ေနျပည္ေတာ္(၃)

ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ (White Lotus) စာအုပ္တိုက္က ထုတ္ေဝၿပီး၊ ထိုင္းသုေတသီ ဒူယာပက္ ပရီခ်ာရာ့ရွ္ (Dyapak Precharushh) က ေရးသားထားတဲ့ "ေနျပည္ေတာ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႔ေတာ္သစ္" ဆိုတဲ့ စာအုပ္အေၾကာင္းကို တင္ဆက္ေနပါတယ္။ ဒီတပတ္မွာေတာ့ ျမန္မာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္ မင္းနန္းစိုက္ရာ ၿမိဳ႔ေတာ္ေတြ ဘယ္လို အေျခခံအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာင္းေရႊ႔ၾကသလဲဆိုတဲ့ ေလ့လာခ်က္ကို တင္ျပပါမယ္။

ေသာတရွင္ မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား။

ျမန္မာ့သမုိင္းမွာ ဗမာဘုရင္ေတြ နန္းစိုက္ စိုးစံရာ ၿမိဳ႔ေတာ္ေတြအႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာင္းေရႊ႔ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ေျပာင္းေရႊ႔နန္းစိုက္ခဲ့တဲ့ ေနရာ ေတြကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ေျခာက္ေသြ႔ဇုန္လို႔ေခၚတဲ့ ေဒသ အတြင္းမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ ဧရာဝတီနဲ႔ စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းလြင္ျပင္ေဒသကို အေျချပဳ ထီးနန္း စိုက္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာရာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအခ်က္အခ်ာ ေဒသ ျဖစ္သလို၊ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးသိပၸံသေဘာအရ ႏိုင္ငံေရး-ပထဝီေရးအရ ႏွလံုးသည္းပြတ္သဖြယ္ အခ်က္အခ်ာ က်တဲ့ ဗဟိုခ်က္မေဒသလို႔လည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုဗမာဘုရင္ေတြရဲ႔ ထီးနန္းၿမိဳ႔ေတာ္ေတြ ေျပာင္းေရႊ႔ၾကတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းကို စာေရးသူ ဒူယာပက္ ပရီခ်ာရာ့ရွ္က ျခံဳငံုလို႔ အေၾကာင္း ၅- ခုအျဖစ္ ထုတ္ႏႈတ္သံုးသပ္ ထားပါတယ္။

ပထမအေၾကာင္းကေတာ့ လံုျခံဳေရး- စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာအရ ၿမိဳ႔ေတာ္ေတြ ေျပာင္းေရႊ႔ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဆိုင္ယမ္လို႔ေခၚတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ တရုတ္အင္ပိုင္ယာ၊ အိႏၵိယအေရွ႔ေျမာက္ ပိုင္းက ၿမိဳ႔ျပႏိုင္ငံေတြ က်ဴးေက်ာ္လာမယ့္အေရးကို ၾကည့္ၾကတာရွိသလို၊ မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲ ပဋိပကၡေတြ၊ မြန္-ရွမ္း-ရခိုင္ စတဲ့ မတူကြဲျပားတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြအေရးကိုလည္း ၾကည့္ၾကပါတယ္။ ရန္ဖက္ အင္အားစုေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ထားႏိုင္ဖို႔၊ မိမိၾသဇာ အာဏာကိုစုစည္းႏိုင္ဖို႔ ထီးနန္းစိုက္ရာ ေနရာေရြးၾကပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္- ေတာင္ငူမင္းဆက္ (သကၠရာဇ္ ၁၄၈၆ ခုႏွစ္ကေန ၁၇၅၂) ခုအထိ၊ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (ေအဒီ ၁၇၅၂ ကေန ၁၈၈၅ ခုႏွစ္အထိ) က ဒီလို စဥ္းစားခ်က္ေတြနဲ႔ ၿမိဳ႔ေတာ္ထီးနန္းစိုက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾက တာပါ။ ေတာင္ငူက ခံတပ္ေကာင္းျဖစ္သလို၊ တရုတ္အေရး- ရွမ္းလူမ်ဳိးေတြရဲ႔ ၾသဇာကင္းေရးကို ၾကည့္ၿပီး စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းမွာ ထူေထာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေလာင္းဘုရား ဦးေအာင္ေဇယ်တည္ခဲ့တဲ့ ေရႊဘို ကုန္းေဘာင္ နန္းဆက္ဟာလည္း မူးျမစ္ဝွမ္းမွာ အေျခစိုက္ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ နန္းတြင္းေရး၊ အာဏာၿပိဳင္မယ့္၊ အာဏာလုမယ့္ အင္အားစုေတြကို တြက္ဆေနရာခ်တာလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယအေၾကာင္းကေတာ့ အင္အားအာဏာ စုစည္းလိုတဲ့အေၾကာင္း၊ ဘုန္းတန္ခိုး ျပလိုတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ၿမိဳ႔ေတာ္ေျပာင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗမာဘုရင္ေတြက ေဗာဓိသတၱ ဘုရားေလာင္း မင္း၊ စၾကာဝေတး မင္းအေပါင္းကို ေအာင္ႏိုင္တဲ့မင္းအျဖစ္ သူတို႔တန္ခိုးထြားလာရင္ ယူဆၾကပါတယ္။ အဲသည္လို ဘုန္းတန္ခိုးနဲ႔ ေလွ်ာ္ညီစြာ မင္းေနျပည္ေတာ္ တည္ေဆာက္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ တခု ကေတာ့ ေတာင္ငူဘုရင္ တပင္ေရႊထီးက ၾသဇာထြားလာတဲ့အခါမွာ မြန္တို႔ေဒသကိုသိမ္းပိုက္ၿပီး ၁၅၄ဝ မွာ ပဲခူးကို နန္းၿမိဳ႔ေရႊ႔ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္ေတြရဲ႔ ၾသဇာကို အျမဲတေစၿခိမ္းေျခာက္ေန တဲ့ နန္းတြင္းေရးကိစၥေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ဘုရင္အမ်ားစုက ပုန္ကန္ထီးနန္းျဖဳတ္ခ်ခံရတာ ရွိခဲ့ၿပီး၊ အင္အားေကာင္းတဲ့ မင္းညီမင္းသားေတြပဲ ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို နန္းတြင္းရန္ေတြကို စိုးရိမ္ၿပီး ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္မွာပဲ ေရႊဘို၊ အင္းဝ (အဝ)၊ အမရပူရ၊ မႏၱေလး စသျဖင့္ ေျပာင္းခဲ့တာေတြလည္း ရွိပါ တယ္။

တတိယအေၾကာင္းကေတာ့ ဗုဒၶရဲ႔ ဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ေနရာ၊ ေဗဒင္ဟူးရား ပုဏၰားေတြ အၾကံေပးခ်က္ ေတြေၾကာင့္ ေျပာင္းၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာက ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈက အေရးပါတဲ့ အခန္းက ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားက ဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ေနရာ၊ ယံုၾကည္ခ်က္ ေတြကိုလည္း ထိန္းသိမ္းထား တတ္ၾကပါတယ္။ ဘုရင္ေတြက သူတို႔ၾသဇာ အာဏာႀကီးမႈကို ဆက္လို႔ သိဒၵိ တင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ေရွးရိုးစဥ္လာေတြကို ထိန္းသိမ္းေၾကာင္းျပေလ့ရွိပါတယ္။ ဘုရင္ေတြ အိမ္မက္ျမင္မက္ ရင္လည္း ပုဏၰားဟူးရားေတြက အဓိပၸါယ္ေဖာ္လို႔ အၾကံေပးၾကပါတယ္။ တန္ခိုးႀကီးေသာမင္းသည္ ၿမိဳ႔ေဟာင္းကိုစြန္႔၍ ၿမိဳ႔သစ္ကို ေျပာင္းလတံ့ဆိုတဲ့ စာဆိုေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္မွာ ၁၇၈၃ ခုႏွစ္မွာ (မေသေသာ ၿမိဳ႔ေတာ္) လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အမရပူရကို တည္ခဲ့သလို၊ ဘႀကီးေတာ္မင္း လက္ထက္ ၁၈၂၃ မွာ အမရပူရကေန အင္းဝကို ျပန္ေျပာင္းပါတယ္။ တခါ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္မွာ မႏၱေလးရတနာပံု ေနျပည္ေတာ္ ကို ၁၈၅၇ ခုႏွစ္မွာ တည္ခဲ့တဲ့ကိစၥေတြက ဗုဒၶဘုရားရွင္က ဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့တယ္၊ ေဗဒင္ကိန္းခန္း ေတြကဆိုတဲ့ အေပၚ အေျခခံတာလည္း ရွိပါတယ္။

စတုတၳအေၾကာင္းကေတာ့ စိုက္ပ်ဳိးေရးျဖစ္ထြန္းရာ၊ ကုန္းတြင္းပိုင္း ေနရာကို ေရြးၾကတာပါ။ ကိုလိုနီေခတ္ မတိုင္မီ ကာလအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ အဓိကစီးပြားေရးက စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းသာပဲ ရွိပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဝမ္းစာ ကိစၥကိုလည္း ထည့္စဥ္းစားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ စိုက္ပ်ဳိးေရးျဖစ္ထြန္းရာကို ေရြးခ်ယ္ၾကတာ မဆန္းပါဘူး။ အင္းဝဆိုရင္ ျမစ္ငယ္နဲ႔ ဧရာဝတီျမစ္ဆံုၾကား၊ မႏၱေလးဆိုရင္ ဆန္စပါးျဖစ္ထြန္းရာ ေက်ာက္ဆည္ကို ေက်ာ ေထာက္ေနာက္ခံျပဳလို႔ ဧရာဝတီ နဲ႔လည္းနီး၊ နႏၵာကန္ ေရႊျပည္ကန္ေတြ ရွိရာအရပ္ကို ေရြးခ်ယ္ထားခဲ့တာပါ။

ပဥၥမအခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းကိစၥေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားတဲ့ နန္းစိုက္ရာ ေရြးခ်ယ္မႈပါ။ တပင္ေရႊထီးက ပင္လယ္ထြက္ေပါက္နီးရာ ပဲခူးမွာ နန္းၿမိဳ႔ေျပာင္းေရႊ႔စိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရးကို ၾကည့္တာပါသလို၊ ေပါတူဂီနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသေဘၤာေတြဆီက ေသနတ္၊ မီးေပါက္၊ အေျမာက္ေတြ ဝယ္လိုတာလည္း ပါပါတယ္။ သူ႔ကိုဆက္ခံတဲ့ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္မွာေတာ့ ၁၅၆၄ ခုမွာ ဟံသာဝတီနန္းေတာ္ကို ျပန္လို႔ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဟံသာဝတီဟာ တခ်ိန္က ၾသဇာအႀကီးဆံုးျဖစ္ခဲ့သလို၊ ေဒသတြင္း ပင္လယ္ကုန္သြယ္ေရး မွာလည္း အခ်က္အျခားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၅၉၉ ခု ပဲခူးပ်က္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ပဲခူးကလည္း ေရေၾကာင္းတိမ္ေကာလာၿပီး၊ သံလွ်င္က ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီမွာပဲ ေပၚတူဂီ ဒီဘရစ္တိုက ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာခဲ့ပါတယ္။ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက ၁၆၁၁ ခုႏွစ္မွာ သံလွ်င္က ေပၚတူဂီ ေတြကို ေခ်မႈန္းအႏိုင္ရခဲ့ေပမယ့္ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ က်ရာ ေဒသမွာ ထီးနန္းမစိုက္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ပိုလုိ႔ အထက္အညာ ကုန္းတြင္းပိုင္းက်ရာေဒသကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတာဟာ တဖက္က တိုင္းတပါးက်ဴးေက်ာ္မႈအေရး ကို ထည့္စဥ္းစားတာ ပါသလို၊ တခ်ိန္က ထြန္းေျပာင္ခဲ့တဲ့ အတိတ္၊ ရိုးရာ ဓေလ့ေတြနဲ႔ ျပန္ဆက္စပ္ခ်င္တာ လည္း ပါပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ၿဗိတိသွ်ေတြက ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ရန္ျပဳ လာၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာ့ ဒီလိုတိုင္းတပါးအေပၚ စိုးရိမ္မႈေတြက ပိုကဲလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

ၿဗိတိသွ်က ကိုလိုနီျပဳ ျမန္မာႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္ခဲ့တဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ျမန္မာမင္းဆက္ေတြ နိဂံုးခ်ဳပ္ခဲ့ရၿပီး၊ ဆိပ္ကမ္း ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး အဓိကက်ရာ ရန္ကုန္က ၿမိဳ႔ေတာ္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်ေတြကို ရန္ကုန္ ကို စနစ္တက် ၿမိဳ႔ကြက္ခ်တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးသည့္တိုင္ ေတာက္ေလွ်ာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ အႀကီးဆံုး အစည္ကားဆံုးၿမိဳ႔၊ ကုန္သြယ္ေရး အခ်က္အခ်ာအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ရန္ကုန္က ဘာသာေရး အရလည္း အထြဋ္အျမတ္ ေရႊတိဂံုေစတီ တည္ထားရာ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဗဟာဗ်ဴဟာအရလည္း အခ်က္အခ်ာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ စစ္အစိုးရက ေနျပည္ေတာ္ကို ၿမိဳ႔ေတာ္ေရႊ႔ခဲ့ပါၿပီ။ ေနာက္အပတ္မွာေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ ေနျပည္ေတာ္ကို စစ္အစိုးရက ၿမိဳ႔ေတာ္ ေျပာင္းေရႊ႔ခဲ့ရသလဲဆိုတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ကို ဆက္လက္တင္ျပ ပါမယ္။ အားလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစ။

(ယခု ေဆာင္းပါးကို လြတ္လပ္ေသာအာရွအသံ ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္ RFA မွ ထုတ္လႊင့္သြားခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ RFA ၏ မူပိုင္သာျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္သည္။)