ခ်င္းလူမ်ိဴးမ်ား မပေပ်ာက္ေစခ်င္

by Salai Ceu Bik Thawng

နိဒါန္း

ခ်င္းဘာသာေရးဖခင္ၾကီး Dr. David VanBik က ကမၻာမွာ ခ်င္းလူမ်ဳိးေပ်ာက္ကြယ္မသြားႏုိင္ေတာ့ပါ ဟု ၁၉၉၉ ခုနွစ္ ခ်င္းခရစ္ယာန္ရာျပည့္သဘင္ကာလတြင္ အားရွိပါးရွိ ၾကဳံး၀ါးခဲ့ဘူးသည္။ ထုိအခ်ိန္က ဆရာၾကီး ၾကဳံး၀ါးစကားအေပၚ လူထုထံမွ ေစာဒက တက္သံေတြ မၾကားရပါ၊ သုိ႕ေသာ္ ဆယ္စုႏွစ္တစု အလြန္တြင္မူ ဆရာၾကီးေကာက္ခ်က္အေပၚ သံသယေလသံေတြ ခ်င္းအေရးသုံးသပ္သူေတြထံမွ ထြက္လာသည္။

ခုိင္လုံသည့္ အေထာက္အထားမ်ားအရ ယေန႕ ခ်င္းလူမ်ဳိးအားလုံး၏ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ ခ်င္းျပည္နယ္ျပင္ ပတြင္ ေနထုိင္ၾကၿပီး ၃ ပုံ ၁ ပုံခန္႕ေသာ ခ်င္းလူမ်ိးမ်ားသည္ ဌာေနခ်င္းျပည္ကုိ စြန္႕ခြါၿပီး ႏုိင္ငံရပ္ျခား တြင္ေနထုိင္ၾကသည္။ (အေသးစိပ္ကုိျပန္လည္ရွင္းျပမည္)

The Guardian News အယ္ဒီတာေဟာင္း Richard Zatu က ေနာင္အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္ (၂၀၃၀ ခုႏွစ္) တြင္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း ဌာေနခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားထက္ တျခားလူမ်ဳိးမ်ားက ပုိမုိမ်ားလာလိမ့္မည္ဟု ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့သည္၊၁

ခ်င္းလူငယ္စာေရးဆရာ Pu LianChawn ကလည္း ၄င္း၏ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားေပ်ာက္ကြယ္သြားနုိင္သည့္ ဟူေသာ ေဆာင္းပါး တြင္ေရးသားခဲ့သည္။၂ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ေဒါက္တာလ်န္မွဴန္ဆာေခါင္း၊ Dr. HreKio တုိ႕ကလည္း ထုိနည္းအတူ သုံးသပ္ထားၾကေၾကာင္း သိရသည္။၃ သူတုိ႕သည္ ပေရာဖက္ေတြ၊ ေဗဒင္ဆရာ ေတြမဟုတ္ ေသာ္ျငား လည္း ေသခ်ာတပ္အပ္ေျပာႏုိင္သည္မွာ ခ်င္းျပည္ကုိ စြန္႕ခြါေအာင္ တြန္းပုိ႕ေနသည့္ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးသည္ ခ်င္းလူမ်ဳိး မ်ားအ တြင္း သေႏၵတည္ေနၿပီသာ၊



ခ်င္းလူမ်ဳိးပ်က္သုဥ္းသြားႏုိင္မည့္ ေရခံေျမခံမ်ား

(က) အမိေျမကုိ စြန္႕ခြါျခင္း( Migration)

ခ်င္းျပည္နယ္ ထန္တလန္ၿမိ႕နယ္မွ အေနာက္ဖက္ နယ္စပ္ရွိ အိမ္ေျခ ၁၃၀၊ လူဦးေရ ၈၀၀ ခန္႕ရွိေက်းရြာတရြာကုိ ျမင္ေယာင္မိသည္၊ တမိသားစုအတြင္း ႏုိင္ငံျခားမသြားသည့္ အိမ္ေထာင္ဆုုိလုိ႕ လက္ဆယ္ေခ်ာင္း ခ်ဳိးလုိ႕ရသည္၊ အရြယ္ေရာက္လူငယ္ ၅၀၀ ခန္႕အနက္ ၂၀၀ ေက်ာ္သည္ ႏုိင္ငံရပ္ျခားသုိ႕ သြားေရာက္ေနထုိင္ၾကသည္။ ခ်င္းတုိ႕ အထာ ညေနခင္း ေရခပ္ဆင္းသည့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားထဲတြင္ ေျမျပန္႕ေဒသမွ တာ၀န္က်လာေသာ ေက်ာင္းဆရာမ၊ အရံသား ဖြားဆရာမမ်ားလည္း ေတြ႕ျမင္ရမွာျဖစ္သည္။ ဆုိလုိသည္မွာ အဆုိပါရြာတြင္ ဆယ္တန္းေအာင္သူ လူငယ္ ၃၀ ၊ ဘြဲ႕ရလူငယ္ ၁၅ ဦးရွိေသာ္ျငားလည္း အားလံုးလုိလုိသည္ ျပည္ပသုိ႕ ထြက္ခြါသြားၾကေသာေၾကာင့္ပင္၊ ၀မ္းနည္းစ ရာတခုက အဆုိပါ ရြာတြင္ သုံးႏွစ္သုံးမုိးအတြင္း တကၠသုိလ္ေက်ာင္းတက္ေနသူ တဦးတေလမွ မထြန္းကားေတာ့ျခင္းပင္၊ ယခုအေနအထားသည္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္းရြာေပါင္း ၁၅၀၀ ခန္႕အနက္ သာမန္အဆင့္မွ်သာျဖစ္သည္။၄

ေျပာခ်င္ေသးသည္၊ ဟားခါးၿမိဳ႕မွ မ်က္ေစာင္းထုိးတြင္ရွိေသာ အိမ္ေျခ ၅၇ ရွိ Nabual ေက်းရြာတြင္ မူလတန္းေက်ာင္းသား ၁၃ ( က်ား ၅၊ မ ၈)ဦး သာရွိသည္၊ Nabual ေဒသခံမ်ား၏ အနာဂါတ္အတြင္ အင္မတန္ရင္ေလးစရာပါ၊ တဆက္တည္း ဖလမ္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ရြာေပါင္း (၈) ရြာသည္ တရြာလုံးျပဳတ္သြားသည္ဟု ၾကားသိရသည္။

ခ်င္းတမ်ဳိးသားလုံးအတုိင္းအတာျဖင့္ ျခဳံၾကည့္ပါက ခ်င္းလူမ်ဳိးအားလုံးအနက္ တတိယႏုိင္ငံကူးၿပီးသူ ၆၀၀၀၀ ေက်ာ္၊ မေလးရွား၊ ထုိင္း၊ အိႏၵိယ( မီဇုိရမ္ျပည္နယ္အက်ဳံးမ၀င္) ႏုိင္ငံတြင္ ဒုကၡသည္အျဖစ္ခံယူထားသူ ၆၀၀၀၀ ခန္႕၊၅ Quam မွ တတိယႏုိ္င္ငံကူးၿပီးသူ ၇၀၀၀ ခန္႔ စုစုေပါင္း ၁၃၀၀၀၀ နီးပါးရွိသည္။ လက္ရွိ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ လူဦးေရေပါင္း ၅၄၀၀၀၀ အနက္ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ ႏုိင္ငံရပ္ျခားတြင္ ရွိသည္ ၆ဟု ဆုိရမည္။

ႏုိင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ အစုိးရ စာရင္း( ၂၀၀၃ ) အရ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ စစ္ကုိင္း တုိင္းတြင္ ၁၇၀၀၀၀ ခန္႕၊ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ၉၀၀၀၀ ခန္႕၊ မေကြးတုိင္းတြင္ ၁၁၀၀၀၀ ခန္႕ အသီးသီးေနထုိင္ၾကသည္၊၇ က်န္ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသၾကီးမ်ားတြင္ စုစုေပါင္း ၃၄၀၀၀ ခန္႕၈၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ၂၀၀၃ စာရင္းအရ ၁၁၀၀၀ ခန္႕ေနထုိင္ၾကသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ သုိ႕ေသာ္ ယခုလက္ရွိ ေျပာင္းေရြ႕လာၾကေသာ ဦးေရစာရင္းႏွင့္ ထည့္တြက္ပါက ၃၀၀၀၀ ခန္႕ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းရသည္။၉ မီဇုိရမ္ျပည္နယ္တြင္ လက္ရွိ ၇၀၀၀၀ ခန္႕ေနထုိင္လ်က္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။၁၀

ေဖာ္ျပပါစာရင္းႏွင့္ ျပည္ပႏုိင္ငံတြင္ေနထုိင္သူစာရင္း စုစုေပါင္း ၆၃၀၀၀၀ ခန္႕ျဖစ္ၿပီး ရာခုိင္ႏႈန္း ၆၀ ခန္႕သည္ ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပတြင္ ပ်ဲ႕ၾကဲေနထုိင္ၾကသည္ဟု ဆုိရမည္။၁၁ ယခုကဲ့သုိ႕ ေျပာင္းေရြ႕ေနထုိင္ျခင္းႏွင့္ ပါတ္သက္ၿပီး Thomas L. Friedman ၏ အေမရိကန္ေရာက္ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံသားမ်ားအေပၚ သုံးသပ္ခ်က္၁၂ က်ေတာ္လက္ခံသည္၊ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရေသာ္ အေ၀းေရာက္ခ်င္းျပည္သူမ်ား အမိဌာနကုိ ျပန္လည္ႏုိင္မည့္ အလား အလားအလြန္ အားနည္းေနသည္။ အဆုိးဆုံးက ဤေျပာင္းေရြ႕ေနထုိင္ျခင္း ဒီလွဳိင္း ရပ္တန္႕သြားမည့္အစား ဆက္လက္ျပင္း ထန္လာမည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ ကုထုံးေတြရွိဦးေတာ့ အခ်ိန္ေတြယူရအုံးမည္သာ။

(ခ) စည္းလုံးညီညြတ္မွဴအားနည္းျခင္း

တခ်ဳိ႕က ေျပာၾကေလရဲ့၊ ငါတုိ႕ခ်င္းေတြ ဘုံစာေပမရွိလုိ႕ မစည္းလုံးႏုိင္တာတဲ့၊ က်ေတာ့္ အေနျဖင့္ ထုိသုိ႕ မျမင္ပါ၊ က်ေတာ္တုိ႕ မစည္းလုံးလုိ႕သာ ဘုံစာေပမရွိေသးတာပါ၊ မီဇုိရမ္ျပည္နယ္ကုိ ၾကည့္မယ္၊ သူတုိ႕မွာလည္း ဘာသာစကားကြဲ ၁၄ မ်ဳိးခန္႕ရွိတယ္၊ သုိ႕ေသာ္ အေနာက္ႏုိင္ငံမွ သာသနာျပဳဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး ဘုံစာေပအျဖစ္ Duhlian ဘာသာစကားကုိ စည္းလုံးညီညြတ္စြာ ေရြးခ်ယ္ႏုိ္င္ခဲ့ၾကေသးတာပဲ။

စည္းလုံးညီညြတ္မွဴ အားနည္းရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းသည္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္း ရွားပါးမွဴ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ( ကူးလူးဆက္ဆံမွဴ) ခက္ခဲမွဴ ႏွင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျပင္ပမွ ေသြးခြဲခံရမွဴ ( သုိ႕မဟုတ္) ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္မရရွိႏုိင္ျခင္း တုိ႕ေၾကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မည္။

မည္သုိ႕ဆုိေန ယေန႕ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား စည္းလုံးညီညြတ္မွဴအားနည္းေနသည္ဆုိတာကုိေတာ့ မည္သုိ႕မွ်ျငင္းမရေပ၊ ခ်င္း ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရအေပၚ အစာမေၾကသူမ်ား သုိ႕မဟုတ္ ခ်င္း ထက္ မိမိ မ်ဳိးႏြယ္စု အေခၚအေ၀ၚကုိ ပုိမုိၿပီး ျမတ္ႏုိးတြယ္တာသည့္ အယူေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္၊ ၀မ္းနည္းစရာအေကာင္းဆုံးက ခ်င္းလူငယ္ထုအတြင္း မ်ဳိးႏြယ္စု အေရးကုိ ေက်ာ္လြားၿပီး ခ်င္းတမ်ဳိးသားလုံးလြမ္းျခဳံေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားအေရးသုိ႕ လုံးလုံးလ်ားလ်ားဦးတည္သည့္ ေတာင့္တင္းခုိင္မာေသာ အင္အား ႏွင့္ ထုိသုိ႕ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ မသန္းေသးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

(ဂ) လူမ်ဳိးဂုဏ္အင္လကၡဏာ ( Identities) တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ျခင္း

သြားေလသူ S.P Huntington က လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟု အသိအမွတ္ျပဳႏုိင္ဖုိ႕ သိသာထင္ရွားေသာ သူမ်ားႏွင့္ မတူသည့္ သီးသန္႕ သြင္ျပင္လကၡဏာလုိအပ္ေၾကာင္း အက်ယ့္တ၀င့္ ရွင္းျပခဲ့ဘူးသည္။ အမ်ဳိးသား အမွတ္လကၡဏာ ဟု ဆုိရာတြင္ ခုိင္မာေသာ ေနာက္ခံသမုိင္းေၾကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာစကားမ်ားရွိရန္လုိအပ္သည္၊၁၃ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား အေနျဖင့္ လည္း အထက္ပါ အခ်က္မ်ားအေပၚ အေျခခံၿပီး အမ်ဳိးသားဘုံရပ္တည္ခ်က္ကုိ ရွာၾကံဆန္းစစ္ဖုိ႕ အခ်ိန္က စကားေျပာလာေနၿပီ မဟုတ္ေလာ၊

အလ်ဥ္းသင့္လုိ႕ တခု ေျပာလုိသည္။ ရန္ကုန္ရွိ ခ်င္းလုူငယ္ေတြကုိ ခင္ဗ်ားကုိ ဗမာ မွတ္တာ လုိ႕ ေျပာယင္ ပီတိျဖစ္ၾက တယ္၊ ဒါက ေကာင္းေသာ လကၡဏာမဟုတ္ပါ၊ မ်ုိးေပ်ာက္ အႏၱရာယ္ ေခါင္းေလာင္းသံလုိ႕ ရဲရဲေျပာလုိသည္။ လူမ်ဳိးအမွတ္ လကၡဏာကုိ စိတ္ထဲ၊ စာအုပ္ထဲတြင္သာ သိမ္းဆည္းမထားပဲဲ နိစၥာဓူ၀ ထင္သာျမင္သာ ထိန္းသိမ္း ေဖာ္က်ဴးသင့္သည္။

ဤေနရာတြင္ က်ေတာ္ ဘာသာစကားအေၾကာင္းကုိ အဓိကထားေျပာလုိသည္။ ပထမအၾကိမ္ (၂၀၁၁)ျပည္ ေထာင္စု လြတ္ေတာ္အစည္းအေ၀း (ေနျပည္ေတာ္)တြင္ C N P ႏွင့္ AMRDP ပါတီမွ တုိင္းရင္းသားဘာသာစကား သင္ၾကား ေရးတင္သြင္းခဲ့ေသာ္လည္း ပယ္ခ်ျခင္းခံရတယ္၊ ဒါက တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုမ်ားအေပၚ လူမ်ားစုတုိ႕၏ ရပ္တည္ ခ်က္၊ အျမင္မ်ားကုိ ဖြင့္ဟျခင္း သို႕မဟုတ္ တပ္မေတာ္၏ အာေဘာ္သက္သက္ဟု မယူဆသင့္ေပ၊ အရွင္းဆုံး ေျပာရေသာ္ ဒီမုိကေရစီစနစ္တခုတည္း( ျပည့္၀ေသာကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္မပါလွ်င္) ျဖင့္ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရးကုိ မည္သုိ႕မွ် အကာအကြယ္မေပးႏုိင္ေၾကာင္း ျပသျခင္းသာျဖစ္သည္။

တဖက္မွာ မိမိဘာသာစကား အဓြန္႕ရွည္ တည္တ့့ံႏုိင္ေရးအတြက္ အဓိ တာ၀န္ရွိသူမွာ မိမိကုိယ္တုိင္ပင္ျဖစ္သည္။ဘယ္သူ ဘာေျပာေျပာ အဓိကက ကိုယ့္ကိုယ္ကုိယ္ ခံႏုိင္ရည္ရွိဖုိ႕ပဲ၊ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးသလုိ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ သိမ္ငယ္စိတ္ သုိ႕မဟုတ္ တပါးသူ၏ ဘာသာ၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမွဴကုိ အထင္ၾကီးစိတ္ေတြက က်ေတာ္တုိ႕ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြကုိ စိန္ေခၚေနသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္၀ၿမိဳ႕နယ္မွ လြဲၿပီး ခ်င္းျပည္တနယ္လုံးကုိ က်ေတာ္ေျခဆန္႕ခဲ့ၿပီးၿပီ၊ အေတြ႕အၾကဳံအရ ၿမိဳ႕နယ္တုိင္း ေၾကာ္ျငာဆုိင္းဘုတ္အားလုံးလုိလုိတြင္ ခ်င္းဘာသာစကား( ေဒသသုံး) လုံး၀မေတြ႕ရပါ၊ ဤေနရာတြင္ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ဆုိင္းဘုတ္ကုိ ေတာ့ ထားအုံး၊ ဘာသာေရးႏွင့္ လူမွဴေရးဆုိင္းဘုတ္ေတြမွာ အဂၤလိပ္၊ ျမန္မာဘာသာစကားျဖင့္ ေရး သားၾကတာ ၀မ္းနည္းစရာပါပဲ၊ အမွန္ဆုိယင္ ဒီစာသားေတြကုိ တျခားသူက တကူးတကလာဖတ္ေပးမွာလည္း မဟုတ္ပါ၊

အမွန္ဆုိယင္ ကုိယ့္ျပည္နယ္၊ ကုိယ့္ေဒသအတြင္း ကုိယ့္လူမ်ဳိး ရဲ့ သေကၤတက လြမ္းမုိးႏုိင္ရမည္၊ ကုိယ့္အမ်ဳိးသား ဘာသာစကားက စုိးမုိးႏုိင္ရမည္၊ အခ်င္းခ်င္းဆက္ဆံရာတြင္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး ခ်င္းဘာသာစကားတခုခုျဖင့္ ေျပာဆုိႏုိင္ ေအာင္ ၾကဳိးစားရပါမည္၊ ခ်င္းလူမ်ဳိးမွန္လွ်င္ မည္သည့္ ခ်င္းမ်ဳိးႏြယ္စု စကားျဖစ္ျဖစ္ လက္ခံေျပာဆုိရန္ ၀န္မေလးသင့္ေပ၊ လက္ရွိ က်ေတာ္တုိ႕ ျပသာနာက ကုိယ့္မ်ဳိးႏြယ္စု စကား၊ ယဥ္ေက်းမွဴမဟုတ္လွ်င္ နားခါးတတ္တဲ့ ေရာဂါပဲ၊

(ယ) အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံလူမ်ဳိးတမ်ဳိး ( Nation-state building) ေပၚလစီ

လက္ရွိ ခ်င္းျပည္နယ္လြတ္ေတာ္ကုိ ၾကည့္ရေအာင္–

ဘယ္ေလာက္မွ မၾကာလုိက္ဘူး၊ ေရမေရာတဲ့ ခ်င္းႏြယ္ဖြားစစ္စစ္ ျဖစ္ပါလ်က္နဲ႕ ျပည္ခုိင္ျဖဳိးပါတီမွ လြတ္ေတာ္ ကိုယ္စား လွယ္မ်ား အားလုံး ပုဆုိးနဲ႕ တုိက္ပုံျဖင့္ အစည္းအေ၀းတက္ေနၾကၿပီဗ်ာ၊ ဒါတင္မကပါ၊ ျပည္နယ္၀န္ၾကီးမွန္လွ်င္ ပုဆုိးနဲ႕ တုိက္ပုံျဖင့္ ရုံးတက္ရမည္တဲ့ကြာ၊

မွတ္မွတ္ယယ ေျပာရအုံးမယ္၊ ေဆာင္းရာသီမွာ ခ်မ္းလြန္းလုိ႕ အေမက ေက်ာင္းစိမ္းပုဆုိးကုိ ေဘာင္းဘီရွည္နဲ႕ ခ်ဳပ္ေပးတာ အတန္းပုိင္ဆရာက လက္မခံလုိ႕ အေသးစားဒါဏ္ထိပါေလေရာ့၊ ဒီ ဥပေဒက ယေန႕ အထိ အက်ဳံး၀င္ဆဲပါ၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံမီဇုိရမ္ျပည္နယ္အစုိးရ အေနအထားကို ၾကည့္ယင္ အမ်ဳိးသား၀တ္စုံ၊ ယဥ္ေက်းမွဴ၊ သင္ရုိးေတြအားလုံး ျပည္နယ္လုပ္ပုိင္ခြင့္မွာ ထားရွိတယ္၊ အမွန္စင္စစ္ ဒီကိစၥေတြဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာမရွိပါ၊၂၀၀၂ ခုႏွစ္အတြင္း ႏုိင္ငံေတာ္မိန္႕ခြန္းတခုမွာ ေရွးဘုိးဘြားဘီဘင္တုိ႕၏ စည္းလုံးညီညြတ္မွဴႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚေတြကုိ ခ်ီးက်ဳးမိပါေၾကာင္း တုိင္းျပည္အစိပ္စိပ္အမြာမြာမကြဲေအာင္ ဥမကြဲသုိက္မပ်က္ ရပ္တည္ေနႏုိင္လာတာ ယခုဆုိ အႏွစ္ ၂၀၀၀ အထိတုိင္ခဲ့ၿပီဟု ပါရွိသည္၁၄ ဒီမိန္႕ခြန္းမွားသည္ဟု မဆုိလုိေသာ္လည္း တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတုိ႕၏ အျမင္ႏွင့္ မူ မုိးႏွင့္ ေျမပမာ ကြားျခားေနသည္၊ စကားကုိ ေ၀့လည္ေၾကာင္ပတ္ေျပာေနမည့္အစား ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၁၉၄၇ ပင္လုံမွ စတင္ေပါက္ဖြားလာသည္ဟု အမွန္အတုိင္းေျပာရမွာပါပဲ၊

ျပသာနာအားလုံးဟာ Nation – State Building ( လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၊ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံ) ႏွင့္ Multi- National State Building ( လူမ်ဳိးေပါင္းစုံ၊ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံ) ဟူေသာ အေျခခံသေဘာထားအျမင္ မတူညီမွဴေၾကာင့္သာျဖစ္သည္။

ဌာေနက်န္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားအတြက္ တရုတ္က ဖိ၊ ရွမ္းက အိဆုိသလုိ ဖိေနသူေတြလည္း ရွိေနသည္ကုိေတာ့ မ်က္ျမင္ပါ၊ လက္ရွိ ခ်င္းျပည္နယ္လြတ္ေတာ္၊ အစုိးရသစ္တြင္ ျပည္နယ္အဆင့္ရာထူးသစ္ (၃၂) ေနရာကုိထားရွိရာ ၄င္းအနက္ ၁၀ ေနရာတြင္ တျခားလူမ်ဳိးစုေတြျဖစ္ေနသည္။

ထုိ႕ေၾကာင့္ ခ်င္းလူမ်ဳိးအပါအ၀င္ တျခားတုိင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား မိမိအခြင့္အေရး ျပန္လည္ရရွိေရးအတြက္ အာမခံခ်က္ ေပးနုိင္သည့္ ဥပေဒမ်ဳိးကုိ ႏုိင္ငံေတာ္အေျခခံဥပေဒတြင္ အတိအလင္း ျပဌာန္းႏုိင္ေရးသည္သာ တခုတည္းေသာ အေျဖျဖစ္ သည္။

ကာကြယ္ကုစားေရးနည္းလမ္းမ်ားေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးသည့္အတုိင္း လူမ်ဳိးေရးႏွင့္ ပါတ္သက္ၿပီး အတြင္းေရာဂါႏွင့္ အျပင္ေရာဂါဟု ရွိရာတြင္ လတ္တေလာအေျခ အေနအရ အတြင္းေရာဂါအတြက္ ကုထုံးကုိ ရွာၾကံလုိသည္။

(က) ေျပာင္းေရြ႕ေနထုိင္ျခင္း ရပ္တန္႕သင့္ၿပီ၊

မိသားစုဟု မဆုိသာသည့္ ျပည္ပေရာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားစြာရွိေနေသးသည္။ တဖက္တြင္ ေငြရွိလွ်င္ ျပည္ပသြား ခ်င္သူမ်ားလည္ ဒုနဲ႕ေဒးပင္၊ သူတုိ႕ကုိ အတင္းတားဆီးလုိ႕ေတာ့မရႏုိင္ပါ၊ သုိ႕ေသာ္ ယခုေရာဂါသည္ လူမ်ဳိးပေပ်ာက္ ေရးအတြက္ မဟာအႏၱရာယ္ၾကီးျဖစ္ေၾကာင္းကုိမူ အားလုံးက လက္ခံဖုိ႕ လုိလာၿပီ၊ ေရစီးေၾကာင္းကုိ ရပ္တန္႕ ေအာင္မစြမ္းသာသည္တုိင္ေအာင္ ေရစီးမသန္ေအာင္ေတာ့ နည္းလမ္းရွာၾကံဖုိ႕ အခ်ိန္တန္ၿပီ၊ ဤအတြက္ နက္ဖန္သည္ အင္မတန္ေနာက္က်သြားၿပီ၊ လက္ရွိခ်င္းျပည္နယ္တြင္ လူဦးေရ ၅ သိန္းေက်ာ္ရွိသည့္အနက္ လူမ်ဳိးျခား ၅၀၀၀၀ ခန္႕ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းရသည္။၁၅ ထုိ႕အျပင္ တပ္ရင္း (၁၄) ခုရွိၿပီး အင္အား ၁၀၀၀၀ ဟု ခန္႕မွန္းၾကပါစုိ႕၊ သန္းေခါင္စာရင္း ေနာက္ဆုံးေကာင္ခံသည့္ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ခ်င္းျပည္နယ္မွ လူဦးေရ တသိန္းခန္႕ ျပည္ပသုိ႕ ထြက္ခြါ သည္ဟု ခန္႕မွန္းၿပီး တြက္ခ်က္ရေသာ္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း ခ်င္းလူမ်ဳိးတဦးလွ်င္ လူမ်ဳိးျခား တဦး၊ ခ်င္းအမ်ဳိးသမီးပ်ဳိ ၅ ဦးလွ်င္ တပ္မေတာ္ သား တဦး အခ်ဳိးက် ေနထုိင္သည္ဟု အေျဖထြက္သည္။

(ခ) ကေလးေမြးျခင္းျဖင့္ လူမ်ဳိးကယ္တင္ရာေရာက္သည္

ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ စား၀တ္ေနေရးျပသာနာႏွင့္ဆက္စပ္ၿပီး လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္စု ခန္႕က ကေလးမ်ားမ်ား မေမြးေရး မိသားစု စီမံကိန္းကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႕ေသာ္ ယင္းစီမံကိန္းသည္ ယေန႕တြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ဳိးျပဳတ္ပ ေပ်ာက္ေရးအတြက္သာ ျဖစ္ေနေတာ့သည္ဟု ဆုိခ်င္သည္၊ ႏုိင္ငံေရးေခတ္ေရစီးေၾကာင္းအရ ယေန႕ ျမန္မာျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သည္ လူထု မဲစနစ္၊ လူဦးေရအနည္းအမ်ားျဖင့္ ကုိယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဆုံးျဖတ္ရမည့္ အေျခသုိ႕ ဆုိက္ေရာက္ ေန ေပၿပီးျဖစ္ရာ မိမိတုိ႕ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားအေနျဖင့္ မဲေပးသူ မ်ားျပားျခင္းေလာက္ အခရာ က်သည့္ အရာ မရွိၿပီ၊

လူဦးေရ တသန္းေတာင္မျပည့္ပဲနဲ႕ လက္ရွိျပည္နယ္အေရးကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ေရး၊ တျခားျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသၾကီး ဆက္ဆံေရး၊ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္တြင္ ေျပာဆုိလုပ္ေဆာင္ေရးဟာ ေရရွည္အတြက္ မလြယ္ပါ၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ေပၚ လူဥိးေရ ၃ သိန္းခန္႕သာသာႏွင့္ ညီမွ်ေသာ ခ်င္းျပည္နယ္လူဦးေရလက္ရွိအေနအထားရဲ့ ေနာင္အ နာဂါတ္ ဟာ မေတြး၀့ံစရာ မွဴန္၀ါးေနသည္သာ၊

(ဂ) ခ်င္းလူမ်ဳိးႏွင့္ ဘုံစာေပ

လက္ရွိအေနအထားအရ အဟန္႕အတားအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ မိမိတုိ႕ ကုိယ္စီရွိၾကေသာ ဘာသာစကားအသီးသီးကုိ ကုိယ့္ နည္းကုိယ့္ဟန္ျဖင့္ ထိန္းသိမ္းၾကရအုံးမွာပါ၊ တခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ခ်င္းစာေပတခုခု ( သုိ႕မဟုတ္) ႏွစ္ခု၊ သုံးခု စသျဖင့္ ေပါင္းၿပီး ဘုံစာေပ ထြက္ေပၚလာႏုိင္မည့္ အလားအလာရွိပါသည္၊ ယင္းအလာအလာမတုိင္မွီစပ္ၾကားတြင္ စင္ကာပူ၊ ဆြိဇာလန္ ႏုိင္ငံလုိ ဘာသာစကား ေလး ငါးမ်ဳိးကုိတရား၀င္စာေပအျဖစ္သုံးႏုိင္ပါသည္။

ဆုိလုိသည္မွာ ZBC က စီစဥ္ေပးေသာ ခ်ဳိး၊ ဖလမ္း၊ ဟားခါး၊ မတူ၊ တီးတိန္၊ မီဇုိ( လူေရွ) စသည့္ ဘာသာစကား ၆ ခု သင္ ၾကားျခင္းအစီအစဥ္ကုိလည္း အားေပးသင့္ပါသည္၊၁၆ ေနာက္ေနာင္ အစုိးရေက်ာင္းတြင္ တရား၀င္ သင္ၾကားခြင့္ ရွိလာသည့္ တခ်ိန္တြင္ မိမိၿမိဳ႕နယ္အလုိက္ မိမိဘာသာစကား အျပင္ ႏွစ္သက္ရာ တျခား ခ်င္းစာေပတခုခု ကုိ အပုိဘာ သာအျဖစ္ သင္ၾကားသည့္ အစီအစဥ္ေပၚလာပါလိမ့္မည္၊

ဤသုိ႕ သင္ၾကားျခင္းအားျဖင့္လာမည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ – ၅၀ ေရာက္သည့္ အခါ အေျဖေကာင္းတခုေတာ့ ရရွိလာပါလိမ့္မည္၊ ေနာက္တမ်ဳိးအေနျဖင့္ ခ်င္းျပည္သူ ထက္၀က္ေက်ာ္က ေျပာဆုိတတ္ေသာ ခ်င္းဘာသာစကားတ ခုခုထြက္ေပၚ လာႏုိင္ သည္၊ ၄င္းကုိ ဘုံစာေပအျဖစ္သတ္မွတ္လုိ႕လည္းရသည္၊ သုိ႕မဟုတ္ တျခားျဖစ္ႏုိင္ေျခတခုက ေရာသမေမြ သင္ၾကားျခင္း အားျဖင့္ ZBC စကားေခၚ ေရာသမေမြ ခ်င္းစကား (ဘုံ) ထြက္ေပၚလာႏုိင္သည္၊ ဘယ္နည္းဘယ္ ပုံထြက္ေပၚထြက္ေပၚ ခ်င္းစာေပထဲကျဖစ္လွ်င္ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာစြာ ၾကိဳဆုိလက္ခံရမွာပဲ၊

(ဃ) အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ လူမ်ဳိးၾကီးစိတ္ဓါတ္

လူမ်ဳိးေပ်ာက္ကြယ္မသြားရေရး အလုိ႕ငွာ အရင္ဆုံးျပဳျပင္ရမည္မွာ မိမိစိတ္ဓါတ္ပါပဲ၊ အရင္ဆုံး အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓါတ္အ ေျခခံရွိရမည္၊ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓါတ္အခံမရွိပဲ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း NGO ထူေထာင္ျခင္း၊ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရးအ သင္းထူေထာင္ျခင္း၊ အစုိးရတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ျခင္း၊ စီးပြားေရး၊ အႏုပညာ၊ စာေပ လုပ္ေဆာင္ျခင္းသည္ အမ်ဳိးသားေရး အတြက္ အခ်ိန္မေရြးအႏၱရာယ္ျပဳႏုိင္သည္။

ယေန႕ ခ်င္းျပည္နယ္၏ ႏုိင္ငံေရးသည္ လူမ်ဳိးေပ်ာက္ကြယ္မသြားေရးအတြက္ တုိက္ပဲြဆင္ႏြဲ႕ေနရသည့္ကာလျဖစ္ေၾကာင့္ သတိခ်ပ္သင့္သည္။အရာရာတုိင္း ခ်ိန္ခြင္၊ ေပတံျဖင့္ တုိင္းတာအပ္ပါသည္။ အမ်ဳိးသားေရးကုိ ဒီမုိကေရစီ ႏွင့္ ဖြ႕ံၿဖိဳးတုိး တက္ေရးတုိ႕ႏွင့္ မလဲအလွယ္မျပဳလုပ္ႏုိင္ပါ၊

မိမိကုိယ္ကုိ မိမိ ခ်င္းျဖစ္သည္ကုိ ဂုဏ္ယူရပါမည္၊ (Proud of being a Chin National) လူမ်ဳိးျခားကုိ အထင္းၾကီးသည့္ စိတ္ဓါတ္သည္ မိမိအမ်ဳိးကုိ အထင္ေသးသည့္ သေဘာသက္ေရာက္သည္။ လူမ်ဳိးၾကီးပီသေအာင္ လူမ်ဳိးၾကီးစိတ္ဓါတ္ကုိ ေမြးရပါမည္၊



ကုိးကား

၁။ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခန္း၊Seihnam အပတ္စဥ္စာေစာင္ ( ၂၀၁၁ မတ္လ)

၂။ ဂလုိဘလုိင္ေဇးရွင္း ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဴ၊ ( ၂၀၁၀)၊ Pu Lian Chawn ( Hakha ဘာသာ)

၃။ လူၾကီးတဦး၏ ကုိယ္တုိင္ေမးျမန္းေျပာျပခ်က္

၄။ စာေရးသူ၏ ဇာတိရြာ (၂၀၁၁ ေႏြရာသီ)

၅။ CHRO ႏွင့္ UNHCR စာရင္း (၁၂ နွစ္တာကာလ ကုိးကား၊ Salai Van Lian Thawng ၏ Laiforumသုိ႕ျဖန္႕ေ၀ေသာ စာတမ္း ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္

၆။ ျမန္မာႏုိင္ငံဖြ႕ံၿဖိဳးတုိးတက္မွဴ မွတ္တမ္း (၂၀၀၉) ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးဌာန

၇။ Political situation of the Union of Myanmar: Col. Hla Min, Department of International Affairs & Research: Ministry of Defence, Union of Myanmar (2003)

၈။ Ibid – ရွမ္းတြင္ ၉၈၀၀၊ ဧရာ၀တီတုိင္းတြင္ ၁၁၀၀၀၊ မႏၱေလးတုိင္းတြင္ ၁၀၀၀၀၊ ကခ်င္တြင္ ၃၈၀၀

၉။ စာေရးသူကုိယ္တုိင္ ပါ၀င္သည့္ One Chin Organization မွျပဳစုေသာ Yangon Chin Directory( 2011)

၁၀။ Lai Christian Fellowship- ”Chin Evengelical Centenary Magazine (1999)၊ Khonumthung News Agency

၁၁။ အိႏိၵယရွိ မီဇုိးေခၚ လူေရွ မ်ဳိးႏြယ္စု၊ ဘဂၤလားေဒ႕ရွ္ နုိင္ငံရွိ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား (၁၃၅) စာရင္းတြင္ မွားယြင္းစြာသီးသန္႕ေဖာ္ျပျခင္းခံရေသာ မ်ဳိးေခၚ ခူမီးခ်င္းမ်ား မထည့္သြင္းပဲ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ဦးေရ တသန္းခန္႕ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းရသည္။

၁၂။ The Lexus and the Olive Tree; Thomas L. Friedman (2000)

၁၃။ Samuel P. Huntington; Who Are We? (2004)

၁၄။ Martin Smith စာအုပ္ State of Strife ( 2007) ထဲက SPDC, 2002 Information Sheet, Myanmar- အဂၤလိပ္ဘာသာမူရင္းကုိ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ဆုိ

၁၅။ Political Situation of the Union of Myanmar(2003)

၁၆။ ZBC မွ ဘာသာစကား ၆ မ်ဳိးျဖင့္ စီဒီ ထုတ္ေ၀ၿပီးျဖစ္၊