ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနဲ႔ ပ်က္စီး ဆုတ္ယုတ္မႈ

ဦးေအာင္ခင္, ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း

တုိုင္းျပည္ေတြကို တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးတဲ့ႏိုင္ငံနဲ႔ ပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္တဲ့ႏိုင္ငံဆုိၿပီး အၾကမ္းအားျဖင့္ (၂) ပိုင္း ခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္အခ်င္းခ်င္း ယွဥ္ၿပိုင္ရင္း တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာၾကပံုကို Harvard Business School က ပါေမာကၡ Richard Vietor က ၂၀၀၇ မွာ စာအုပ္ထုတ္ထားပါတယ္။ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းကို အစိုးရေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးလုိ႔ တုိင္းျပည္တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာပံုကို How Countries Compete ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ ကြင္းကြင္းကြက္ကြက္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဘာမွမရိွတဲ့ စကၤာပူကၽြန္းေလး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈစြမ္းရည္ထက္ျမတ္လာလို႔ အေရွ ႔ေတာင္အာရွမွာ ထိပ္တန္းေရာက္လာပံုကို တခမ္းတနား ေဖာ္ျပပါတယ္။

ေနာက္ (၅) ႏွစ္ၾကာေတာ့ MIT ေဘာဂေဗဒပါေမာကၡ Daron Acemoglue နဲ႔ Harvard တကၠသိုလ္ႏုိင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡ James Robinson တို႔က တုိင္းျပည္ေတြ ပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းနဲ႔ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ Why Nations Fail ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝျပန္ပါတယ္။ တုိင္းျပည္ေတြ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြဲျပားရတာဟာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရး၊ အေတြးအေခၚ ပထဝီ စတာေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ က်င့္သံုးတဲ့ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ေရခံေျမခံမေကာင္းလို႔ ဆင္းရဲတာမဟုတ္ဘဲ က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အရွင္းဆံုး ဥပမာဟာ ေျမာက္နဲ႔ေတာင္ ကိုရီးယား ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ပန္႔ ကိုလိုနီ ကိုရီးယားဟာ ဂ်ပန္စစ္ရႈံးတဲ့အခါ ၁၉၄၅ မွာ ႏွစ္ပိုင္းကြဲသြားပါတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းကို ရုရွားက အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ေတာင္ပိုင္းကို အေမရိကန္အုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းမွာ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ျခယ္လွယ္ထုတ္ယူတဲ့ စနစ္က်င့္သံုးတာ အႏွစ္ (၇၀) နီးပါးရိွၿပီျဖစ္လို႔ ယုိယြင္းပ်က္စီးေနပါတယ္။ အားလံုးပါဝင္ႏုိင္တဲ့စနစ္ က်င့္သံုးတဲ့ေတာင္ပိုင္းဟာ အဆက္မျပတ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီး ခ်မ္းသာလာပါတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယား မွာ စစ္အင္အားနဲ႔ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြ ရွိေပမယ့္ တုိင္းသူျပည္သားဟာ ဆင္းရဲငတ္ျပတ္ေနပါတယ္။

ေျမာက္ပိုင္းရဲ ႔ လူေနမႈအဆင့္အတန္းဟာ ေတာင္ပိုင္းရဲ ႔ ဆယ္ပံုတစ္ပံုသာ ရွိပါတယ္။ ၿဂိဳလ္တုက ညဘက္ရုိက္ထားတဲ့ ဓါတ္ပံုမွာ ေတာင္ပိုင္းက ထြန္လင္းေနၿပီး ေျမာက္ပိုင္းက မဲေမွာင္ေနပါတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားမွာ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား မလံုေလာက္လုိ႔ မဲေမွာင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းမွာ တေသြးတသံတမိန္႔ကို အဓိကထားၿပီး ျခယ္လွယ္ေသြးစုပ္ ထုတ္ယူတဲ့စနစ္ကို က်င့္သံုးတာမုိ႔ ဆင္းရဲမြဲေတေနတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ေတာင္ပိုင္းကေတာ့ တရားဥပေဒအတိုင္း အမ်ားပါဝင္ႏုိင္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးလုိ႔ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေနပါတယ္။

ကမာၻ႔သမိုင္းကိုၾကည့္ရင္ ျခယ္လွယ္ေသြးစုပ္ထုတ္ယူတဲ့စနစ္ က်င့္သံုးတဲ့ေဒသဟာ အခ်ိန္ၾကာေလ ယုိယြင္းပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္ေလ ျဖစ္လာၿပီး အားလံုးပါဝင္ႏုိင္တဲ့စနစ္ က်င့္သံုးတဲ့ေဒသမွာေတာ့ အခ်ိန္ၾကာေလ တုိးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ျခယ္လွယ္ထုတ္ယူတဲ့စနစ္ေအာက္မွာ တုိးတက္တာမ်ုိး ရွိေပမယ့္ ေရရွည္မခံပါဘူး။ ႏုိင္ငံေရးမွာေရာ စီးပြားေရးမွာေရာ အမ်ားပါဝင္ႏုိင္မွသာ ေရရွည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။

ေစ်းကြက္ရွိတာကို အမ်ားပါဝင္ႏုိင္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္မႈလို႔ မေျပာႏုိင္ပါဘူး။ ေစ်းကြက္ကို လႊတ္ထားရင္ ၾသဇာႀကီးမားတဲ့ အခြင့္အထူးခံတစု ႀကီးစိုးသြားပါလိမ့္မယ္။ အခြင့္ထူးခံသူမရွိဘဲ အားလံုးတန္းတူရည္တူ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရွိတာဟာ အားလံုးပါဝင္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတစုႀကီးစိုးမႈ မရွိဘဲ အမ်ားအတြက္ အခြင့္အလမ္း ဖန္တီးေပးႏုိင္ေအာင္ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းမီဒီယာက ကူညီႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ အခြင့္ထူးခံ လက္ဝါးႀကီးအုပ္စိုးမႈေတြကို ေထာက္ျပႏုိင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ လြတ္လပ္မႈ အနည္းအက်ဥ္း ရွိလာေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးမွာ အခြင့္ထူးခံမႈနဲ႔ ျခယ္လွယ္ထုတ္ယူမႈ ရွိေနေသးတာမုိ႔ မေရရာမေသခ်ာတာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စီးပြားေရးစနစ္ေဟာင္းကို စြန္႔လႊတ္လုိ႔ တရုတ္ျပည္တုိးတက္လာေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးမျပဳျပင္ႏုိင္ရင္ ေရရွည္မခံႏိုင္ဘူးလို႔ ဆုိပါတယ္။

IMF အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႔လို အဖြဲ႔အစည္းႀကီးေတြကေတာ့ စီးပြားေရက႑ကို ႀကံဖန္ၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုက္မယ္ဆိုရ္ တုိးတက္လာမယ္လုိ႔ ယူဆၿပီး က်င့္သံုးရမယ့္ ေပၚလစီေတြ ခ်ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမည္ခံ ျပဳျပင္ေရးသာျဖစ္ေနၿပီး လက္ေတြ႔မွာ အနာတျခား ေဆးတျခား ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္တဲ့။

အေၾကာင္းကေတာ့ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ဟာ အရင္ပံုစံအတုိင္း ဆက္သြားေနလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ျပည္စီးပြားေရးမွာ အားလံုးပါဝင္ႏိုင္တဲ့စနစ္ က်င့္သံုးလို႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေပမယ့့္ ႏုိင္ငံေရးမွာေတာ့ လူတစုျခယ္လွယ္တဲ့စနစ္ကို ဆက္သံုးေနတာမို႔ ႏုိင္ငံေရးစနစ္မေျပာင္းရင္ ဆက္လက္တုိးတက္ဖို႔ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ဟာ Daron Acemoglu နဲ႔James Robinson တိုု႔ေထာက္ျပတဲ့ ပ်က္စီး ဆုုတ္ယုုတ္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ပိုုၿပီးနီးစပ္တယ္လုုိ႔ ပညာရွင္အခ်ဳိ ႔က သံုးသပ္ပါတယ္။ အႏွစ္ (၅၀) ေက်ာ္ ပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္ခဲ့တာကို ဟန္႔တားႏုိင္ေအာင္ ႀကံဖန္ၿပီးျပဳျပင္ေရး လုပ္လာတဲ့ ျမန္မာျပည္ဟာ ၂၀၁၃ ကစၿပီး ေနာက္ျပန္ဆုတ္ေနၿပီလို႔ အေမရိကန္သုေတသီ Joshua Kurlantizick က မၾကာမီက ေဝဖန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျခယ္လွယ္ေသြးစုပ္ထုတ္ယူတဲ့ အခြင့္ထူးခံစနစ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ၿပီး အားလံုးပါဝင္ႏိုင္တဲ့စနစ္ က်င့္သံုးႏုိင္ရင္ေတာင္ အသီးအပြင့္ ခံစားႏုိင္ဖို႔ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာႏုိင္တယ္လို႔ သံုးသပ္ထားပါတယ္။
http://burmese.voanews.com/content/news-analysis-some-rich-and-poor-countries/2419517.html