တရားဥပေဒ ျပဳျပင္ေရး အကဲျဖတ္ခ်က္

ဦးေအာင္ခင္, ကိုေဇာ္ဝင္းလႈိင္
15.06.2013

အႏွစ္ (၂၀) ေက်ာ္ အေျခခံဥပေဒမရွိဘဲ စစ္တပ္ကထင္သလို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ႏိုင္ငံမွာ ဒီမုိကေရစီျပဳျပင္ေရးလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာေၾကာင့္ တရားဥပေဒ စိုးမုိးႏိုင္ဖို႔ အလားအလာရွိရဲ ႔လားဆိုတာကို လန္ဒန္အေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေရွ ႔ေနအသင္း International Bar Association က လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ အကဲျဖတ္စာတမ္းတေစာင္ ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။ ဒီ စာတမ္းအေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ တင္ျပၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ မေရွးမေႏွာင္းမွာ အဂၤလိပ္-အေမရိကန္ ဥပေဒလုပ္ငန္းေတြျဖစ္တဲ့ New Perimeter, Perseus Strategies (ပါးစူးစ္) နဲ႔ ေဂ်းေကာ့ဗ္ဗလပ္စ္တိန္း (Jacob Blaustein) က ဥပေဒပညာရွင္တစု ျမန္မာျပည္ကို သြားၾကပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ သူူတုိ႔ရဲ ႔ ေလ့လာအဲျဖတ္ခ်က္ေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ မတ္လက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

ေနျပည္ေတာ္အစိုးရဟာ နယ္ပယ္အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ဖို႔ စတင္ႀကိဳးပမ္းတာေၾကာင့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိး ထြက္ေပၚေနပါတယ္။ စစ္တပ္၊ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔၊ ရဲတပ္ဖြဲ႔၊ အက်ဥ္းဌာန စတာေတြကိုျပဳျပင္ဖို႔ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးမွာ အေရးႀကီးေပမယ့္ ေလ့လာခ်က္မွာ အႀကံဳးမဝင္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေလ့လာရမွာေတြမ်ားတာမို႔ မူဝါဒလမ္းစဥ္ေလာက္ကိုပဲ ဆန္းစစ္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔အဖြဲ႔ဟာ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းေတြကို တကယ္လုပ္ေနတာ ျဖစ္ေပမယ့္ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းအမ်ားအျပားဟာ အေျခခိုင္ေသးတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ စစ္တပ္အခန္းက႑ဟာ မသဲကြဲေသးဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္တို႔အဖြဲ႔ရဲ ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ ခ်ီးမြမ္းစရာ ျဖစ္ေပမယ့္ လုပ္ေနတာေတြဟာ ျမန္းလြန္း၊ မ်ားလြန္းပါတယ္။ ဥပမာ ျပည္ေထာင္စုေရွ ႔ေနခ်ဳပ္ရံုးဟာ ဥပေဒ (၄၀၀) ေက်ာ္ကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲ ျပဳျပင္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပမာဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေရးကို အထက္က စလုပ္ေနတာျဖစ္လို႔ အစိုးရဗ်ဴရိုကေရစီ ယႏၱရားနဲ႔ ေအာက္ေျခအထိေရာက္သြားေအာင္ ႀကိဳးပမ္းဖို႔ လိုေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဥပေဒကို ဂရုမစိုက္တာၾကာၿပီျဖစ္လို႔ အစိုးရဌာန၊ အရပ္သားအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အတိုက္အခံေတြထဲမွာ ဥပေဒနားလည္သူ အလြန္ရွားပါးေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာကိုဦးစားေပးရမွန္း မသိျဖစ္ေနၾကပါတယ္။

ျပည္သူလူထုရဲ ႔ အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နားလည္းသေဘာေပါက္လာေအာင္ ပညာေပးဖုိ႔လုိပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ ဥပေဒဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ေရးရဲ ႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို ျပည္သူလူထုမခံစားရေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပဳျပင္ေရးရဲ ႔ အက်ဳိးအာနိသင္ကို ျပည္သူျပည္သားေတြ အျမန္ဆံုးခံစားႏိုင္ဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဥပေဒကို လိုသလိုဆြဲသံုးၿပီး ဖိႏိွပ္တဲ့အစဥ္အလာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သားေတြဟာ ဥပေဒနဲ႔ မယဥ္ပါးၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဥပေဒဟာ တုိင္းသူျပည္သားကို အကာအကြယ္ေပးတာျဖစ္ၿပီး အႏၱရာယ္ေပးတာ မဟုတ္ေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ ဥပေဒျပဳျပင္ေရးအေၾကာင္း အႀကီးအက်ယ္ ေျပာဆိုေနေပမယ့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးႏိုင္ေအာင္ လိုအပ္ေနတဲ့ အေျခခံအခ်က္အလက္ေတြကိုေတာ့ နားမလည္ၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႔ တရားစီရင္ေရးအာဏာတို႔ကို ခြဲျခားထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲရပါလိမ့္မယ္။ တရားစီရင္ေရးမွာ အဂတိလုိက္စားတာနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာပိုင္ေတြက ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ေနတာဟာ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစပါတယ္။ တရားဌာန၊ ဥပေဒျပဳဌာနနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ဌာနရဲ ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ဝိုးတိုးဝါးတား ျဖစ္ေနတာကို ၂၀၁၂ က ျဖစ္ပြားတဲ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ခံုရံုးအျငင္းပြားမႈက သက္ေသျပေနပါတယ္။ ဥပေဒျပဳျပင္ေရးမွာ လႊတ္ေတာ္ဟာ အေရးႀကီးတဲ့အခန္းက ပါဝင္ရမွာျဖစ္ေပမယ့္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိေအာင္ အမ်ားႀကီးရင္းႏီွးဖို႔ လိုပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ ေကာ္မတီအနည္းငယ္နဲ႔ အမႈထမ္းအနည္းငယ္သာ ရွိပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္အမ်ားစုမွာ အေထာက္အကူေပးမယ့္ အမႈထမ္းမရွိၾကတဲ့အတြက္ ဥပေဒျပဳလုပ္ငန္းမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ပါဝင္ဖို႔ ခက္ခဲေနၾကပါတယ္။

၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို မျပင္ႏိုင္ရင္ ျပဳျပင္ေရးမွာ ေရရွည္မခံႏိုင္ဘူးလို႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခံရသူတုိင္းက ေျပာပါတယ္တဲ့။ အေျခခံဥပေဒျပဳျပင္ေရးမွာ အစိုးရနဲ႔ အတိုက္အခံအျငင္းပြားေနရပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းကုန္ဆံုးမယ့္ (၂၀၁၅) မတိုင္မီ အေျခခံဥပေဒ ျပႆနာေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ အလားအလာ မရွိဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္အခ်ဳိ ႔က မေထာက္ခံရင္ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္လို႔ မရတာဟာလည္း အခက္အခဲျဖစ္ပါတယ္။ အခုလုပ္ေနတဲ့ ဥပေဒဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို အမ်ားကေထာက္ခံၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို မျပင္ႏုိင္ရင္ အခုလုပ္ေနတဲ့ ျပဳျပင္ေရးဟာ တည္ၿမဲမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ အမ်ားက ယံုၾကည္ေနၾကပါတယ္။

ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပဒေမွာ မသဲမကြဲ ဝိုးတုိးဝါး ျဖစ္ေနတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ တည္ေထာင္တဲ့ အေျခခံဥပေဒလို႔ အစိုးရကေျပာေပမယ့္ ဗဟိုအစိုးရအာဏာစက္ ႀကီးမားေနပါတယ္။ ျပည္နယ္တိုင္းေဒသႀကီးက အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ေတြနဲ႔ ေနျပည္ေတာ္က အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ေတြ ဘယ္လိုစခန္းသြားမယ္ဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူနည္းစု အခြင့္အေရးကာကြယ္ဖို႔ ဥပေဒ ျပဌာန္းထားေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးကို အေျခခံဥပေဒက ဘယ္လိုကာကြယ္မယ္ဆိုတာ မရွင္းမလင္းျဖစ္ေနေၾကာင္း အဂၤလိပ္-အေမရိကန္ ဥပေဒပညာရွင္အဖြဲ႔က သံုးသပ္ထားပါတယ္။
http://burmese.voanews.com/content/news-analysis-assessment-legal-reform/1682227.html