ပညာေရးစနစ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ ဘာသာ၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ

ေဆာင္းပါးေကာင္းတပုဒ္ျဖစ္ပါတယ္။

ေဆာင္းပါး - ဆမန္သာမုိက္ကယ္

ျပည္နယ္မွာ ႀကီးျပင္းလာတဲ့ လူငယ္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ မင္းရာဇာမြန္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ တိုင္းရင္းသား မြန္ဘုရင္ႏိုင္ငံေတာ္ အေၾကာင္း၊ မြန္လက္နက္ကိုင္ အုပ္စုေတြနဲ႔ အစိုးရတို႔အၾကား ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ သက္တမ္းၾကာ ပဋိပကၡအေၾကာင္းေတြကို မိဘေတြေျပာျပထားလို႔ နားရည္ဝေနပါၿပီ။ ထို႔အတူ မြန္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ကြဲျပားတဲ့အတိတ္သမိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာသင္ေက်ာင္းမွာေတာ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြဆီကေန သင္ခဲ့ရဖူးပါၿပီ။

“က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းသားဘဝက သင္ရတဲ့ သမိုင္းဟာ တျခားစီပါ။ ငယ္စဥ္တုန္းကေတာ့ သမိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ က်ေနာ္တို႔ အၿမဲ ႐ႈပ္ေထြးခဲ့ရတယ္” လို႔ အစိုးရ မူလတန္းေက်ာင္းမွာ တက္ခဲ့ဖူးၿပီး အခုေတာ့ အသက္ ၂၄ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ မင္းရာဇာမြန္က ေျပာျပပါတယ္။

မြန္စကားေျပာေလ့ရွိတဲ့ မင္းရာဇာမြန္ဟာ ႐ံုး သံုးဘာသာစကားျဖစ္တဲ့ ျမန္မာဘာသာနဲ႔ သင္ရတဲ့ သင္ခန္းစာေတြကို နားလည္ဖို႔ အေတာ့္ကို အားထုတ္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“ဆရာ ဆရာမေတြက က်ေနာ္တို႔ ေမးခြန္းေတြ ေမးတာကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ၾကပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ကလည္း မရွင္းတာေတြ ထပ္ရွင္းျပခိုင္းဖို႔ မေမးရဲၾကေတာ့ပါဘူး” လို႔ အလြတ္က်က္မွတ္ရတာကို အေလးထား လုပ္ရေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ေပးရင္း သူကေျပာျပပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူဦးေရ သန္း ၆၀ ခန္႔မွာ ရာခိုင္ႏႈန္း ၄၀ ခန္႔က တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔အတူ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းေတြဟာ ေခတ္ေနာက္က်ေနၿပီလို႔ ကြ်မ္းက်င္သူေတြက ေထာက္ျပထားၾကၿပီး သင္႐ိုးၫႊန္တမ္း ျပင္ဆင္႐ံု သာမကာ အျငင္းပြားဖြယ္ ႏိုင္ငံသမိုင္းသင္ၾကားမႈနဲ႔ ၾကားခံဘာသာစကား သံုးစြဲမႈတို႔ကိုလည္း သံုးသပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရာစုႏွစ္ ထက္ဝက္နီးပါး စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္က ႐ုန္းထြက္လာခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပညာေရးမူဝါဒေတြ ဘယ္လို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲၾကမလဲဆိုတာက ခက္ခဲတဲ့ လုပ္ငန္းတရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပဌာန္းစာအုပ္မ်ားနဲ႔ ေဝဖန္စရာမ်ား

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အသက္ ၅ ႏွစ္အရြယ္မွာ ေက်ာင္းသားေတြက အေျခခံပညာေရးကို စတင္ၾကပါတယ္။ မူလတန္း ပညာက ၅ ႏွစ္၊ အလယ္တန္း ပညာက ၄ ႏွစ္နဲ႔ အထက္တန္းပညာက ၂ ႏွစ္စီ သင္ၾကရတာပါ။

သမိုင္းဘာသာရပ္ကိုေတာ့ မႏွစ္က မူလတန္း အဆင့္အသီးသီးမွာ အဓိက ဘာသာရပ္တခုအျဖစ္ စတင္ သြတ္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြက တဖက္သတ္ ဗမာဗဟိုျပဳ နည္းလမ္းနဲ႔ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အတိတ္အေၾကာင္းကို ရွည္ရွည္လ်ားလ်ား ျဖည့္သြင္းထားတာေတြ ပါဝင္ေနပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြကလည္း သူတို႔အေၾကာင္းေတြကို ဖယ္ထားတာေတြ၊ အလြန္အကြ်ံ ခ်ံဳ႕ပစ္တာေတြနဲ႔ မမွန္မကန္ တင္ျပထားတာေတြကို ေျပာလာၾကပါတယ္။

“က်မတို႔ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြက ပါးပါးေလးပါ။ စာအုပ္ထဲမွာပါတာ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားေတြက ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ေနၾကတယ္၊ ဒါပါပဲ။ ရွမ္းယဥ္ေက်းမႈ ဒါမွမဟုတ္ က်မတို႔ရဲ႕ သမိုင္းဟာ မပါသေလာက္ပါပဲ” လို႔ အသက္ ၁၉ ႏွစ္အရြယ္ ရွမ္းတိုင္းရင္းေက်ာင္းသူ နန္းအိအိလိႈင္က ေျပာပါတယ္။

“ေက်ာင္းမွာေတာ့ အစိုးရက ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ဘယ္ပံုတိုက္ပြဲဝင္ၾကပံု၊ အစိုးရက ဘယ္ေလာက္ ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားပံုေတြကိုပဲ သူတို႔က ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ တိုင္းရင္းသား အုပ္စုေတြက အစိုးရကို တိုက္ခိုက္ေန ၾကတဲ့အခ်က္၊ အဲဒါကိုေတာ့ သူတို႔က မေဖာ္ျပၾကပါဘူး” လို႔ မႏၲေလးက အသက္ ၂၀ အရြယ္ေက်ာင္းသူ မသီတာဝင္းက ေျပာပါတယ္။

ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြမွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကိုလည္း အေပၚယံရွပ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ငယ္ငယ္တုန္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ က်ေနာ့္ ညီမေလး ေက်ာင္းစေနခ်ိန္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အေၾကာင္း ထပ္မေဖာ္ျပၾကေတာ့ပါဘူး။ သူတို႔က ေက်ာင္းသားေတြကို ႏိုင္ငံေရး အေၾကာင္း မစဥ္းစားေစခ်င္ၾကဘူး” လို႔ မင္းရာဇာမြန္က ေျပာျပပါတယ္။

သမိုင္းေရးျခင္း

ကိုလိုနီေခတ္ မတိုင္မီက ယေန႔ေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဗမာ၊ ရွမ္း၊ မြန္နဲ႔ ရခိုင္ ဘုရင္ေတြက သူတို႔ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈေတြကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ကရင္နဲ႔ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြကေတာ့ သူတို႔အေၾကာင္းေတြကို ႏႈတ္နဲ႔သာ အေမြေပးႏိုင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။

ၿဗိတိသွ်တို႔က ၁၉ ရာစုမွာ သိမ္းပိုက္အုပ္ခ်ဳပ္လာတဲ့အခါ သူတို႔ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္မႈ တရားမွ်တေၾကာင္းျပဖို႔ ေက်ာင္းသင္႐ိုးၫႊန္းတမ္း ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့တယ္လို႔ ကိုလိုနီေခတ္ကေန စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအထိ ျမန္မာျပ႒ာန္းစာအုပ္မ်ား တိုးတက္ျဖစ္ေပၚပံု အဆင့္ဆင့္ကို ေျခရာေကာက္ေလ့လာေနတဲ့ အေမရိကန္ အေျခစိုက္ ပညာေရးသုေတသီ ႐ို႕စ္မတ္ထ႐ို (Rose Metro) က ေျပာပါတယ္။ ၿဗိတိသွ် ျပ႒ာန္းစာအုပ္ ေတြကေတာ့ အဲဒီတိုင္းျပည္ကို ကိုလိုနီေခတ္ ကေနစၿပီး စည္းလံုးညီၫြတ္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္လို႔ ေဖာ္ျပၿပီး တိုင္းရင္းသား ပေဒသရာဇ္မ်ားအၾကား ပဋိပကၡေတြကို ေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာ့ ျမန္မာအစိုးရက တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုအခ်င္း ခ်င္း အႀကီးအက်ယ္ သေဘာထား ညီၫြတ္ေၾကာင္း ျခယ္သျပခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း အာဏာလႊဲ ေျပာင္းယူခဲ့တဲ့ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္မွာေတာ့ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြက ဗမာဗဟိုျပဳ ေတြ ပိုျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရး အဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ စစ္အစိုးရသစ္က ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ အာဏာ သိမ္းလိုက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ရည္ၫႊန္းခ်က္ ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ေရွးဘုရင္မင္းေတြ အေၾကာင္းကိုသာ ပိုအေလးေပး ေဖာ္ျပလာခဲ့ၾကပါ တယ္။

ျပည္တြင္းစစ္ေတြက ဆက္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အစိုးရက အမ်ိဳးသား စည္လံုးညီၫြတ္ေရးကို အေထာက္အကူျပဳမယ့္ ပညာေရး ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းႏိုင္ဖို႔ရာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ ေကာ္မတီတရပ္ကို ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။

ေက်ာင္းေတြကလည္း လူနည္းစုေတြရဲ႕ ပါဝင္ အက်ံဳးဝင္မႈကိုလည္း ဆက္လက္ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္ လို႔ မစၥမက္ထ႐ိုက ေျပာပါတယ္။ မစၥ မက္ထ႐ိုက လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔၊ ျမန္မာ ထိုင္းနယ္စပ္ကို ပံုမွန္လာၿပီး ျမန္မာ့သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္း ေတြ အၾကား ေကာ္နဲလ္တကၠသိုလ္အတြက္ ဘြဲ႕ယူ စာတမ္းတေစာင္ တင္သြင္းခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္ ဝန္းက်င္ကေနစၿပီး ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ “မြန္လူမ်ိဳးေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ယဥ္ ေက်းမႈျဖစ္စဥ္ရဲ႕ ေရွ႕ေဆာင္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူ ၾကပါတယ္” ဆိုတဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကိုလည္း ဖယ္ ရွားခဲ့ပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က စာၾကည့္တိုက္မွဴး တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးရဲထြဋ္ဦးက “ဆရာဆရာမေတြက ျပ႒ာန္းစာအုပ္ အတိုင္းပဲ သင္ၾကားၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိဘ ေတြနဲ႔ သက္တူရြယ္တူ ပုဂၢိဳလ္ေတြက မတူကြဲျပားမႈ ေတြကို အၿမဲတေစ ေျပာျပလာတာေၾကာင့္ ေက်ာင္း သားအမ်ားစု ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြကို မယံုၾကည္ၾက ေတာ့ပါဘူး” လို႔ သူကေျပာျပပါတယ္။

အရိပ္ျပအေကာင္ထင္

မူလတန္းေက်ာင္းမွာ ျမန္မာဖတ္စာ ျပ႒ာန္းစာ အုပ္ အတြဲလိုက္ဟာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ညီၫြတ္ စည္းလံုးမႈ သေဘာကို တိုးျမႇင့္ထားပါတယ္။ အေစာဆံုး ဖတ္စာအုပ္မ်ားမွာ အကၡရာဝဠိစဥ္ အကၡရာ မ်ားနဲ႔ လကၤာတိုေလးမ်ား ပါဝင္ၾကသလို အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေနာက္ပိုင္းထုတ္ စာအုပ္ေတြမွာ အလြတ္က်က္မွတ္ဖို႔ ပံုဝတၳဳရွည္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။

“ဒါဟာ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ပါပဲ၊ တကယ့္ကို ထူး ျခားတဲ့ သ႐ုပ္ေဖာ္ပံုေတြလည္း ပါေသးတယ္” လို႔ ဖတ္စာအုပ္ေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေလ့လာခဲ့ဖူး သူ အေမရိကန္ ပညာေရးသုေတသီ ဘရြတ္ ထရိဒ္ ဝဲလ္ (Brooke Treadwell) က ေျပာပါတယ္။ သ႐ုပ္ေဖာ္ပံု တခုမွာဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အလံကို ေဝွ႔ ယမ္း ကိုင္လာတဲ့ ဗမာအမ်ိဳးသားတဦးရဲ႕ ေနာက္မွာ တန္းစီၿပီး တိုင္းရင္းသား လူနည္းစု ျပည္သူလူထုဟာ ႐ိုးရာအဝတ္အစားဝတ္ၿပီး ခ်ီတက္လာတဲ့ပံုပါ။ “အဲ ဒါဟာ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္နဲ႔ စီတန္းလမ္းေလွ်ာက္သလိုပါပဲ” လို႔ သူက ေျပာပါ တယ္။

“၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ ဝန္းက်င္ကစလို႔ က်မျမင္ခဲ့ ရတဲ့ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ဖတ္စာအုပ္မႈေတြဟာ ျခားနား မႈေတြ ေသခ်ာေပါက္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တူညီ ေနတာေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိခဲ့ပါတယ္” လို႔ မစၥ ထရိဒ္ဝဲလ္က ရွင္းျပပါတယ္။

တိုင္းရင္းသားေတြအၾကား မတူကြဲျပားမႈေတြ ရွိၾကပါသလား။ “၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ ဝန္းက်င္မွာေတာ့ အစိုးရကို ဘယ္ပံုဖြဲ႕စည္းခဲ့ေၾကာင္းနဲ႔ ဘယ္လိုဘယ္ပံု မဲေပးႏိုင္ေၾကာင္းဆိုတဲ့ စာပိုဒ္တပိုဒ္ ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါက ပါလီမန္ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးထားတာပါ။ ၿပီးေတာ့ မဲဆႏၵပံုး သ႐ုပ္ေဖာ္ပံုလည္း ပါပါတယ္။ အဲဒီ ျမန္မာဖတ္စာအုပ္ေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွထပ္ မပါပါဘူး။ အစိုးရဖြဲ႕စည္းမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ဘာမွမပါပါဘူး” လို႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။

ဆရာ၊ ဆရာမ အမ်ားစုဟာ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေတြရဲ႕ အျပစ္တင္ခံရမွာ ေၾကာက္လို႔ အဲဒီျပ႒ာန္း စာအုပ္ေတြကိုပဲကိုင္ၿပီး သင္ၾကရေပမယ့္ တကယ့္ အျဖစ္မွတ္ေတြကို ေျပာဖို႔ နည္းလမ္းေဖြရွာခဲ့ၾက ပါတယ္ “အေၾကာင္းအရာကို ဆန္႔က်င္ဘက္ ေဖာ္ျပ ခဲ့တယ္ဆိုရင္ သင္ၾကားေရး က႑ေတြမွာလည္း ဒီလို ပဲျဖစ္ေနခဲ့မွာပါ။ ေက်ာင္းမွာဆိုရင္ တခ်ိဳ႕ ဆရာ၊ ဆရာမေတြက သိပ္အတိအက်ႀကီး မဟုတ္တဲ့ တခုခုကို ေက်ာင္းသားသိေအာင္ အရိပ္ျပ အေကာင္ ထင္ေအာင္ လုပ္ၾကမွာပါ” လို႔ မစၥမတ္ထ႐ိုက ေျပာပါတယ္။ မစၥ မတ္ထ႐ိုက ယမန္ႏွစ္ ဇူလိုင္လ အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလာေရာက္ကာ ဆရာ၊ ဆရာ မေတြ၊ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံု စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။

ပညာေရး သ႐ုပ္သကန္

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူ ၈ သန္းေက်ာ္က အစိုးရရဲ႕ အေျခခံပညာေက်ာင္းေတြမွာ တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕အျပင္ ဘုန္း ေတာ္ႀကီးေက်ာင္းေတြကလည္း လြတ္လပ္တဲ့ ပညာ ေရးရဲ႕ အဓိက အေထာက္အပံ့အျဖစ္ ရွိေနပါေသး တယ္။ ပုဂၢလိကေက်ာင္းေတြကလည္း လူခ်မ္းသာ ေတြအတြက္ ေရြးခ်ယ္စဥ္းစားစရာတခု ျဖစ္ေနပါ တယ္။

ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာေတြမွာဆိုရင္ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုအုပ္စုေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္မူ သမိုင္းကို သင္ၾကားတဲ့ ကြဲျပားသိသာတဲ့ ပညာေရးစနစ္ေတြကို ထူေထာင္ထားၿပီးသားပါ။ ကရင္ ပညာေရးဌာနက ကရင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ယဥ္ ေက်းမႈကို ေက်ာင္းေပါင္း ၁၂၀ဝ ေက်ာ္မွာ အသံုးျပဳ သင္ၾကားတဲ့ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းထဲ ထည့္သြင္းထားပါ တယ္။

လူ႔စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ နည္းပါးမႈေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုဟာ အစိုးရျပ႒ာန္း စာအုပ္ေတြသံုးဖို႔ အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။

မြန္ျပည္နယ္မွာေတာ့ မြန္ျပည္သစ္ပါတီ သူပုန္ အဖြဲ႕က ေက်ာင္းေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္ကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ ေနၾကသလို မူလတန္း ေက်ာင္းသားေတြကိုလည္း မြန္ဘာသာစကား တမ်ိဳးတည္းနဲ႔ သင္ၾကားေနပါ တယ္။ “အလယ္တန္းေက်ာင္းမွာေတာ့ က်မတို႔က အစိုးရသင္႐ိုးၫြန္းတမ္းေတြကို ျမန္မာဘာသာနဲ႔ သင္ၾကားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မြန္ဘာသာစကားနဲ႔ သမိုင္းကိုလည္း ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ အထက္ တန္းေက်ာင္းမွာေတာ့၊ အစိုးရျပ႒ာန္းထားတဲ့အတိုင္း သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းက တူပါတယ္” လို႔ ေက်ာင္းဆရာမ ေဟာင္းလည္းျဖစ္၊ မြန္တိုင္းရင္းသား ပညာေရး ေကာ္မတီ အႀကံေပးလည္းျဖစ္သူ မိခြန္ခ်န္ႏြန္က ေျပာျပပါတယ္။

သူပုန္အုပ္စုနဲ႔ အစိုးရကပူးတြဲ စီမံခန္႔ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ တဲ့ ထပ္တိုးထားတဲ့ တိုင္းရင္းသားစံုပါ ေက်ာင္းေပါင္း ၁၁၆ ေက်ာင္း အပါအဝင္ မြန္ျပည္သစ္ပါတီက ဖြင့္ တဲ့ေက်ာင္းေတြမွာ ေက်ာင္းသားေပါင္း ၃၆၀ဝ၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။

ကခ်င္ျပည္နယ္မွာက်ေတာ့ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္က ကခ်င္ ေက်ာင္းေတြမွာရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကို ျမန္မာ တကၠသိုလ္ေတြမွာ တက္ေရာက္ သင္ယူႏိုင္ေစဖို႔ အစိုးရစာေမးပြဲေတြ ဝင္ေျဖခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ေက်ာင္း ေတြမွာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြ ရွိၿပီးသားပါလို႔ မစၥ မတ္ထ႐ိုက ရွင္းျပပါတယ္။ “ဒါေပမယ့္ ဆရာ၊ ဆရာမေတြက သင္႐ိုးၫြန္းတမ္း ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး သင္ၾကားေပးခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါမွမ ဟုတ္ အနည္းဆံုး စာေမးပြဲခ်ိန္ေရာက္ရင္ သူတို႔ယံု ၾကည္ခဲ့တာ ဘာေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရစာအုပ္ေတြကိုပဲ လိုက္နာၾကရမယ္လို႔ သူတို႔ကို ေျပာျပၾကရပါတယ္”။

ျပင္ပါ၊ ဆင္ပါ၊ ဆန္းစစ္ပါ

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္မွာ ပညာေရး အသံုးစရိတ္က အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္း ၃၄၀ မွ ၁ ဘီလီယံအထိ အမ်ိဳးသားဘတ္ဂ်တ္ရဲ႕ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ တိုးျမႇင့္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

ယူနီဆက္ဖ္၊ ကမၻာ့ဘဏ္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံတကာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး မိတ္ဖက္ေတြရဲ႕ အကူအညီယူလို႔ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးလုပ္မယ့္ နယ္ပယ္ေတြ အထင္ကရ သိႏိုင္ေအာင္ ပညာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ၂ ႏွစ္တာ သံုးသပ္ ခ်က္ကို တာဝန္ယူလုပ္ေဆာင္ဖို႔ အစိုးရက ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္က သေဘာတူညီခဲ့ပါတယ္။

ျပည္သူလူထုနဲ႔ တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာ အၿပီးမွာေတာ့ ေက်ာင္းစာအုပ္ေတြ ဘယ္ပံု ထိထိေရာက္ေရာက္ ေပးအပ္သင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳေနတဲ့ ဂ်ပန္အစိုးရရဲ႕ လက္႐ံုးတခုျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရး ေအဂ်င္စီ (JICA) ရဲ႕ အလိုအရ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနက သင္႐ိုးၫြန္းတမ္းကို ျပန္ လည္ျပင္ဆင္ စစ္ေဆးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ “က်ေနာ္ တို႔က နည္းပညာပိုင္းကို အကူအညီေပးႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးေတြကို ဘာေတြ သင္ၾကားမယ္ ဆိုတာ သူတို႔က ဆံုးျဖတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္” လို႔ JICA ရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ကိုဟဲအိ အီဆာ (Kohei Isa) က ေျပာပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ တိုင္းရင္းသား ပညာေရးအုပ္ စုေတြက သင္႐ိုးၫြန္းတမ္းနဲ႔ ေက်ာင္းဘတ္ဂ်က္ေတြ ေပၚမွာ ပိုမိုကြပ္ကဲႏိုင္ေရးအတြက္ တြန္းအားေပးေန ခ်ိန္မွာ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဟာ စားပြဲေပၚမွာ ပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဒါဟာ “ျမားေျမာင္လွတဲ့ ဆံု ခ်က္တခု” ပါလို႔ ယူနီဆက္ဖ္မွ ဂ်မီ ဗင္ဆင္ (Jamie Vinson) က ေျပာျပပါတယ္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ ခ်ေရးကို ဒီသံုးသပ္ခ်က္ရဲ႕ ပထမအဆင့္မွာ အေသး စိတ္ ေဖာ္ထုတ္မထားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒုတိယ အဆင့္မွာေတာ့ ဦးစားေပးတရပ္ ျဖစ္လာမွာပါလို႔ သူက ျဖည့္စြက္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ “အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ကို မသိဘဲ အဲဒီအခ်က္ကို ဘယ္ပံု လုပ္ႏိုင္မလဲ၊ အဲဒီ လမ္းၫြန္ခ်က္နဲ႔ ဘယ္ပံု ဦး ေဆာင္မယ္ဆိုတဲ့ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေတြကိုပဲ ပညာေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္ဝင္စားေန ပါတယ္”။

ေက်ာင္းစနစ္ဆိုင္ရာ သီးျခားသံုးသပ္ခ်က္ တရပ္ကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အဓိက အတိုက္အခံ ပါတီ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ႕ (NLD) ပါတီဦးေဆာင္ လူမႈအုပ္စုတခုျဖစ္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈ အမ်ိဳးသားကြန္ရက္က ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ကြန္ရက္က လႊတ္ေတာ္ကို တင္သြင္းမယ့္ မူဝါဒ ေထာက္ခံခ်က္ေတြကို စီစစ္ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ တက္ေရာက္သူ ၁၂၀ဝ နဲ႔အတူ ၿပီးခဲ့တဲ့ဇြန္လမွာ ညီလာခံတရပ္ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ညီလာခံကို လူေပါင္း ၁၂၀ဝ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

“ေဒသအသီးသီးမွာ သင္႐ိုးၫြန္းတမ္းေတြကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစဖို႔ ပညာေရးဆိုင္ရာ လြတ္ လပ္ခြင့္ကို က်ေနာ္တို႔ အႀကံျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ ေတြကို သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကားနဲ႔ သင္ၾကား ႏိုင္ေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈကို သင္ ၾကားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္” လို႔ NLDက ေဒါက္တာ သိန္းလြင္က ရွင္းျပပါတယ္။

အဲဒီကြန္ရက္ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြအရ အစိုးရ အသိအမွတ္ျပဳ လြတ္လပ္ေသာ ပညာရွင္အဖြဲ႕တဖြဲ႕ရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္ စစ္ေဆးထားတဲ့ အရည္အေသြးနဲ႔အတူ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းကို အမ်ိဳးသား ပညာေရး မူဝါဒသစ္ အေပၚ အေျခခံရမွာပါ။ ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳ ခ်ဥ္း ကပ္ သင္ၾကားေရးအတြက္ ဆရာ၊ ဆရာမေတြကို လစာေကာင္းေကာင္းေပးၿပီး တိုးျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ရမွာ ပါ။

“ဒါေပမယ့္ အဲဒါက စနစ္တက်ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လို ပါတယ္။ မြန္ျပည္နယ္မွာဆိုရင္ တိုင္းရင္းသားအုပ္စု ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ မြန္ေတြခ်ည္း မဟုတ္ပါ ဘူး။ ကခ်င္ေတြ၊ ရခိုင္ေတြလည္းရွိပါတယ္။ က်ေနာ္ တို႔က ဆရာ၊ ဆရာမေတြကို မြန္ဘာသာစကားနဲ႔ သမိုင္းကို အဓိကထား သင္ၾကားဖို႔ အာ႐ံုစိုက္ခိုင္း လိုက္ရင္ အျခားလူနည္းစု တိုင္းရင္းသား အုပ္စုေတြ ကလည္း ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ။ အုပ္စုတိုင္းမွာက အထင္ကရ သမိုင္းရွိေနၾကတာေလ၊ တကယ္လို႔ သူတို႔က အမွန္တကယ္ တိုင္းျပည္ကို ျပည္ေထာင္စု ႀကီး ျဖစ္ေစခ်င္ရင္ေတာ့ သင္ၾကားသင့္ပါတယ္” လို႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။

စာသင္ေက်ာင္းႏွင့္ ၾကားခံဘာသာစကား

ယူနက္စကို စာရင္းအရ ကမၻာ့ဘာသာစကားေပါင္း ၇၀ဝ၀ ရွိသည့္အနက္ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသ သည္ ဘာသာစကားေပါင္း ၂၃၀ဝ ခန္႔ေျပာဆိုသည့္ ေဒသခံမ်ား ေနထိုင္ရာ၊ ကမၻာ့တိုင္းရင္းေဒသခံ သန္း ၃၇၀ အနက္ သံုးပံုႏွစ္ပံု ေနထိုင္ရာေဒသႀကီးျဖစ္သည္။ ဘာသာစကားစံုရွိရာ တိုင္းျပည္မ်ား၌ မိခင္ဘာသာစကား သင္ၾကားေရး ႏႈန္းစံသည္ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္အညီ အေရးပါသည့္ သေဘာတခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အေၾကာင္းမွာ ပညာရွင္မ်ားက နားလည္တတ္ကြ်မ္းမႈ ပိုမိုတိုးျမႇင့္ႏိုင္ေရးအတြက္ ၎တို႔၏ ပထမဘာသာစကားျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို သင္ၾကားပို႔ခ်ရန္ ေက်ာင္းမ်ားကို တြန္းအား ေပးထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က မူလတန္းေက်ာင္းတြင္ သင္ ၾကားေသာ ဘာသာစကား ၁၉ မ်ိဳးႏွင့္အတူ မိခင္ဘာသာ စကားအေျခခံေသာ ဘာသာစကားပံု ပညာေရးစနစ္တရပ္ကို ျပဳလုပ္လာခဲ့သည္။ အေရွ႕တီေမာႏိုင္ငံတြင္ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ ေထာက္ပံ့ မႈျဖင့္ ယင္းသေဘာတရားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးလာၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ သင္ၾကားေရး ပံုစံကို ေျပာဆိုၾကသူတခ်ိဳ႕ထံမွ တင္းခံေနမႈက အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ခက္ခဲေစမည္ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသားညီၫြတ္မႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ေပသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအစိုးရသည္ ဘာသာစကားစံု ပညာ ေရးကို တိုးျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ရန္ ယူနီဆက္ဖ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနသည္။ ကေမၻာဒီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ တ႐ုတ္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္တို႔က လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ထားေသာ မိခင္ဘာသာစကား အစီ အစဥ္မ်ားကို ထူေထာင္ထားၿပီးျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားရွိ တရားဝင္ သင္ၾကားေရးဘာသာစကားက ျမန္မာ ဘာသာစကား ျဖစ္သည္။ ဆရာ ဆရာမမ်ားက ေက်ာင္းျပင္ပခ်ိန္မ်ားတြင္ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသား ဘာသာစကားမ်ားျဖင့္ သင္ခန္းစာမ်ားကို သင္ေပးႏိုင္ၾကသည္။ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားက လည္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားကဲ့သို႔ ဘာသာေရးအေဆာက္အအံုမ်ား၌ အဆိုပါ ဘာသာစကား မ်ားကို သင္ယူရႏိုင္ပါသည္။

သို႔ရာတြင္ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္း ၏ အျခားတဖက္၌ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုအုပ္စုမ်ားက ေက်ာင္းခ်ိန္အတြင္း ၎တို႔၏ မိခင္ ဘာသာစကား သံုးစြဲခြင့္ကို တြန္းအားေပးလ်က္ရွိေနၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ မူလတန္းအဆင့္တြင္ျဖစ္ သည္။ ပညာေရးစနစ္၏ ႏွစ္ႏွစ္တာ သံုးသပ္ခ်က္ တစိတ္တပိုင္းအျဖစ္ ျမန္မာအစိုးရက ဤအေရး ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားလ်က္ရွိသည္။ ပညာေရးအတိုင္ပင္ခံ ဂ်ဴလီယံဝပ္ဆန္ (Julian Watson) က “ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာမရွိဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ျပႆနာတရပ္ကေတာ့ ေက်ာင္းေပါင္း ေျမာက္ျမား စြာမွာ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြ အမ်ားႀကီး ေရာေႏွာေနၾကတဲ့ကိစၥပါ။ ေက်ာင္းေတြမွာ ကေလး ေတြ ေျပာတဲ့ မတူကြဲျပား တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုစကား ရွစ္မ်ိဳးအထိ ရွိေနပါတယ္” ဟု ဆိုသည္။
http://burma.irrawaddy.org/article/2014/05/26/59452.html