ဒီေန႔ နားလည္မႈရရင္ မနက္ျဖန္ လက္မွတ္ထိုးႏိုင္တယ္

ဧရာ၀တီ

ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕တြင္ ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္မွ ၂၉ ရက္အထိျပဳလုပ္သည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔မ်ား၏ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေဝးက တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (NCA) ကို လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အားလံုးကို လက္ခံမွ လက္မွတ္ထိုးမည္ဟု ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားက တညီတညြတ္တည္း ဆံုးျဖတ္လိုက္ၾကသည္။

ပေလာင္ (တအာင္း) အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ (TNLA)၊ ရကၡဳိင့္ တပ္မေတာ္ (AA) ႏွင့္ ျမန္မာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ မဟာမိတ္ တပ္မေတာ္ (MNDAA)၊ လားဟူ ဒီမိုကရက္တစ္ အစည္းအ႐ုံး (LDU)၊ ‘၀’ အမ်ိဳးသား အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (WNO) ႏွင့္ ရခိုင္အမ်ိဳးသား ေကာင္စီ (ANC) တို႔ကို အစိုးရႏွင့္ တပ္မေတာ္ဘက္က ခ်န္ထားခဲ့ရန္ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျပ ေျပာဆိုထားသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ NCA သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ေရး ေက်ာ္ျဖတ္ရမည့္၊ ႀကံဳေတြေနရသည့္္ အခက္အခဲမ်ားကို တိုင္းရင္းသား အဆင့္ျမင့္ညႇိႏႈိင္းေရး ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ဟံသာအား ဧရာဝတီသတင္းေထာက္ ေက်ာ္ခႏွင့္ ၿငိမ္းၿငိမ္းတို႔က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားသည္။

ေမး ။ ။ တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (NCA) ကို လက္မွတ္ထိုးဖို႔ နီးစပ္ၿပီလား။ ဘယ္လိုအတစ္အဆို႔ေတြ ရွိေနေသးလဲ။

ေျဖ ။ ။ နီးစပ္ၿပီလို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ အရင္ထက္စာရင္ေတာ့ ဒါက ေတာ္ေတာ္ေလးကို နီးစပ္တဲ့ အပိုင္းေတြ မ်ားလာၿပီေပါ့ဗ်ာေနာ္။ က်န္တဲ့ အပိုင္းေတြကေတာ့ သိပ္မမ်ားေတာ့ပါဘူး။ က်န္တဲ့အပိုင္းေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ NCA စာတမ္းမွာ ျပင္ဆင္မႈေတြကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး နားလည္မႈရေနၿပီ။

အခုက်န္တဲ့ အပိုင္းေတြကေတာ့ အဓိကအားျဖင့္ NCA ကို လက္မွတ္ထိုးတဲ့ အခါၾကရင္ ဘယ္လိုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုပုဂၢဳိလ္မ်ဳိး ပါဝင္ထိုးမလဲ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီလက္မွတ္ထိုးတဲ့ ပြဲမွာ အသိသက္ေသအေနနဲ႔ ေပါ့ဗ်ာ။ အန္ကယ္တို႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြဘက္က ေတာင္းဆိုတဲ့အျမင္နဲ႔ အစိုးရဘက္က ရပ္တည္တဲ့အျမင္နဲ႔ နည္းနည္းကြာေနတယ္။ အဲဒါက တခ်က္ေပါ့ဗ်ာ။

ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အန္ကယ္တို႔ NCCT လက္ထက္ ကတည္းကေရာ အခု SD လက္ထက္မွာေရာ ေတာင္းဆိုေနတာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးေတြ လုပ္မယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔ေတြအားလံုး ပါဝင္ေရး အဲဒီမွာ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဒီညႇိႏႈိင္းေရးမွာ မပါတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ၊ သေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မခံခ်င္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြ။ ဒါကေတာ့ သီးျခား သူတို႔ လက္ခံရင္လည္း လက္ခံ၊ လက္မခံရင္လည္း ကိစၥမရွိဘူးေပါ့ေလ။ အဓိကအားျဖင့္ အန္ကယ္တို႔ ရပ္တည္တာကေတာ့ ဒီ NCCT ထဲမွာ တေလွ်ာက္လံုး ပါဝင္လာတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ အခုဆိုရင္ေတာ့ SD အဖြဲ႔ေပါ့၊ ABSDF လည္း ပါလာေတာ့ ၁၇ ဖြဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ၁၇ ဖြဲ႔စလံုးပါဝင္ဖို႔ အဓိကထားၿပီး ေဆြးေႏြးတယ္၊ အဲဒီမွာလည္း နားလည္မႈ မရေသးဘူး။

ေနာက္ဆံုး အေျခအေနအရ အားလံုးပါဝင္ေရးကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရဘက္က အေျဖမေပးႏိုင္ေသးဘူး။ အရင္ သူတို႔ရပ္တည္ခ်က္ အတိုင္းပဲ ရပ္တည္ေနတယ္။ သူတို႔ (အစိုးရ) သတ္မွတ္ထားတာကေတာ့ ၁၆ ဖြဲ႔ေပါ့။ ၁၆ ဖြဲ႔ဆိုတာက အန္ကယ္တို႔ NCCT ထဲက ၁၆ ဖြဲ႔ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူးဗ်။ ‘ဝ’ တို႔၊ မိုင္းလားတို႔၊ RCSS တို႔၊ နာဂတို႔ အဲဒီအဖြဲ႔ေတြ ပါတယ္။

NCA လက္မွတ္ထိုးဖို႔ အန္ကယ္တို႔ NCCT ထဲက သူတို႔ လက္မခံခ်င္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြကေတာ့ ကိုးကန္႔ (MNDAA) ရယ္၊ ပေလာင္ (TNLA) ရယ္၊ AA (ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္) ရယ္၊ ဒါက နည္းနည္းျပင္းထန္တဲ့ အပိုင္းေပါ့ဗ်ာ။ က်န္တာကေတာ့ ANC ရယ္၊ WNO ရယ္၊ LDU ရယ္ အဲဒီအဖြဲ႔သံုးဖြဲ႔ကိုလည္း သူတို႔ လက္မခံခ်င္ဘူး။ စုစုေပါင္း ၆ ဖြဲ႔ေပ့ါ။ အဲဒီေတာ့ အန္ကယ္တို႔ဘက္က ခြက်တာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ အစကတည္းက ပါဝင္ေဆြးေႏြးလာတဲ့ အဖြဲ႔ထဲက တခ်ဳိ႕ကို ခ်န္ၿပီးေတာ့မွ တခ်ိဳ႕နဲ႔ပဲ အပစ္ရပ္မယ္ဆို အန္ကယ္တို႔ ဘက္ကလက္ခံဖို႔ ခဲယဥ္းတယ္။

ေမး ။ ။ အစိုးရကေတာ့ သူတို႔ခ်န္ခဲ့ခ်င္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြကို bilateral မေတြ႔ဆံုရေသးတဲ့ အတြက္ဆိုၿပီး ေျပာပါတယ္။ တကယ္တမ္းၾကေတာ့ အဲဒီ bilateral ေတြ႔ဆံုထားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြအားလံုးကလည္း အစိုးရနဲ႔ေတြ႔ဆံုရာမွာ ျပည္နယ္အဆင့္၊ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ေတြ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ၿပီး အခ်က္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ၃၀ ေတာင္းဆိုထားၾကေပမယ့္ ဆက္ဆံေရး႐ုံး ဖြင့္တာေလာက္ကလြဲလို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ အမ်ားစုက ဘာမွ သေဘာတူ၊ လုပ္ကိုင္ခြင့္ မေပးဘူးေလ။ ဆိုေတာ့ bilateral မေတြ႔ရေသးလို႔ဆိုတာ အေၾကာင္းျပခ်က္ သက္သက္လို႔ ေျပာလို႔ရမလား။

ေျဖ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါကိုအန္ကယ္တို႔လည္း လက္ခံပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခုဟာက တႏိုင္ငံလံုး အတြက္ကို အပစ္ရပ္ဖို႔ လုပ္ေနတာဆိုေတာ့ bilateral ေတြ၊ ဘာေတြ အမွန္ကေတာ့ မလိုအပ္ေတာ့ဘူးလို႔ ျမင္တယ္ေပါ့ဗ်ာေနာ္။ အားလံုးထဲမွာ ပါဝင္လာၿပီဆိုေတာ့ သီးသန္႔ေတြ လုပ္ေနဖို႔မလိုဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရကေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိး အေၾကာင္းျပတာေပါ့ဗ်ာ။ ဥပမာ အခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြကို အဖြဲ႔ရဲ႕ အဂၤါရပ္နဲ႔ မျပည့္စံုသလို နယ္ေျမမရွိတာ၊ တပ္အင္အားေတြ မရွိဘူးဆိုတာရယ္၊ တခ်ဳိ႕ကလည္း ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္အဖြဲ႔ မရွိဘူးဆိုတာရယ္ အေၾကာင္းျပတာလည္း ပါတာေပါ့ဗ်ာ။

ကိုးကန္႔ (MNDAA) တို႔၊ ပေလာင္ (TNLA) တို႔၊ AA (ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္) တို႔ကိုေတာ့ တမ်ဳိးအေၾကာင္းျပတယ္။ ကိုးကန္႔ကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိခိုက္တယ္။ ထိပါးတယ္ဆိုၿပီးေတာ့လည္း ေျပာတယ္။ ပေလာင္ကိုလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာေနတာပါပဲ။ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေတြ၊ ေဒသခံျပည္သူ႔စစ္ေတြကို လိုက္ၿပီးေတာ့ တိုက္ခိုက္ေနတယ္။ အေရးယူေနတယ္။ အဲဒါကို အေၾကာင္းျပတယ္။

AA ကိုလည္း ဟုိးရခိုင္ျပည္နယ္ကို ဆင္းၿပီးေတာ့မွ သြားလႈပ္ရွားတာကို အေၾကာင္းျပတယ္။ အစိုးရက AA ကို ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ သြားၿပီးေတာ့ ရပ္တည္ဖို႔ ခြင့္မေပးခ်င္ဘူးတဲ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဟိုမွာကေတာ့ မြတ္စလင္ေတြ ရွိတာကိုးတဲ့၊ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ျပႆနာကို ႀကီးက်ယ္လာမွာကို ေၾကာက္တယ္တဲ့။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာပဲ အေျခခံလာတဲ့အေပၚမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာပဲ သြားၿပီးေတာ့ လႈပ္ရွားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါက ျပႆနာ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေပါ့ဗ်ာ။ အေၾကာင္းျပေနတာ ေပါ့ေလ။

ေမး ။ ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြၾကားထဲမွာ ၾကားေနရတဲ့ စကားတခ်ဳိ႕ရွိပါတယ္။ NCA ထိုးဖို႔ အားလံုးပါဝင္ေရး အဆင္မေျပလို႔ ရွိရင္ အစိုးရက Plan B အေနနဲ႔ တခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြကို ၄ ဖြဲ႔ သို႔မဟုတ္ ၆ ဖြဲ႔၊ ၈ ဖြဲ႔လိုဟာမ်ဳိးနဲ႔ ထိုးဖို႔ ဖဲ့စည္း႐ုံးေနတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြလည္း ထြက္ေနပါတယ္။

ေျဖ ။ ။ ဒါကလည္း သူတို႔ႀကိဳးပမ္းေနတာ ရွိတယ္ဗ်။ ဟိုလြန္ခဲ့တဲ့ ျပည္ေထာင္စုေန႔တုန္းကေပါ့ဗ်ာ။ ကတိခံဝန္ခ်ဳပ္ ဆိုၿပီးေတာ့မွ တခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြကို လက္မွတ္ထိုးဖို႔ ဖိတ္ေခၚတယ္ဗ်။ အန္ကယ္တို႔ UNFC (ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ) အဖြဲ႔ဝင္ေတြက တဖြဲ႔မွမထိုးဘူး။ ရပ္တည္တာေပါ့ေလ။ တဖက္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ ဒီတႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကို ႀကိဳးပမ္းၿပီးေတာ့မွ လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုေတြနဲ႔ အပစ္ရပ္ဖို႔ လိုမယ္ဆိုရင္ တျခားတဖြဲ႔၊ ႏွစ္ဖြဲ႔တည္းနဲ႔ လိုက္ၿပီးေတာ့မွ ေဆြးေႏြြးေနမယ္ဆိုရင္ ဘာထူးမလဲ။ ဘာမွ မထူးဘူးလို႔ အန္ကယ္တို႔က ျမင္တယ္။ သေဘာကေတာ့ ဒီအဖြဲ႔အမ်ားစုနဲ႔ ပါဝင္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ေျဖရွင္းမွပဲ တျပည္လံုး အပစ္ရပ္ႏိုင္မွာပါ။

ေမး ။ ။ ကိုးကန္႔အဖြဲ႔ဟာ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ သမၼတနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ေနတာ ရွိတယ္လို႔ ၾကားရတယ္။ ဒါကို ဒီဘက္က တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြက မသိတာလား။ သတင္းမွားေတြ ထြက္ေနတာလား။

ေျဖ ။ ။ ဒါက ဦးေအာင္မင္းက တမင္တကာကို ေျပာလိုက္တဲ့ စကားပဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီကိစၥကိုလည္း ကိုးကန္႔အဖြဲ႔ကို အန္ကယ္တို႔ ေမးၿပီးၿပီ။ သူတို႔တခါမွလည္း သီးသန္႔မလုပ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဟိုး ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီ၊ သူတို႔အဖြဲ႔က သမၼတႀကီးကို စာေရးလိုက္တယ္။ သူတို႔လည္း အပစ္ရပ္ၿပီးေတာ့မွ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို စားပြဲခံုေပၚမွာ ရပ္ၿပီးေျဖရွင္းဖို႔ အဲဒီ သေဘာထားနဲ႔ စာေရးခဲ့တဲ့ဟာကိုပဲ ဦးေအာင္မင္းက ဒါကို အေၾကာင္းျပၿပီး ေတာ့မွေပါ့ေလ။ ဒါကေတာ့ သမၼတနဲ႔ ဆက္သြယ္ ေနၿပီ စာေရးေနၿပီ။ ညႇိႏႈိင္းေနၿပီဆိုၿပီးေတာ့မွ ေျပာတဲ့သေဘာျဖစ္တယ္။ အမွန္ကေတာ့ တျခားဟာေတြ ဘာမွ မလုပ္ပါဘူး။

ေမး ။ ။ အသိသက္ေသေတြ ကိစၥေပါ့ေနာ္။ ၂ ပိုင္းလို႔ နားလည္ထားပါတယ္။ လက္မွတ္ထိုးမယ့္လူေတြက ဘယ္သူေတြလဲဆိုတာ ျပည္တြင္းကလူေတြကို ေျပာတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိသက္ေတြေတြ ကိစၥကလည္း လက္ခံဖို႔ အခက္အခဲ ျဖစ္ေနတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဘယ္အဖြဲ႔ေတြကို လက္မခံတာလဲ။

ေျဖ ။ ။ ဒီလိုပါ။ လက္မွတ္ထိုးတဲ့ေနရာမွာ အန္ကယ္တို႔ဘက္က ေတာင္းဆိုတာကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က ဆိုရင္ ဥကၠ႒ေတြ၊ အတြင္းေရးမႉးေတြ၊ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ေတြ အဖြဲ႔တိုင္း အနည္းဆံုး တဖြဲ႔ကို သံုးဦးစီ ပါဝင္ေအာင္လုပ္မယ္။ ဒါကို အန္ကယ္တို႔ ကတိေပးတယ္။ တဘက္ကလည္း အဲဒီစာခ်ဳပ္ ခိုင္မာေရးအတြက္ အစိုးရဘက္ကလည္း တာဝန္အရွိဆံုး ပုဂၢဳိလ္ေတြျဖစ္တဲ့ သမၼတတို႔ ၊ ဒုသမၼတတို႔၊ ေနာက္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒တို႔၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္တို႔ စသည္ျဖင့္ေပါ့ေနာ္ အဲသလိုပုဂၢဳိ္လ္ေတြ ပါဝင္ဖို႔ လိုတယ္။

ဒီအဆင့္နိမ့္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြနဲ႔ လက္မွတ္ထိုးရင္ အထက္လူႀကီးေတြအေနနဲ႔ မႀကိဳက္ရင္ပယ္မယ္၊ အဲလိုပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ခြင့္ ရေအာင္ သူတို႔က တမင္တကာ အကြက္ဆင္ခ်င္လို႔လားေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ သူတို႔ကေတာ့ ဦးေအာင္မင္းတို႔ အရင္ကလည္း ေျပာဖူးတယ္။ သမၼတေတြ၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ေတြ ထိုးဖို႔မလိုပါဘူးတဲ့။ သူတို႔ေတြနဲ႔ပဲ ထိုးရင္ရတာပဲတဲ့ အဲသလိုေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ အန္ကယ္တို႔ မေက်လည္ဘူး။ လက္မခံခ်င္ဘူး။ ယံုၾကည္မႈ နည္းပါးတယ္။

ေနာက္တခုက လက္မွတ္ထုိုးတဲ့ေနရာမွာ ခိုင္မာေအာင္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိသက္ေသကိစၥေပါ့။ အန္ကယ္တို႔ဘက္က ေတာင္းဆို ေနတာကၾကာၿပီေလ။ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔က ၇ ႏိုင္ငံပါဝင္ဖို႔ (အေမရိကန္၊ တ႐ုတ္၊ ၿဗိတိန္၊ ဂ်ပန္၊ အိႏၵိယ၊ ထုိင္း၊ ေနာ္ေ၀)၊ ေနာက္ႏိုင္ငံ ေပါင္းစံု အဖြဲ႔အစည္းေတြဆိုရင္ အခုကေတာ့ သူတို႔ဘက္က လက္ခံထားၿပီးသား၊ အန္ကယ္တို႔ ဘက္ကလည္း ေတာင္းဆိုထား ၿပီးသား ရွိတာကေတာ့ UN နဲ႔ အာဆီယံ ဒီႏွစ္ခုကေတာ့ သေဘာတူထားၿပီးသား။ အခု အန္ကယ္တို႔ ထပ္ၿပီး ျဖည့္ခ်င္တာကေတာ့ EU ေပါ့။ သူလည္း ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းပဲေလ။ ဒါလည္း ပါဝင္ဖို႔သင့္တယ္။

ေနာက္ ႏိုင္ငံအဆင့္မွာဆိုရင္ သူတို႔ကေတာ့ တ႐ုတ္တခုကိုပဲ ထည့္ခ်င္တယ္။ အန္ကယ္တို႔ကေတာ့ ဒါကို မႀကိဳက္ဘူး။ တ႐ုတ္တဘက္ဆိုရင္ေတာ့ တဖြဲ႔တည္းဆိုရင္ ရပ္တည္မႈေပၚမွာ တဖက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါမွန္မွန္ကန္ကန္ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီလိုအေရွ႕အုပ္စုက တ႐ုတ္ေတြရွိသလို တဘက္ကသူ႔ကို ျပန္ထိန္းဖို႔ေပါ့ေနာ္၊ ဥပမာ အေမရိကန္တို႔လို ဒါမွမဟုတ္ ဂ်ပန္တို႔လို ဒါေတြရွိဖို႔လိုတယ္။ တဘက္က အန္ကယ္တို႔ ျပန္ေတာင္းဆိုတာကေတာ့ နယ္စပ္ေရးရာအရ နယ္စပ္ျခင္း ဆက္စပ္ေနလို႔ တ႐ုတ္ကိုထည့္ရင္ တဘက္က အန္ကယ္တို႔ကလည္း အိႏၵိယနဲ႔ ထိုင္းကို ထည့္ခ်င္တယ္။ ဒါက်ေနာ္တို႔ ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီး ဆက္စပ္မႈရွိတယ္။ ဒါေတြပါ ထည့္ဖို႔လိုတယ္လို႔ အန္ကယ္တို႔ ေတာင္းဆိုတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အဓိကေတာင္းဆိုတာကေတာ့ ၇ ႏိုင္ငံပါ။ ဘယ္ႏွစ္ႏိုင္ငံက်မလဲေတာ့ မသိဘူး။

ေမး ။ ။ အားလံုးက နားလည္ထားၾကတာက လက္မွတ္ထိုးရင္ အစိုးရဘက္က သမၼတတို႔၊ ကာခ်ဳပ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ထိုးမယ္လို႔ေလ။ အစိုးရဘက္က ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ မထိုးဘူးဆိုတာက ဘယ္တုန္းက သိလိုက္ရတာလဲ။

ေျဖ ။ ။ ဒီလို အန္ကယ္တို႔နဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာမွာ ေတြ႔ကတည္းကိုက အဲဒါေတြ ေျပာလာတာျဖစ္တယ္။ ဒီအရင့္ အရင္တုန္းကေတာ့ သူတို႔ အဲဒါေတြကို မျငင္းခဲ့ဘူး၊ လက္ခံတယ္။ စက္တင္ဘာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေျပာလာတာရွိတယ္။ အခုထက္ထိ သမၼတ ကိုယ္တိုင္ လက္မွတ္ထိုးမယ္လို႔ သူတို႔ ကတိ မေပးေသးဘူး။ ဒါကေတာ့ ဒီဘက္က ပါဝင္လာရင္ သမၼတလည္း စိတ္ပါ ဝင္စားလာရင္ ထိုးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ဒီလိုပဲ အေၾကာင္းျပတာပဲ။ မေရမရာသေဘာေတာ့ ေျပာေနတာေပါ့ဗ်ာ။

ေမး ။ ။ ေလာ္ခီးလာ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ထိပ္သီးညီလာခံကေနၿပီးေတာ့ NCA မူၾကမ္းကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ၁၃ ခ်က္ ရွိတယ္လို႔ သိထားပါတယ္။ အဲဒီမူၾကမ္း အေခ်ာသပ္ဖို႔ အစိုးရနဲ႔ မၾကာခင္က ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတဲ့ အခါမွာ ဘယ္ႏွစ္ခ်က္ ညႇိႏႈိင္း ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ဘယ္လိုအခ်က္ေတြ က်န္ေနပါေသးလဲ။

ေျဖ ။ ။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ တခ်ဳိ႕ စာျပင္တဲ့ အပိုင္းေလာက္ကေလ အဓိပၸာယ္ သိပ္မေျပာင္းလဲဘူး။ စာကိုပဲ ျပင္တဲ့ ကိစၥေတြကေတာ့ ၄-၅ ခ်က္ေလာက္ သေဘာတူလို႔ရတယ္။ ေနာက္ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမွာကေတာ့ မွတ္ခ်က္အေနနဲ႔ေပါ့ဗ်ာ။ မွတ္တမ္းထဲမွာ အဓိပၸာယ္ ရွင္းလင္းသြားေအာင္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲသလို ေဖာ္ျပတဲ့အခ်က္ကလည္း ၄ ခ်က္ေလာက္ေတာ့ ပါပါတယ္ဗ်။ က်န္တာေတြကေတာ့ သိပ္ေတာ့ မမ်ားဘူး အဆံုးအျဖတ္ မေပးႏိုင္ေသးတာ။

အခုက်န္ေနတဲ့အခ်က္ေတြက ဥပမာ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ဆိုရင္ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းျခင္းကို Road Map ရဲ႕ တတိယအဆင့္မွာ ထည့္ထားတဲ့ကိစၥေလ၊ အဲဒါ အန္ကယ္တို႔ဘက္က ေလာ္ခီးလာမွာ ခ်ထားတာကေတာ့ Road Map အစီအစဥ္မွာ “လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းျခင္း” ဆိုတဲ့ စာသားအစား “လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား” ဆိုၿပီးေတာ့ အဲသလို ျပင္ခ်င္တယ္ဗ်။

သေဘာကေတာ့ အန္ကယ္တို႔ဘက္က စိုးရိမ္ေနတာကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ဒီလံုၿခံေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းျခင္းဆိုတဲ့ ဟာကို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္တဲ့ေနရာမွာ မတူဘူး။ သူတို႔ကေတာ့ အၿမဲတမ္းပဲ ဝိုင္းထဲမွာလည္း ေျပာတယ္။ ကာခ်ဳပ္ကလည္း ခနခနေျပာေနတာ ကေတာ့ သူတို႔ ခံယူထားတာက အဲဒီလံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းျခင္းဆိုတာ DDR (Disarmament ၊ Demobilization ၊ Reintegration) ပဲ။ DDR ဆိုတာကေတာ့ လက္နက္ေတြျဖဳတ္သိမ္းမယ္။ တပ္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းမယ္ အဲဒီကိစၥေတြေလ။ အန္ကယ္တို႔ဘက္က ဒါကို လက္မခံႏိုင္ဘူး။ လက္မခံႏိုင္ဘူးလို႔လည္း အန္ကယ္တို႔ဘက္က ေျပာထားပါတယ္။

အန္ကယ္တို႔ဘက္က လိုလားတာကေတာ့ ႏိုင္ငံတခုမွာ ျပႆနာက ေျပလည္ၿပီးရင္ေတာ့ ဒီတပ္ေတြကေတာ့ ေပါင္းရမွာပဲ။ ဒါကို အန္ကယ္တို႔ လက္ခံတာကေတာ့ Security Sector Reform (SSR) လို႔ေခၚတယ္။ ဒါကေတာ့ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္မႈေပါ့ေလ။ အန္ကယ္တို႔လည္း ေျဗာင္ပဲ ေဆြးေႏြးဝိုင္းမွာ ေျပာခဲ့ဖူးတာ ရွိတယ္။ အန္ကယ္တို႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြကို အားလံုးဖ်က္သိမ္းမယ္။ အစိုးရဘက္က တပ္ေတြကိုေတာ့ ဘာမွ မျပင္ဆင္ဘူး။ ဘာမွ မလုပ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ အန္ကယ္တို႔ လက္မခံႏိုင္ဘူး။

တဘက္ကျပန္ၾကည့္ရင္ အန္ကယ္တို႔ရဲ႕ တပ္ေတြဟာ အန္ကယ္တို႔ ႏိုင္ငံကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ျပည္သူကို ကာကြယ္ဖို႔ တာဝန္ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ တာဝန္လဲယူမယ္။ ဒါေပမယ့္ တို႔တပ္ေတြကို လံုးဝ ဖ်က္သိမ္းတဲ့ ပံုစံနဲ႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ “ျပည္နယ္ေစာင့္တပ္” ပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ ထားလိုက္မယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔ ကိုယ့္ျပည္နယ္ကိုလည္း တဖက္က လံုၿခံဳေရးအတြက္ အကူအညီေပးႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံကိုလည္း အကူအညီေပးႏိုင္တယ္။

ဥပမာ အေမရိကန္လို ႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ ျပည္နယ္ ၅၀ ေတာင္ရွိတာ။ ျပည္နယ္တိုင္းမွာ ျပည္နယ္ လံုၿခံဳေရး တပ္ေတြရွိတယ္။ အဲသလိုမ်ဳိး ပံုစံထားေစခ်င္တယ္။ အခုအခါမွာ အစိုးရဘက္က တေလွ်ာက္လံုးကို ျပန္ၾကည့္ရင္ သူတို႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို နားလည္မႈရေအာင္ တည္ေဆာက္ခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ကေတာ့ အန္ကယ္တို႔ ဒီတိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ တပ္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းဖို႔ခ်ည္းပဲ သူတို႔လုပ္ေနတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ေျဖရွင္းမႈကို သူတို႔အဓိက မထားခ်င္ဘူး။ အဲဒီပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ကေတာ့ အန္ကယ္တို႔လည္း လက္မခံႏိုင္ဘူး။

တဘက္က အန္ကယ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဒီေန႔တပ္က ႏိုင္ငံေရးမွာ အမ်ားႀကီးကို လႊမ္းမိုးေနတယ္။ သေဘာ ကေတာ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သေဘာပါပဲ။ တဘက္က အနည္းအက်ဥ္း ဒီမိုကေရစီေတြ ေပးထားေပမယ့္ ေပါ့ဗ်ာ။ အႏွစ္သာရ အားျဖင့္ေတာ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပဲ။ အဲလို စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စစ္တပ္လႊမ္းမိုးေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ တဘက္က အန္ကယ္တို႔ တပ္ေတြကို အားလံုးဖ်က္သိမ္းလိုက္မယ္။ ဟိုဘက္ကလည္း စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရွိေနမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကေတာ့ မတရားဘူးလို႔ အန္ကယ္တို႔ ျမင္တယ္။ တဘက္ကလည္း အန္ကယ္တို႔အတြက္ ဘာမွ လံုၿခံဳေရး မရွိဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အန္ကယ္တို႔ ဘက္က မိမိရဲ႕ တပ္ဖြဲ႔ေတြကို ဖ်က္သိမ္းရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္အဖြဲ႔မွ လက္မခံႏိုင္ဘူး။

ေမး ။ ။ အခု အစိုးရက ၆ ဖြဲ႔ကို တၿပိဳင္တည္း လက္မွတ္ထိုးဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေနတယ္။ တကယ္လို႔မ်ား အစိုးရက ၆ ဖြဲ႔မပါဘဲ ၁၅ ဖြဲ႔နဲ႔သာ လက္မွတ္ထိုးခ်င္တယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔ SD ဘက္က လက္မွတ္ထိုးၾကမွာလား။

ေျဖ ။ ။ အဲဒါကေတာ့ ဒီ (တိုင္းရင္းသား ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေဝး) ဝိုင္းထဲမွာ ေဆြးေႏြးေနတာကေတာ့ အန္ကယ္တို႔ လက္မခံႏိုင္ဘူး။ တဘက္က ေလာ္ခီးလာရဲ႕ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေဝးမွာ ခ်မွတ္ထားတာက အေျခခံမူက အားလံုးပါဝင္ေရးပဲေလ။ တဘက္က ျပန္ၾကည့္ရင္ ဒီအဖြဲ႔ေတြဟာ ဟိုးအစကတည္းက ပါဝင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးေတာ့ တကယ္လက္မွတ္ထိုးတဲ့ အခါက်မွ ဟိုအဖြဲ႔၊ ဟိုအဖြဲ႔ေတြ မပါရဘူး။ ဒီအဖြဲ႔ေတြကိုပဲ လက္ခံမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ကို ခ်န္ထားလို႔မရဘူး။ ပစ္ထားလို႔ မရဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဘဝတူ တိုင္းရင္းသားေတြ ျဖစ္တယ္။ ကံၾကမၼာခ်င္းလည္း ဆက္စပ္ေနတယ္။ စုေပါင္းၿပီးမွ အားျဖစ္မယ့္ အင္အားစုေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ခ်ီတက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ပန္းတိုင္ေရာက္ခါနီးမွ တခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြကို ခ်န္ထားမယ္ ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔ကလည္း ျပန္ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ေပါ့ေလ၊ ကိုယ့္အေပါင္းအသင္း ေရာင္းရင္းေတြအေပၚမွာ သစၥာေဖာက္ရာက်တယ္။ အဲဒါလည္း တခ်က္ေပါ့။

ေနာက္ … ကဲထားပါစို႔ ဒီအဖြဲ႔၊ ဒီအဖြဲ႔ေတြက အပစ္ရပ္ၿပီးေတာ့ ဒီအဖြဲ႔ေတြကို ခ်န္ထားမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ကို မတိုက္ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ သူတို႔ကို အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး မလုပ္ဘူး။ တိုက္မယ္ဆိုရင္ အန္ကယ္တို႔လည္း ဒီအတိုင္းပဲ ကိုယ့္လူ အတိုက္ခံေနရတဲ့ဟာကို ၾကည့္ေနလို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ အန္ကယ္တို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာကေတာ့ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးေလ။ ဟိုအဖြဲ႔၊ ဒီအဖြဲ႔ကို ခ်န္ထားရင္ ဒါတႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ အဓိပၸာယ္က အမ်ားႀကီး ေလ်ာ့သြားမယ္။

ေနာက္အဲသလို ခ်န္ထားလိုက္ရင္ အဲသလိုအဖြဲ႔ေတြက အက်ပ္အတည္းေတြ႔ရင္ေပါ့ဗ်ာ။ သူတို႔ရဲ႕နီးစပ္တဲ့ အရင္က ေပါင္းခဲ့တဲ့ မဟာမိတ္ေတြကို သူတို႔လာၿပီးေတာ့ အကူအညီေတာင္းမွာပဲ။ အန္ကယ္တို႔လည္း လံုးဝ မကူညီဘူးလို႔ ဘယ္အဖြဲ႔မွ လက္မခံႏိုင္ဘူး။ အဲေတာ့ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အဲသလိုအဖြဲ႔ေတြ က်န္ေနရင္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ႀကီးက်ယ္လာလိမ့္မယ္။ သေဘာကေတာ့ မီးၾကြင္းမီးက်န္က ထေလာင္လာလိမ့္မယ္။ တခ်ိန္မွာ ဟိုးတျပည္လံုးထိေတာင္ ကူးသြားႏိုင္တယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးက အဓိပၸာယ္မဲ့သြားမယ္။ အႏၱရာယ္လည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ေရရွည္ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။

ေမး ။ ။ အခု အန္ကယ္ေျပာဆိုသြားတာေတြ ျပန္ၾကည့္ရင္ NCA လက္မွတ္ထိုးဖို႔အတြက္ အတစ္အဆို႔ေတြက ရွိေနတုန္းပဲ။ ထပ္ၿပီး ေက်ေက်လည္လည္ ေဆြးေႏြးရဦးမယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ အခု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရကလည္း ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ NCA ကို လက္မွတ္ထိုးခ်င္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ထိုးျဖစ္သြားႏိုင္လား။ ထိုးမယ္ဆိုရင္လည္း အားလံုးပါဝင္တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးေရာ ျဖစ္လာပါ့မလား။

ေျဖ ။ ။ အဲဒါကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္မယ္၊ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ ဟာကေတာ့ ညႇိႏႈိင္းတဲ့ေနရာမွာ ဘယ္ေလာက္ တူညီႏိုင္မလဲေပါ့ဗ်ာ။ အျမင္မတူညီႏိုင္ေသးဘူး ဆိုရင္ေတာ့ မရေသးဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အျမင္တူႏိုင္ရင္ေတာ့ ရမွာေပါ့။ အန္ကယ္တို႔လည္း တမင္သက္သက္ အခ်ိန္ဆြဲေနတာ မဟုတ္ဘူးဗ်။ အာမခံခ်က္ရွိတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးမွာ ဒီေန႔ နားလည္မႈရရင္ မနက္ျဖန္ လက္မွတ္ထိုးႏိုင္တယ္။