinois State, U.S.A သို႕ေရာက္ရွိေနထိုင္ရသူ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ သူကိုယ္တိုင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ လမ္းညႊန္ထူေထာင္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးမပါေသာလူမႈေရးအဖြဲ႕ျဖစ္သည့္KCho Ethnic Association (CEA) တြင္ နာယကတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေနပါသည္။
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------