စုိင္းခမ္းမုိင္း
“၀”တို႔၏ ဒ႑ာရီအရ ၎တို႔၏ မူလေပါက္ဖြားရာေနရာမွာ “ေနာင္ခ်ဳိ”ေရကန္ျဖစ္သည္။ သစ္ေတာႀကီးမ်ား ၏ အလယ္တြင္ မိုးတိမ္မ်ားျဖင့္ အံု႔ဆိုင္းေနေသာ မည္သည့္္ သက္ရွိသတၱ၀ါမွ မေနရဲသာ ဤေရကန္ႀကီး သည္ နက္ရႈိင္း၍ အလြန္ေအးျမေသာေၾကာင့္ ငါးမ်ားပင္ အသက္ရွင္၍ မေနႏိုင္၊ ေရကန္၏ ေလးဘက္ ေထာင့္စြန္း ေထာင့္တခုစီမွ ေက်ာက္ေဆာင္ႀကီး ၄ ခုသည္ ေက်ာက္ေတာင္မ်ား အျဖစ္ တိုးထြက္လာၿပီး၊ ယင္း “ေနာင္ခ်ဳိ” ကန္၏ ေရမွ ကမၻာ့ျမစ္ႀကီးမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္ ဟု ဆိုသည္။
“၀” လူမ်ဳိးတို႔သည္ ေနာင္ခ်ဳိ ကန္၏ ေရမွ ေပါက္ဖြားလာၾကျခင္း ျဖစ္ၿပီး မႏုႆလူသားမ်ား ျဖစ္လာေသာ အခါ အလြန္ႀကီးမား၍ မဲေမွာင္ေသာ “ပတ္ကေတ့” လႈိင္ဂူႀကီး အတြင္း၌ ေနထုိင္ၾကသည္။ ထုိမွ မုဆိုးပညာ၊ လူေခါင္းျဖတ္သည့္ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္မ်ားကို သိလာၿပီး လူဦးေရမွာလည္း မ်ားစြာတိုးပြားလာသည္ဟု ဆိုပါသည္။
“၀” လူမ်ဳိးတို႔ကို ၀ (Wa)၊ ၀ု (Vu) ဟုလည္းေခၚၿပီး ရွမ္းတို႔က ၀၊ လ၊ ကြန္းလြယ္၊ လြယ္လ၊ တိုင္းလြယ္ဟူ၍ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေခၚသည္။ ျမန္မာတို႔က “လ၀” ဟုေခၚသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အေစာဆံုးေတြ႔ရေသာ “၀” တို႔၏ အေထာက္ အထားမွာ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာ ျဖစ္ၿပီး သကၠရာဇ္ ၁၁၉၀ ခုထိုး ေက်ာက္စာ၌ “လ၀” ကၽြန္ဟု ေတြ႔ရၿပီး တဖန္ သကၠရာဇ္ ၁၁၉၈ ထိုး ေက်ာက္စာ၌ ေက်ာက္ဆည္နယ္ “လ၀” ရြာဟု ေရးထိုးထားပါသည္။
“၀” တို႔၏ မူရင္းေဒသႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား မေတြ႔ႏိုင္ေသး ေသာ္လည္း ခရစ္ႏွစ္ ၆၆၁ တြင္ မြန္တို႔ ထုိင္းႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ဟာရိပုဥၹ (Haripunjaya) ျပည္ေထာင္ကို ထူေထာင္ လိုက္ေသာ အခါ ထိုေဒသ၌ ၎တို႔၏ အႏြယ္၀င္ျဖစ္ေသာ “၀” တို႔ ေနထိုင္လ်က္ ရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္ ဟု ဆို၏။ “၀” လူမ်ဳိးတို႔သည္ မြန္ခမာအုပ္စု အႏြယ္၀င္မ်ား ျဖစ္သည္။
အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျမန္မာ့သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ား၌ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၄၇-၆၀ တြင္း ျမန္မာမင္းကို ပုန္ကန္ခဲ့ေသာ “မူးဆိုး” ႏွင့္ “၀” တို႔၏ ရြာသည္ မႏၲေလးခ႐ိုင္ အတြင္း၌ ရွိသည္ ဟု ဆို၏။
“၀” ကို “လ” ဟူ၍လည္း ေခၚ၍ ျမန္မာတို႔က “လ၀” ဟုေခၚၿပီး တ႐ုတ္တို႔က “ခ၀” ဟုေခၚသည္။ “ေကြ႔” အမည္ႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ တ႐ုတ္တို႔က ၁၈ ရာစု၌ “ခြန္လီရန္” ၏ ေခါင္းေဆာင္မႈေအာက္၌ ျမန္မာမင္းကို ေတာ္လွန္ေသာ အခါ “ေကြ႔” အုပ္စုသည္ ယူနန္၊ မိုင္းလင္းနယ္သို႔ တိမ္းေရွာင္ လာခဲ့ၾကသည္။ “မူးဆိုး” တို႔ကို “ကြီ” ဟု ေခၚၿပီး “ခြန္လီ” ဆိုသည္မွာ “မူးဆိုး” တို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ သူ၏ဘြဲ႔ ျဖစ္သည္။
မုိင္းလင္းနယ္သည္ “မူးဆိုး” လူမ်ဳိးတို႔ ေနထိုင္ရာ ေတာင္တန္းေဒသ အတြင္း၌ ရွိၿပီး ထိုအရပ္၌ ရွိၾကကုန္ေသာ “မူးဆိုး” တို႔က ၎တို႔သည္ ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ေအာက္၌ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ခန္႔ ေနထိုင္ခဲ့ရသည္ ဟု ဆိုသည္။
အဂၤလိပ္ မွတ္တမ္းမ်ား အရ ျမန္မာႏိုင္ငံ အဂၤလိပ္အစိုးရေခတ္ တိုင္ေအာင္ `၀´ ႏွင့္ `မူးဆိုး´ တို႔သည္ တခါတရံ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကသည္ကို ေတြ႔ရ၏၊ ၎ လူမ်ိဳးတို႔သည္ အသြင္အျပင္အားျဖင့္လည္း တူညီၾကသည္ ဟု ဆာစေကာ့က ဆိုပါသည္။
ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ အထူးသျဖင့္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ (၁၇၅၂-၁၈၈၅) ၌ ျမန္မာမင္းတို႔၏ ၾသဇာသည္ ယူနန္နယ္ရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား အေပၚ၌ လႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ယူနန္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံနယ္စပ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ေနထုိင္ၾကေသာ “၀” တို႔မွာ သီးသန္႔ ေနထိုင္ ၾကေသာ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္သည္။
ဂႏၳ၀င္အမည္၊ ေကာသမၻီ ဟု ေခၚေသာ ေရွးသိႏၷီနယ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား၌ အႀကီးဆုံး ႏွင့္ အင္အား အရွိဆံုးနယ္ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာ့သမုိင္း၌ “သိႏၷီ ၄၉ လုံးမိုင္း” ဟု ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ သိႏၷီနယ္ႀကီး ၏ နယ္နမိတ္သည္ “၀” နယ္၊ စုံမူး (ပန္ခြန္ ဟုလည္း ေခၚသည္) နယ္ႏွင့္ စပ္ဆက္လ်က္ ရွိၿပီး ယူနန္ႏွင့္ နယ္နမိတ္ မရွိ။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ “၀” နယ္သည္ ၾကားခံနယ္ေျမ ျဖစ္၍ ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ ျမန္မာ နယ္နမိတ္သည္ မဲေခါင္ျမစ္ ျဖစ္သည္။
“၀”နယ္ တနယ္လုံး၌ သိႏၷီေစာ္ဘြား လက္ေအာက္ခံ “၀” နယ္၏ ဧရိယာမွာ ၂၅ မိုင္ခန္႔သာ ရွိၿပီး ၁၈၉၇ တြင္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အဂၤလိပ္တို႔၏ စာခ်ဳပ္အရ တ႐ုတ္က လႊဲေျပာင္း ေပးရေသာ နယ္သာ ျဖစ္သည္။
အဂၤလိပ္ စစ္အရာရွိ၊ ဗိုလ္မက္ေလာ့ဒ္ႏွင့္ ရစ္ခ်တ္ဆန္တို႔ ယူနန္နယ္ မိုးမိန္းမွ က်ဳိင္းဟုံသို႔ နယ္ေျမ စူးစမ္းေရး ခရီးကို ၁၈၃၇ တြင္ စတင္ခဲ့ရာ မုိင္းလင္းနယ္၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ေတာင္တန္းမ်ားတြင္ လူဦးေရ ၈၀၀၀၀ ခန္႔ရွိ “၀” လူမ်ဳိးတို႔သည္ ရြာတရြာလွ်င္ အိမ္ေျခ ၄၀၀ မွ ၅၀၀ အထိ ရွိေသာ ရြာႀကီးမ်ား၌ ေနထုိင္လ်က္ရွိသည္ ဟု သိခဲ့ရသည္။
၎တို႔သည္ မိမိရြာအတြင္းသို႔ အျပင္လူစိမ္းမ်ားကို ၀င္ခြင့္မျပဳ၊ လူေခါင္းျဖတ္သည့္ ဓေလ့ရွိၿပီး အထူးသျဖင့္ ႏွစ္စဥ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၌ သီးႏွံစိုက္ပ်ဳိးခ်ိန္ သီးႏွံအထြက္တိုးဖို႔ လူေခါင္းျဖတ္၍ ယဇ္နတ္ ပူေဇာ္ေလ့ရွိသည္္၊ “၀” နယ္ အတြင္းပိုင္း ေဒသမ်ားသို႔ ခရီးသြားရန္ အလြန္ စိုးရိမ္ရေသာ အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ နယ္ေျမအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္လာၾကေသာ သူမ်ားအား ခ်ဳံခိုတိုက္ခိုက္ၿပီး ေခါင္းျဖတ္ယူသည္။
လူေခါင္းမ်ားကို လူမ်ဳိးအလိုက္ တန္ဖိုးကြာျခားသည္ဟုဆို၏။ အေ၀းဆုံးအရပ္မွ လာေသာသူ၊ ဥပမာ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ား၏ ေခါင္းသည္ တန္ဖိုးအႀကီးဆုံး ျဖစ္သည္။ ဦးေခါင္းကို ရြာ၏ နတ္စင္တိုင္၌ ယဇ္နတ္ ပူေဇာ္၍ စိုက္ထားၿပီး ရြာ၏ ကာကြယ္ေရး၊ လုံၿခဳံေရး ကိစၥရပ္မ်ားကို တာ၀န္ယူေစသည္။ ရပ္ေ၀းမွ လာေသာ သူ၏ ဦးေခါင္းသည္ မိမိအရပ္သို႔ မျပန္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရြာကို ေစာင့္ေရွာက္ရန္ ပို၍ စိတ္ခ်ရသည္ ဟုလည္း ဆို၏။
သို႔ေသာ္ ယူနန္နယ္၊ မိုင္းမ နယ္စပ္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ပိုမိုတိုးတက္သည့္ “၀” တို႔သည္ ပြင့္လင္းရာသီ၌ ကုန္ဖလွယ္သည့္ စံနစ္ကို က်င့္သုံးၿပီး ေရႊျဖင့္ ကြမ္းသီး၊ ဆား၊ ေငြႏွင့္ ကၽြဲႏြားမ်ားကို လဲလွယ္ၾကသည္။
“၀” နယ္၌ စိုက္ပ်ဳိးသီးႏွံထြက္ကုန္မွာ ၀ါဂြမ္း၊ စပါး၊ ေျပာင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ေသာ္လည္း အဓိက စိုက္ပ်ဳိးသည့္ သီးႏွံမွာ ဘိန္းျဖစ္ၿပီး၊ ပန္ဆန္းနယ္၏ အေနာက္ေျမာက္အရပ္တြင္ ဘိန္းသည္ တခုတည္းေသာ ထုတ္ကုန္ႏွင့္ ဘိန္း အေျမာက္အျမား ထုတ္လုပ္ရာ ေဒသလည္း ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္-ျမန္မာ နယ္စပ္ေဒသတြင္ သာမက “၀” တို႔သည္ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း၊ ထုိင္းႏိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ပိုင္း ရွမ္းျပည္ က်ဳိင္းတုံနယ္သည္လည္း “၀” တို႔၏ ေဒသျဖစ္ခဲ့သည္။ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း ထုိင္းႏိုင္ငံ၊ လန္းပြန္း၊ လန္းပန္း နယ္မ်ားကို “၀”တုိ႔ထံမွ မြန္တို႔က သိမ္းပုိက္လုိက္သည္။
မြန္တုိ႔ထံမွ တဖန္ ယြန္းရွမ္းတုိ႔က သိမ္းယူလုိက္ၿပီး အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ “ေယာနက”သုိ႔မဟုတ္ “လန္းန” တုိင္းဟု သမုတ္၍ အုပ္စုိးခဲ့သည္။
ယြန္းရွမ္းတုိ႔သည္ ေလာ၊ ျမန္မာ၊ ထုိင္းႏိုင္ငံတို႔ ဆံုရာ နယ္စပ္၌ ေနထုိင္သူမ်ားျဖစ္၍ ၎တို႔၏ သမုိင္း၀င္ ပထမဆံုး အုပ္ခ်ဳပ္သူမွာ ဖရားမန္းဂ႐ုိင္း ျဖစ္ၿပီး၊ ၎သည္ ယူနန္နယ္တြင္းရွိ က်ဳိင္း႐ံုးႀကီးနယ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၏ အႏြယ္ေတာ္ ျဖစ္သည္။ ဖရားမန္းဂ႐ုိင္းသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၆၃ ၌၊ က်ဳိင္းရဲၿမိဳ႕ကုိ ထူေထာင္ခဲ့၍ က်ဳိင္းရဲသည္ ဖရားမန္းဂ႐ုိင္း၏ ၿမိဳ႕ ဟု အမည္တြင္ခဲ့သည္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၈၁ သို႔မဟုတ္ ၁၂၉၂ တြင္ မြန္တို႔၏ လက္ထဲမွ လန္းပြန္းၿမိဳ႕ကုိ သိမ္းပုိက္လုိက္ၿပီး ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၉၆ တြင္ ဇင္းမယ္ၿမိဳ႕ကုိ ထူေထာင္ခဲ့သည္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၂၇ တြင္ ၎၏ အႏြယ္ေတာ္တဦးက က်ဳိင္းဆင္ၿမိဳ႕ကုိ ထူေထာင္ၿပီး ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၅၀ ခန္႔တြင္ ထုိင္းႏုိင္ငံအေရွ႕ ေျမာက္ပိုင္း ေဒသတခုလံုးသည္ ယြန္းရွမ္းတုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။
ႏွစ္မ်ား မၾကာမီ “နန္း” ႏွင့္ “ဖရဲ” နယ္မ်ားသည္လည္း “လန္းန” ႏုိ္င္ငံေတာ္၏ အစိတ္အပုိင္းျဖစ္လာခဲ့သည္။ ယြန္းရွမ္းတုိ႔သည္ မြန္တို႔၏ လန္းပြန္း၊ လန္းပန္ ေဒသမ်ားကို သိမ္းၿပီးေနာက္ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း မြန္တုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးၾသဇာျပန္႔ႏွံ႔ေသာ ဧရိယာထက္မ်ားစြာ က်ယ္၀န္းေသာ ယြန္းရွမ္းတို႔၏ “လန္းန” ႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။
ဖရားမန္းဂ႐ုိင္းသည္ ထုိင္းႏုိင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ပုိင္းသာမက၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္း က်ဳိင္းတံုနယ္ကုိလည္း “၀” တုိ႔ လက္ထဲမွ ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၆၂ တြင္ သိမ္းပုိက္လုိက္ၿပီး “၀” ညီေနာင္ ႏွစ္ဦး ျဖစ္ေသာ “မန္ခြန္” ႏွင့္ “မန္ခိန္” တို႔ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အျဖစ္ ခန္႔ထားခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ျမန္မာနယ္ျခားေဒသရွိ “၀”နယ္ကုိ တ႐ုတ္တို႔က “ဟုလူ (Hulu)” ဟုသာ သိ၍ စိတ္မ၀င္စား။ ၁၈၈၅ ခုအထိ “၀” နယ္ထဲသုိ႔ ၀င္ေရာက္ရန္ မႀကိဳးစားခဲ့ေပ။
တ႐ုတ္ျမန္မာ နယ္ျခားေဒသ သတ္မွတ္ျခင္း မရွိေသး၍ “၀” နယ္သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မရွိေသာ ေဒသ၊ မည္သူမွ ပုိင္ဆုိင္ျခင္း မရွိသည့္ေဒသ ျဖစ္ခဲ့ ရသည္။ ၁၈၈၅ တြင္ အဂၤလိပ္တို႔ အထက္ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ရွမ္းနယ္မ်ားကို သိမ္းၿပီးေနာက္ “၀”နယ္ကုိ ခြ်င္းခ်န္ ထားခဲ့ျခင္းမွာ စီးပြားေရးအရ အက်ဳိးမရွိျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အတြက္ စားရိတ္ အကုန္အက် မ်ားမည္ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔ႏွင့္နယ္နိမိတ္ျခင္း ဆက္စပ္လာမည္ကို ေရွာင္ရွားလုိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
၁၈၉၀ မွသာ အဂၤလိပ္တို႔ “၀” နယ္ေလ့လာေရး ခရီးကုိ စတင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ၀နယ္ကို ေလ့လာလို၍ မဟုတ္ဘဲ ေျမာက္ပုိင္းရွမ္းနယ္မ်ားရွိ မည္သည့္နယ္သည္ တ႐ုတ္တို႔ႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳလုပ္ထားသည္ကုိ စူးစမ္းရန္ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ ေလ့လာစိစစ္ၿပီး ျမန္မာႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ၾကား ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္သည့္ ျပႆနာမ်ားကို ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီးေနာက္ ၁၈၉၂ တြင္ အဂၤလိပ္အရာရွိတို႔က တ႐ုတ္တုိ႔ႏွင့္ နယ္နမိတ္ သတ္မွတ္ၿပီး “၀” နယ္တခုလံုးကို သိမ္းပုိက္ရန္ အစုိးရကုိ အႀကံျပဳ တုိက္တြန္းခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္အစုိးရက ၁၈၉၃ တြင္ “၀” နယ္ အတြင္းပိုင္း အထိ “စေကာ့” ကုိ ေစလႊတ္ခဲ့ေသာ္လည္း ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေတာင္ပုိင္းနယ္ရွိ မုိင္းလြန္းနယ္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ရန္သာ ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏွင့္ အဂၤလိပ္ အစုိးရတို႔၏ ၁၈၉၄ စာခ်ဳပ္အရ – အဂၤလိပ္တုိ႔က ျမန္မာမင္းမ်ား ပိုင္ဆုိင္ခဲ့ေသာ ယူနန္နယ္ အတြင္းရွိ ရွမ္းနယ္မ်ား ျဖစ္သည့္ ကုိင္းမ၊ မုိင္းတံု၊ မုိင္းကုိးႏွင့္ မုိင္းလင္းနယ္မ်ားကုိ တ႐ုတ္တို႔အား လႊဲေျပာင္း ေပးအပ္ၿပီး ေတာင္ပိုင္း “၀” နယ္ရိွ မုိင္းလြန္းနယ္ကုိ အဂၤလိပ္တုိ႔ ရရွိသည္။
သုိ႔ေသာ္ “၀” နယ္တခုလံုးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဂၤလိပ္ႏွင့္ တ႐ုတ္အစုိးရတို႔ နယ္နမိတ္ သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳလုပ္ခဲ့ေပ။ ၁၈၉၇ တြင္ ခ်ဳပ္ဆုိေသာ စာခ်ဳပ္တြင္လည္း၊ ၀ နယ္အေရးကုိ ခ်န္ထားခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ၁၈၉၉၊ ၁၉၀၀ ၊ ၁၉၃၅-၃၆ ႏွစ္မ်ား ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေသာ တ႐ုတ္ျမန္မာ နယ္ျခား ေကာ္မရွင္မ်ားကလည္း ၀နယ္အေရးကို မေျဖရွင္း၊ မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ၾကေပ။
ဆာစေကာ့၏ တ႐ုတ္ျမန္မာ နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ေရး ၁၈၉၉-၁၉၀၀ အစီရင္ခံစာအရ – တ႐ုတ္ျမန္မာနယ္ျခားေဒသ “၀” နယ္ အတြင္း မုိင္ ၂၀၀ ခန္႔ရွိေသာ နယ္ျခားေဒသ အေရးကုိ မၾကာခဏ စဥ္းစားခဲ့ ေသာ္လည္း “၀”နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မရွိသည့္ ေဒသ အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အစုိးရကလည္း နယ္နမိတ္ သတ္မွတ္ျခင္း မရွိေသးသည့္ “၀” နယ္ အတြင္းသိုိ႔ ၁၉၃၃-၃၄ အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ရန္ မျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း၊ တ႐ုတ္ အဂၤလိပ္ နယ္ျခားေကာ္မရွင္မ်ား၏ အျငင္းပြားမႈေၾကာင့္ ၁၉၃၅-၃၆ အထိ နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ေရး မျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤ အျငင္းပြားသည့္ ေဒသမွာ ေျမာက္ပုိင္း “၀” နယ္အတြင္း၌ ရွိၿပီး နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳလုပ္ႏုိင္ ေသးေသာေၾကာင့္ မည္သည့္ႏုိင္ငံ၏ ပုိင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း မေျပာႏုိင္ပါဟု ဆုိပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံအဂၤလိပ္အစုိးရ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ေခတ္ႏွင့္ ၁၉၄၈ ျမန္မာႏုိင္ငံလြတ္လပ္ေရးရရိွလာသည့္ ေခတ္တုိင္ေအာင္ “၀” နယ္အတြင္း မုိင္ ၂၀၀ ခန္႔ရွိေသာ နယ္စပ္ေဒသကို တိတိက်က် သတ္မွတ္ႏုိင္ျခင္း မရွိသျဖင့္ ယင္းအေရး ကိစၥ သည္ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီး ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္ ရွမ္းျပည္အစုိးရ၏ ေျဖရွင္းရမည့္ ျပႆနာျဖစ္လာခဲ့သည္။
“၀” နယ္အေရးသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ နယ္နမိတ္ျခင္း ဆက္စပ္ေနမႈေၾကာင့္ႏွင့္ စီးပြားေရးအရ အက်ဳိး မျဖစ္ႏုိင္မွန္း သိသျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔က မေျဖရွင္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္အတန္ၾကာမွ “၀” နယ္ အတြင္းရွိ သတၱဳမိုင္းမ်ားအေပၚ အဂၤလိပ္တို႔ စိတ္၀င္စားလာခဲ့သည္။
၁၉၀၀ တြင္ အဂၤလိပ္တုိ႔က မႏၲေလးမွ ၀နယ္၀င္ေပါက္ ကြန္လံုအထိ မီးရထားလမ္းေဖာက္ရန္ စဥ္းစားခဲ့ၾကသည္။ တ႐ုတ္တို႔ကလည္း “၀” နယ္၊ ပန္လံုႏွင့္ ပန္ဟုန္းနယ္၌ သတၱဳမုိင္းမ်ားကုိ မ်ားစြာ စိတ္၀င္စားလာသျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မရွိေသးေသာ “၀” နယ္အတြင္းပိုင္းသို႔ တ႐ုတ္တို႔ တုိးေဖာက္၀င္ေရာက္လာၾကသည္။
“၀” နယ္အေရး ကိစၥကို အဂၤလိပ္တို႔က ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ရရွိခဲ့သည့္ ၁၉၄၈ အထိ မေျဖရွင္းခဲ့သျဖင့္ လြတ္လပ္ၿပီးစ ျမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရ ရင္ဆုိင္ေျဖရွင္းရေသာ အဓိကျပႆနာမ်ားမွာ (၁) “၀”နယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး၊ (၂) တ႐ုတ္တုိ႔ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္မႈ၊ (၃) ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ ပေပ်ာက္ေရး ႏွင့္ (၄) စနစ္က်ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ ထူေထာင္ႏုိင္ေရးတို႔ ျဖစ္သည္။
(ရန္ကုန္ အေျခစိုက္ သမိုင္း ဆရာ စိုင္းခမ္းမိုင္းသည္ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ မႏၲေလးတကၠသိုလ္မွ သမိုင္းအထူးျပဳျဖင့္ မဟာ၀ိဇၨာဘြဲ႔ ရရွိခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္အထိ မႏၲေလး တကၠသိုလ္၊ ရန္ကုန္ တကၠသို္လ္၊မိတၳီလာ ေကာလိပ္တို႔တြင္ နည္းျပ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ လက္ေထာက္ ကထိက အျဖစ္လည္းေကာင္း တာ၀န္ အဆင့္ဆင့္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ၿပီး ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ဆႏၵအရ အလုပ္မွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံျခား တကၠသိုလ္ တခ်ိဳ႕တြင္ သုေတသီ ပညာရွင္ အျဖစ္လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။)
ဧရာ၀တီသတင္းဌာန
No comments:
Post a Comment