နယ္ဆင္မင္ဒဲလား၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ စံနမူနာ (၈) သြယ္

နိဒါန္း
ယခုစာစုကို ေရးသားခဲ့သူ ရစ္ခ်တ္စတင္းဂဲလ္ (Richard Stengel)သည္ ေတာင္အာဖရိက လူမည္းေခါင္းေဆာင္ နယ္လ္ဆင္ မင္ဒဲလားႏွင့္အတူ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လက္တြဲလုပ္ေဆာင္ခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္သည္႔အျပင္ မင္ဒဲလား၏ အထၴဳပၸတၲိျဖစ္ေသာ လြတ္လပ္ ေရးသို႔ ခရီးရွည္ (Long Walk to Freedom) စာအုပ္ကို ျပဳစုရာတြင္လည္း အဓိကပံ့ပိုး ကူညီခဲ့သူျဖစ္သည္။

မင္ဒဲလား၏ အသက္ (၉ဝ) ျပည့္ေမြးေန႔ ကိုဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ေႏွာင္းလူတို႔ စံျပဳေလ့လာအပ္ေသာ မင္ဒဲလား၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ စံနမူနာ အဂၤဂါရပ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားလိုက္ျခင္းျဖစ္ရာ ႏႈိင္းယွဥ္ဆက္စပ္ေလ့လာႏိုင္ရန္ ဘာသာျပန္ဆို တင္ျပလိုက္ျခင္းျဖစ္ ပါ သည္။

၁။ ရဲစြမ္းသတၲိဆိုတာ အေၾကာက္တရားကင္းစင္ျခင္းမဟုတ္၊ အေၾကာက္တရားကို ေက်ာ္လြန္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ ေစ့ေဆာ္အားေမြး ေပးျခင္းျဖစ္သည္။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္စည္းရံုးေရးလႈပ္ရွားမႈ ကာလအတြင္းက ေလယာဥ္ ဆင္းသက္ႏိုင္ရံုသာရွိေသာ နာတာ(Natal)ေလယာဥ္ကြင္း အနီးရွိ သူ႕ကိုေထာက္ခံသူ ဇူးလူးလူမ်ိဴးစု (Zulu)ေတြကို မိန္႔ခြန္း စကားေျပာၾကားရန္ မင္ဒဲလားဟာ ပန္ကာႏွစ္လံုးတပ္ ေလယဥ္ကေလးေပၚ စီးနင္းလိုက္ပါလာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ သူမိန္႔ခြန္း ေျပာၿပီးတဲ့အခါ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္စရာ ကိစၥေတြရွိတာေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေလယဥ္ကြင္းကို ေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ေလယဥ္ဆင္းသက္ေနစဥ္ မိနစ္ (၂ဝ) အၾကာမွာ အင္ဂ်င္တလံုးဟာ ရုတ္တရက္ ထိုးရပ္သြားတာေၾကာင့္ ေလယဥ္ေပၚ လိုက္ ပါလာသူေတြ အထိတ္တလန္႕ ျဖစ္ကုန္ၾကရပါတယ္။ အဲဒီ့အခ်ိန္မွာ မင္ဒဲလားတယာက္ကေတာ့ နံက္ခင္းရထားစီးၿပီး ပံုမွန္ အလုပ္သြားေနသလိုမ်ဳိး မလႈပ္မရွား ၿငိမ္ခ်က္သားေကာင္းလို႕ သတင္းစာ ဖတ္မပ်က္ပါ။ ဒီေတာ့မွ က်န္လူေတြလည္း စိတ္လႈပ္ ရွားမႈ သက္သာရာရၿပီး တည္ၿငိမ္မႈရွိလာပါတယ္။ ေလယဥ္ကြင္းက အေရးေပၚ ဆင္းသက္မႈအတြက္သာျပင္ဆင္ထားတာျဖစ္ၿပီး၊ ေလယဥ္မွဴး ကြၽမ္းက်င္လို႔ ေဘးမသီရန္မခ ဆင္းသက္ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ေလယဥ္ေပၚကဆင္းၿပီးေနာက္ လူထုစည္းေဝးပြဲရွိရာကို သြားဖို႔အသင့္ေစာင့္ ႀကိဳေနေသာ က်ည္ကာမွန္တပ္ ကားရဲ့ေနာက္ခန္း ထိုင္ခံုေပၚထိုင္မိၿပီးမွ က်ေနာ့္ဘက္ကို ေစာင့္ငဲ့ၿပီး မင္ဒဲလားေျပာလိုက္တာက “ကိုယ့္လူေရ ေစာေစာတံုးက က်ေနာ္ျဖင့္ ေၾကာက္လိုက္တာ တကိုယ္လံုးတုန္သြားတာပဲ” တဲ့။

ေျမေအာက္ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈကာလ၊ ရီဗြန္နီးယားတရားရံုး (Rivonia)မွာ အမႈစစ္ေဆးခံေနရစဥ္ကာလ နဲ႕ေရာ္ဘင္ကြၽန္းေပၚ မွာ (Robben) အက်ဥ္းက်ခံေနရစဥ္ကာလေတြအတြင္းမွာ လူသားတဦးျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားတေယာက္ မၾကာခဏ ေၾကာက္စိတ္ ေတြ ဝင္ခဲ့ဘူးေၾကာင္း ေနာက္ပိုင္းမွာ သူကိုယ္တိုင္ က်ေနာ့္ကိုျပန္ေျပာျပတတ္ပါတယ္။ လူမွန္ရင္ ေၾကာက္တတ္တာ သဘာဝ က်ပါတယ္လုိ႔ သူကအဆိုျပဳပါတယ္။ “ငါဟာ ရဲရင့္သူျဖစ္တယ္။ ကမၻာႀကီးကိုေအာင္နိုင္သူျဖစ္တယ္လို႕ က်ေနာ္ဟန္မေဆာင္ တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ အေနနဲ႕ ကိုယ္ေၾကာက္တတ္တာကို အျခားသူေတြ မသိေစနဲ႔ေပါ့” “လူထုေရွ႕ မွာ မားမားမတ္မတ္ အစြမ္းျပႏိုင္ရမယ္” စသည္ျဖင့္ သူကေျပာတတ္ပါတယ္။အျခားသူေတြေရွ႕မွာ ကိုယ္ကမေၾကာက္တဲ့အသြင္ ေဆာင္ထားနိုင္ရင္ သူတို႔ကိုပါရဲရင့္စိတ္ ႏိုးၾကႊလာေစတယ္ဆိုတာကို နားလည္သေဘာေပါက္ထားပံုရပါတယ္။
ေၾကာက္ရြံ႕စရာေတြ တင္းၾကမ္းျပည့္ေနတဲ့ ေရာ္ဘင္ကြၽန္းေပၚမွာ သူဒီအတိုင္းက်င့္ ၾကံေနထိုင္ပါတယ္။

အမႈစစ္ေဆးစဥ္ကာလမွာ တရားရံုးဝင္းအတြင္းေခါင္းေမာ့ ရင္ေကာ့ၿပီး ေမာ္ေမာ္ၾကႊားၾကႊား လမ္းေလွ်ာက္ေနေသာ မင္ဒဲလားကို ေတြ႕ျမင္လိုက္ရတဲ့ ဘဝတူအက်ဥ္းသားေတြက သူတို႔ရဲ့အျမင္အာရံုမွာ အဲဒီ ျမင္ကြင္းသ႑ာန္ကို ရက္ေပါင္းအေတာ္ၾကာေအာင္ လႊမ္းမိုးၿငိတြယ္ေနတယ္လို႔ ျပန္ေျပာျပၾကပါတယ္။ သူဟာအျခားသူေတြအတြက္ စံနမူနာေကာင္းျဖစ္ရမယ္လို႕ မင္ဒဲလားက ခံယူထားပါတယ္။ အဲဒီ့စိတ္ဓါတ္နဲ႔ သူကိုယ္တိုင္ ေၾကာက္စိတ္ေတြကို ေက်ာ္လႊားေအာင္ျမင္ၿပီး လူထုရဲ့ သူရဲေကာင္းျဖစ္ လာ တာပါ။

၂။ ေရွ႕တန္းမွဦးေဆာင္ပါ။ ကိုယ့္အုပ္စုကိုလည္း ေနာက္တန္းမွာ ခ်န္မထားပါနဲ႕။
မင္ဒဲလားဟာလွ်ိဴ႕ဝွက္ၿပီး သိုသိုသိပ္သိပ္ ေနထိုင္တတ္သူျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ ပရိုစတိတ္အက်ိတ္ ခြဲစိတ္ ကုသ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေဆးရံုကဆင္းလို႔ အက်ဥ္းေထာင္တြင္းျပန္ေရာက္တဲ့အခါ ေထာင္သက္ (၂၁)ႏွစ္ အတြင္း သူ႔ရဲေဘာ္မ်ား၊ မိတ္ ေဆြမ်ားနဲ႔ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ခြဲျခားထားတာကို ခံလိုက္ရပါတယ္။ ေထာင္အာဏာပိုင္မ်ား ဒီလိုလုပ္တာကို သူ႕ရဲေဘာ္ေတြက ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပ ၾကပါတယ္။ မင္ဒဲလားက သူတို႔ကို “ခဏေလးသည္းခံၿပီး ေစာင့္ပါ ရဲေဘာ္တို႔၊ မၾကာခင္မွာ အေျခအေန ေကာင္းေတြ ထြက္ေပၚလာမွာပါ” လို႔ ေျပာဆိုႏွစ္သိမ့္ေၾကာင္း သူ႕မိတ္ေဆြရင္း အာမက္ကက္သ္ရာဒါ(Ahmed Kathrada) က အမွတ္တရ ျပန္ေျပာပါတယ္။ မၾကာမတင္ကာလမွာပဲ မင္ဒဲလားနဲ႔ အသားအေရာင္ခြဲျခားမႈ စနစ္က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ ဒီကလပ္အစိုးရတို႔ ေတြ႕ဆံုးေဆြးေႏြးေရးေတြ စတင္ပါေတာ့တယ္။ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ကရက္ (ANC) ကေတာ့ ယခုလိုေဆြးေႏြးတာ ကုိ ဘဝင္မက်ပါဘူး။ အက်ဥ္းသားဘဝနဲ႕ အစိုးရကိုေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးမလုပ္ႏိုင္ဘူး၊ လူျဖဴအစိုးရ ဒူးေထာက္အရႈံးေပး သြား ေအာင္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရမယ္လို႔ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာလႈ႕ံေဆာ္ခဲ့တဲ့ မင္ဒဲလားက ယခုအခ်ိန္မွာ ဖိႏွိပ္သူအစိုးရ နဲ႔ စကားေျပာခ်ိန္တန္ၿပီဆိုတာကို သိျမင္ၿပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ။

၁၉၈၅ ခုႏွစ္ ေဆြးေႏြးမႈစတင္ေနခ်ိန္မွာပဲ မင္ဒဲလားတေယာက္ လမ္းေၾကာင္းေပ်ာက္သြားၿပီလား ဆိုၿပီး ေတြးေတာေနသူေတြ မနည္းမေနာရွိပါတယ္။ “သူက က်ေနာ္တို႔ အေပၚသစၥာေဖာက္သြားၿပီလို႔ ခံစားမိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေနတယ္ ဆိုတာကို ေျပာျပဖို႔သူ႕ကို သြားေတြ႕ခဲ့တယ္။ ခုလိုေဆြးေႏြးမႈဟာ ယံုရခက္တဲ့ ပမာဏေျခလွမ္းပဲ။ သူသိပ္ၿပီး စြန္႕စားလြန္း တယ္။” လို႔ အဲဒီ့အခ်ိန္က သတၳဳတြင္း အလုပ္သမားသမဂၢရဲ့ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ ရဲရဲေတာက္ေခါင္းေဆာင္ စီရီလ္ရာမာေဖာ္ဆာ (Cyril Ramaphosa) ကဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မင္ဒဲလားဟာ သူ႔လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ မွန္ကန္ေၾကာင္း သူ႔လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ မ်ားကို ရွင္းလင္းေျပာဆို နားခ်ပါေတာ့တယ္။ သူ႕ဂုဏ္သတင္း ဟာလည္း ေဆြးေႏြးပြဲ ေအာင္ျမင္မႈ ရွိ၊ မရွိေပၚမွာ မူတည္ေန ပါေတာ့တယ္။

အက်ဥ္းေထာင္အတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ ရဲေဘာ္တဦးခ်င္းဆီသြားၿပီး မင္ဒဲလားကသူ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြအေၾကာင္း ရွင္းျပေနတာ ကုိ ကက္သ္ရာဒါးက အမွတ္တရရွိေနပါတယ္။ ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္ ဇဲြရွိရွိနဲ႕ သူ႕သေဘာထားကို ရဲေဘာ္ေတြ လက္ခံလာေအာင္ ႀကိဳးစားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ “မိမိရဲ့ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက ေထာက္ခံလာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ပါ။ မိမိမွာ တိုက္ပြဲဝင္ဖို႕ ေျခကုပ္စခန္း အခိုင္အမာရွိၿပီဆိုရင္ေတာ့ လူထုလႈပ္ရွားမႈကို ေရွ႕တိုးလုပ္ေဆာင္ပါ။ မင္ဒဲလားဟာေျပာၿပီးရင္ ျဖစ္ေအာင္လုပ္တတ္တဲ့ လူစားမ်ိဳးပါ။” (ANC) ရဲ့အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္ၿပီး ယခုအခါ အထင္ကရ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ရာ မာေဖာ္ဆာကေျပာတာပါ။ မင္ဒဲလားအေနနဲ႕လူျဖဴအစိုးရကို ေဆြးေႏြးဖို႕ ျငင္းဆန္ခဲ့တာဟာ နည္းပရိယာယ္အရ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ တာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ “သူဟာသမိုင္းလိုအပ္ခ်က္အရ ေပၚထြက္လာတဲ့လက္ေတြ႕ အက်ဆံုးေသာ အေတြးအျမင္သမားတဦး ျဖစ္ၿပီး ေရွ႕ဆက္က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္ရမဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ သူအၿမဲတမ္း စဥ္းစားေနတတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ လုပ္ေဆာင္ ခ်က္ေတြ အေပၚ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြက ဘယ္လိုသေဘာထားမလဲဆိုတဲ့ အနာဂတ္ႀကိဳတင္တြက္ဆခ်က္ သူ႕မွာ ရွိပါတယ္။” လို႔ ရာမာေဖာ္ဆာကဆိုပါတယ္။

ေရရွည္အတြက္ေမွ်ာ္ေတြးစဥ္းစားႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းကိုေထာင္ထဲမွာ ေန႔စဥ္ေလ့က်င့္လာတာပါ။ ရက္ေတြ၊ လေတြသာမက ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ တိုင္ေအာင္တိုင္းျပည္ အနာဂတ္ေရးကိုသူစဥ္းစား ခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းက သူ႕ဖက္ဆီကို ဦးညြတ္လာၿပီဆိုတာကို သူသိထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေကာင္းမြန္တဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ေတြလည္းထြက္ေပၚလာမွာ ျဖစ္ၿပီး အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာမွာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ထြက္ေပၚလာမွာလဲဆိုတဲ့ အေမးပုစၧာပဲရွိပါေတာ့တယ္။ “ေရရွည္ကာလမွာ အေကာင္းဘက္ကိုဦးတည္ ေျပာင္းလဲလာမွာပါ” လို႕ ေျပာေလ့ရွိသလို သူ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကိုလည္း ေရရွည္သေဘာ ရည္ရြယ္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

၃။ ေနာက္တန္းမွဦးေဆာင္မႈေပးပါ။ အျခားသူေတြကို ေရွကတန္းမွာ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ပါေစ။
မင္ဒဲလားကသူ႕ရဲ့လုလင္ပ်ိဳဘဝမွာ ႏြားေက်ာင္းခဲ့ရတဲ့ ပ်င္းရိစရာေန႕လည္ခင္းကို တမ္းတမ္းတတ ေျပာျပတတ္ပါတယ္။ “သိတယ္မဟုတ္လား။ ႏြားအုပ္ကိုကိုယ္လိုရာေရာက္ေအာင္ ေနာက္ကေန ထိန္းေက်ာင္းေပးရတယ္ဗ်။” သည္လိုေျပာၿပီး သူ႕ စကားကို က်ေနာ္သေဘာတူ၊ မတူ စူးစမ္းတဲ့သေဘာနဲ႕ မ်က္ခံုးပင့္ၿပီးၾကည့္လိုက္ေသးတယ္။ ငယ္ရြယ္စဥ္က သူ႕ကိုေျမ ေတာင္ ေျမွာက္ေပးတဲ့ လူမ်ိဳးစုဘုရင္ ဂ်န္ဂ်င္တဘာ (Jangintaba) ရဲ့အရိပ္ လႊမ္းမိုးမႈက သူ႕အေပၚမွာ အေတာ္ကေလး ႀကီး မားပါတယ္။ ဂ်န္ဂ်င္တဘာက သူ႕ရံုးေတာ္မွာ အစည္းအေဝးက်င္းပတဲ့အခါ တက္ေရာက္လာသူေတြကို စက္ဝိုင္းပံုစုရံုးေစ ပါတယ္။ တက္ေရာက္သူအားလံုးက တေယာက္တလွည့္စီ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးၿပီးတဲ့ အခါမွ ဘုရင္ႀကီးက စတင္ေဆြးေႏြးပါတယ္။

အႀကီးအကဲေတြရဲ့ အလုပ္က လူေတြကိုၾသဇာေပးေစခိုင္းဖို႔ထက္ လူေတြရဲ့ သေဘာဆႏၵေတြကို စုစည္းစုဖြဲ႕ၿပီးလုပ္ငန္း အ ေကာင္ အထည္ေဖာ္တတ္ဖို႔ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္လို႔ မင္ဒဲလားကဆိုပါတယ္။ သူေျပာေလ့ရွိတဲ့စကားက “ေဆြးေႏြးျငင္းခံုပဲြေတြ မွာ ကိုယ္ကအေစာႀကီး ဝင္မေဆြးေႏြးနဲ႕” က်ေနာ္ မင္ဒဲလားနဲ႔ လက္တြဲလုပ္ကိုင္ေနစဥ္အတြင္း ဂ်ိဳဟန္နစၥဘတ္ျမိဳ႕ (Johannasbug) ရဲ့ သာယာလွပေသာ ဆင္ေျခဖံုးရပ္ကြက္တခုျဖစ္တဲ့ ဟူတန္ (Houghton) ရပ္ကြက္မွာ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ သူ႔အိမ္ကေလးမွာ မၾကာခဏဆိုသလို ရာမာေဖာ္ဆာ၊ သာဘုိမစ္ကီ (Thabo Mbeki) 'ယခုေတာင္အာဖရိက သမၼတ' နဲ႕ အျခား သူမ်ားပါဝင္တဲ့ လူ (၆) ဦးဟာ ထမင္းစားပြဲပတ္လည္ (သို႔မဟုတ္) အိမ္အဝင္ကားလမ္းေလးေပၚမွာ စက္ဝိုင္းပံုေနရာယူၿပီး ေဆြးေႏြးၾကတာပါ။ သူ႕ရဲေဘာ္အခ်ိဳ႔က လုပ္ငန္းေတြကို သြက္သြက္ျမန္ျမန္လႈပ္ရွား လုပ္ေဆာင္ဖို႔၊ ယခုထက္ ပိုၿပီးတက္တက္ ၾကႊၾကႊလုပ္ကိုင္ဖို႔ ေဒါနဲ႔ေမာနဲ႔ ေအာ္ဟစ္ေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနခ်ိန္မွာ မင္ဒဲလားကရိုးရိုးကုပ္ကုပ္ေလး နားေထာင္ေနတတ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးသူ႕အလွည့္က်ေတာ့မွ တေယာက္တေပါက္ျပန္႕က်ဲေနတဲ့ အျမင္သေဘာေတြကို ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္နဲ႔ စနစ္တက် အႏွစ္ခ်ဳပ္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ သူ႕ကိုယ္ပိုင္အေတြးအျမင္ေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးတင္ျပၿပီး အမ်ားသေဘာနဲ႔လည္း မဆန္႔က်င္၊ သူ႔လိုလားခ်က္နဲ႔လည္းအနီးယိုးစြဲရွိတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္သည္အထိ ေဆြးေႏြးပြဲကိုပဲ့ကိုင္ ဦးေဆာင္သြားပါ တယ္။ ကိုယ္ကိုတိုင္ေခါင္းေဆာင္မႈကို ခံယူျခင္းဟာလိမၼာပါးနပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားေျပာတာက “ကိုယ္ျဖစ္ ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵအတိုင္း လူေတြလိုက္ပါ ေဆာင္ရြက္လာေအာင္ ဆြဲေဆာင္စည္းရံုးတဲ့ေနရာမွာ ကိုယ့္အေတြးအျမင္ကို သူတို႔ အ ေတြးအျမင္ျဖစ္သြားေအာင္ ေျပာင္းလဲျပစ္ႏိုင္ျခင္းဟာ ထက္ျမက္တဲ့ေခါင္းေဆာင္မႈအဂၤါရပ္ျဖစ္တယ္” ဆိုတာပါပဲ။

၄။ ျပိဳင္ဘက္ရန္သူအေၾကာင္းကိုသိေအာင္လုပ္ပါ။ သူႏွစ္သက္တဲ့ အားကစားအေၾကာင္းေလ့လာ သင္ယူပါ။
၁၉၆ဝ ခုႏွစ္မ်ားေလာက္မွာ အသားအေရာင္ခြဲျခားဆက္ဆံသူ အာဖရိကန္လူျဖဴေတြရဲ့ ဘာသာစကားကို စတင္ေလ့လာပါတယ္။ (ANC) အဖြဲ႕ထဲမွာရွိတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြက အဲဒီ့အတြက္သူ႔ကိုေလွာင္ေျပာင္ က်ီစယ္ၾကေပမယ့္ သူကေတာ့ လူျဖဴေတြရဲ့ ကမၻာ့အျမင္ ကို သိခ်င္လို႕ေလ့လာတာပါ။ တေန႔က်ရင္ သူဟာ လူျဖဴအစိုးရကို တနည္းနည္းနဲ႔ ပတ္သတ္ဆက္ဆံရမွာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိထားပါတယ္။ လူျဖဴေတြနဲ႔ စကားေျပာဆိုရင္းနဲ႔ သူတို႔ ရဲ့ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြကို သိျမင္လာမယ္။ အေျခအေနနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ နည္းဗ်ဴဟာေတြ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္ စတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ ႏွစ္ခုကိုထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ လူျဖဴအသိုင္းအဝိုင္း အတြင္းမွာ ဝင္ဆံ့ေအာင္ေတာ့ အလိုက္သင့္ အလ်ားသင့္ေနတတ္ရပါမယ္။

သာမန္ေထာင္ဝန္ထမ္း ေတြကစလို႔ သမၼတ ပက္ထရစ္ဘိုသာ (P.W.Botha)အထိ အာဖရိကန္လူျဖဴေတြက မင္ဒဲလား၏ လူျဖဴ ဘာသာစကား ကြၽမ္းက်င္ပံုနဲ႔ လူျဖဴေတြရဲ့ သမိုင္းႏွံ႔စပ္ပံုေတြကို အထင္ႀကီးေလးစားၾကရပါတယ္။ မင္ဒဲလားဟာ လူျဖဴေတြရဲ့ အသဲစြဲအားကစားျဖစ္တဲ့ ရတ္ဘီ ေဘာလံုးကစားနည္းကို တစ္သင္းခ်င္းအလိုက္၊ အားကစားသမားတဦး ခ်င္းအလိုက္ႏႈိင္းယွဥ္ သံုးသပ္ ႏိုင္တဲ့ အထိ အားျဖည့္ ေလ့လာထားပါတယ္။
အာဖရိကန္လူျဖဴေတြနဲ႔ လူမည္းအာဖရိက လူမ်ိဳးေတြၾကားမွာ ဘံုတူညီမႈအေျခခံေတြ ခ်မွတ္တာကို မင္ဒဲလားနားလည္ သေဘာ ေပါက္ပါတယ္။ အာဖရိကန္လူျဖဴေတြက သူတို႔ဟာလည္း လူမည္းေတြလိုပဲ အာဖရိက တိုက္သားေတြ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နက္ နက္ ရွိဳင္းရွိဳင္းယံုၾကည္ထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကုိယ္တိုင္လည္း ရက္စက္ႀကမ္းႀကဳတ္မႈရဲ့ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ျဗိတိသွ်အစိုးရနဲ႔ ေတာင္အာဖရိကမွာ အေျခခ်ေနထိုင္တဲ့ အဂၤလိပ္ လူျဖဴေတြက သူတို႔ကို အထင္ေသးႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံတာ ခံၾက ရပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ အျမစ္တြယ္စြဲၿမဲေနတဲ့ ရႈပ္ေထြးနိမ့္က်သိမ္ငယ္စရာ ယဥ္ေက်းမႈရဲ့ဒဏ္ရာ ဒဏ္ ခ်က္ေတြကို လူမည္းမ်ားနည္းတူ လူျဖဴေတြလည္း ခံစားၾကရပါတယ္။ ေရွ႕ေနတဦး ျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားဟာ ျပႆနာႀကံဳ ေတြ႕ ေနရေသာ ေထာင္ဝါဒါ (လူျဖဴဝန္ထမ္း)မ်ားကို ဥပေဒဆိုင္ရာ အကူအညီေပးပါတယ္။ ေထာင္ဝန္ထမ္းေတြက မင္ဒဲလားနဲ႔ စာရင္ မ်ားစြားပညာရည္ နိမ့္ပါးသူေတြျဖစ္ၿပီး လူမည္းတဦးကသူတို႔အေပၚ အကူအညီေပးႏိုင္ ျခင္းဟာ သာမန္ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ အံ့ဘြယ္ဘနန္းထူးဆန္းမႈႀကီး ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ “ဒါေတြဟာ အၾကင္နာတရားမဲ့ၿပီး ရက္စက္တဲ့ အသား အေရာင္ခြဲျခားမႈ စနစ္ဆိုးရဲ့ သရုပ္သကန္ေတြျဖစ္ၿပီး အဲဒီ့လို အဆိုးဆံုး ယုတ္မာရက္စက္ဆံုးေသာ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ိဳးနဲ႔ ေတာင္ မင္ဒဲလားက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္” လို႔ ေတာင္အာဖရိက သမိုင္းဆရာအေက်ာ္အေမာ္ အလစ္စတာ စပါ့ခ္ (Alister Sparks) ကဆိုပါတယ္။

၅။ မိတ္ေဆြရဲေဘာ္မ်ားနဲ႔ လက္ပြန္းတတီးရွိပါေစ။ မိမိျပိဳင္ဘက္မ်ားကိုပင္ ရင္းႏွီးမႈ ရေအာင္ယူပါ။
မင္ဒဲလားသည္ ကူႏူ (Qunu) မွာ ရွိတဲ့ သူ႕အိမ္ကို ဖိတ္ၾကားေတြ႕ဆံုေသာ ဧည့္သည္အမ်ားစုအေပၚသူ႔အေနနဲ႔ အျပည့္အဝ ယံုၾကည္မႈမရွိေၾကာင္း က်ေနာ္သိေအာင္ ေျပာျပထားပါတယ္။ သူတို႔ကို မင္ဒဲလားက ညစာတည္ခင္းဧည့္ခံတယ္။ သူတို႔နဲ႔ တိုင္ ပင္ေဆြးေႏြးတယ္။ သူတို႔အႀကိဳက္ေလခ်ိဳေသြးၿပီး လက္ေဆာင္ေတြလည္း ေပးလိုက္ေသးတယ္။ မင္ဒဲလားဟာ တပါးသူ အေပၚ ညိွဳ႕ယူဖမ္းစားႏိုင္စြမ္းရွိသူျဖစ္ၿပီး အဲဒီ့စြမ္းအားကို သူ႔ျပိဳင္ဘက္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံရာမွာ ပိုၿပီး အသံုးျပဳေလ့ရွိတယ္။ ေရာ္ဘင္ကြၽန္းေပၚမွာ အက်ဥ္းက်ခံေနရစဥ္အတြင္း မင္ဒဲလားက သူမႏွစ္သက္ မယံုၾကည္တဲ့လူေတြကိုပင္ သူ႔ရဲ့ႏိုင္ငံေရးေဆြး ေႏြးေဖာ္ ေဆြးေႏြးဖက္စာရင္း မွာ ထည့္သြင္း ပါဝင္ေစပါတယ္။

မင္ဒဲလားကို နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္ဆံခဲ့သူတဦးကေတာ့ (ANC) ရဲ့ ရဲရဲ ေတာက္စစ္ေခါင္းေဆာင္ ခရစ္ဟာနီ (Chris Hani) ျဖစ္ၿပီး သူဟာမင္ဒဲလားကိုဆန္႕က်င္ဖို႔ လွ်ိဳ႕ဝွက္ႀကံစည္ေနသူအျဖစ္ သတင္းႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မင္ဒဲလားက သူ႔ကို ေႏြးေႏြးေထြး ေထြး ဆက္ဆံပါတယ္။ “ဟာနီမွ မဟုတ္ဘူး စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္ႀကီးေတြ၊ သတၴဳတြင္းပိုင္ရွင္ႀကီးေတြ၊ သူနဲ႔ အတိုက္အခံျဖစ္ သူ ေတြကိုလည္း မင္ဒဲလားက ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ဆက္ဆံပါတယ္။” လို႔ ရာမာေဖာ္ဆာကဆိုပါတယ္။ မင္ဒဲလားက အဲဒီ့လူေတြရဲ့ ေမြးေန႔ ေတြမွာ ဖုန္းဆက္ၿပီး ဆုေတာင္းေပးေလ့ရွိသလို သူတို႔ မိသားစု နာေရးကိစၥေတြကိုလည္း သြားေရာက္တတ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ သူ႔ရည္မွန္းခ်က္အတြက္အခြင့္အေရး တခုအေနနဲ႔သူကျမင္ပါတယ္။ “သူအက်ဥ္းေထာင္ကလြတ္ေျမာက္လာၿပီး လူထုေခါင္း ေဆာင္ အျဖစ္ ေရာက္ရွိသြားခ်ိန္မွာ သူ႔မိတ္ေဆြ အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းေတြကို သူန႔ဲအတူလက္တြဲလုပ္ကိုင္ေစၿပီး သူ႕ကိုအ က်ဥ္းခ်ခဲ့သူ အာဏာပိုင္ေတြကိုပင္ သူရဲ့ ပထမဆံုးေသာ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႕မွာ ထည့္သြင္းဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအထဲက အခ်ိဳ႕သူ ေတြကို မင္ဒဲလားက ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ အထင္ေသးရြံ႕မုန္းတာက်ေနာ္သိပါတယ္။

မင္ဒဲလားရဲ့ေန႕ရက္ေတြမွာ လူထုနဲ႔ တထပ္တည္းမက်တဲ့ ကာလေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုအခါမ်ိဳးမ်ာ ဆြဲေဆာင္မႈ စြမ္းအားႀကီး မားသူတို႔ရဲ့ထံုးစံအတိုင္း သူဟာလူထုအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေနပါတယ္ဆိုတဲ့ အသိနဲ႔ လူထုအာရံုကို ညွိဳ႕ယူ ဖမ္းစားႏိုင္သူျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတ ဒီဂလပ္က သူ႕ကို လူသိရွင္ၾကားထိုးႏွက္ေဝဖန္ တိုက္ခိုက္တဲ့အခါ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တဦးက သစၥာေဖာက္တာခံလိုက္ရသလို ယူက်ံဳးမရျဖစ္မိေၾကာင္း သူကဦးစြားသတင္း ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ မိမိရဲ့ျပိဳင္ဘက္ေတြအေပၚမွာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ဆက္ဆံျခင္းျဖင့္ သူတို႔ အေနနဲ႔ ကိုယ့္အသိုင္းအဝိုင္းကို ယံုၾကည္စိတ္ခ် အာရံုညႊတ္လာေအာင္ လႊမ္းမိုးထိန္း ခ်ဳပ္ထားႏိုင္တဲ့ အခ်က္ကို မင္ဒဲလားသိျမင္ယံုၾကည္ထားပါတယ္။သူကသစၥာရွိမႈကို ယုယျမတ္ႏိုးေပမယ့္ တရားေသအစြဲအလမ္း တရပ္အေနနဲ႔ ခံယူမထားပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာ သူေျပာေလ့ရွိတာက “လူေတြဟာ ကိုယ့္အက်ိဳးစီးပြားကိုသာ ေရွ႕တန္းတင္ လုပ္ ေဆာင္တတ္ၾကတယ္။ ဒါဟာတကယ့္လူ႕သဘာဝျဖစ္ျပီး လူေတြရဲ့ေပ်ာ့ကြက္ ဟာကြက္ အားနည္းခ်က္ မဟုတ္ပါဘူး” လို႔ ဆို ပါတယ္။ အေကာင္းျမင္သမားတဦးျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက လူေတြကို သိပ္ၿပီး ယံုၾကည္ေနတာကလည္း သဘာဝယုတၱိတန္ ပါ တယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ကိုယ္ မယံုၾကည္ရတဲ့ လူေတြရဲ့ အမုန္းတရားကို အာနိသင္ျပယ္ေစေၾကာင္း သူကသိျမင္ထားပါတယ္။

၆။ ေခါင္းေဆာင္မႈအဂၤါရပ္မွာ ျပဳမူလႈပ္ရွားမႈအသြင္သ႑ာန္က အေရးႀကီးပါတယ္။ အၿမဲဲျပံဳးေနတတ္ပါေစ။
အေမႊးတံုးေနေသာ ကတီၱပါဝတ္စံုကို ဝတ္ဆင္ထားေသာ ဂ်ိဳဟန္နစၥဘတ္ျမိဳ႕က ႏံုခ်ာခ်ာ ဥပေဒေက်ာင္းသာေလးဘဝမွာ မင္ဒဲ လားကို အဲဒီ့အခ်ိန္က အိမ္ျခံေျမအက်ိဳးေဆာင္လုပ္ငန္းရွင္လည္းျဖစ္ (ANC) ရဲ့ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္တဲ့ ေဝါလ္တာ စီစူလူ(Walter Sisulu) က ေခၚယူေတြ႕ဆံုပါတယ္။ စီစူလူဟာ ေတာင္အာဖရိက လူဂုဏ္တန္ အသိုင္းအဝိုင္းမွာ ေနာေက်ဝင္ ဆံ့ၿပီး ေအာင္ျမင္မႈရေနသူတေယာက္ျဖစ္တာေၾကာင့္ အတုယူစရာ လူမည္း တဦး အျဖစ္ မင္ဒဲလားက အမွတ္ေပးထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စီစူလူက အနာဂတ္ကိုျမင္တတ္သူတဦးပါ။ ၁၉၅ဝ ခုႏွစ္ ဝန္းက်င္ေလာက္က သူ႔ရဲ့ မဟာႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္မႈက (ANC) ကို လူထုလႈပ္ရွားမႈဆီသို႔ဦးလွည့္ေပးေရးျဖစ္တယ္လို႔ တခါက သူေျပာဖူးပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ တေန႔ေတာ့ “လူထုေခါင္း ေဆာင္ (မင္ဒဲလား) တေယာက္ သူ႕ရံုးခန္းထဲ ဆိုက္ဆိုက္ျမိဳက္ျမိဳက္ႀကီး ေပါက္ခ်လာပါေတာ့တယ္။” လို႔ၿပံဳးၿပီးအမွတ္တရ ေျပာပါတယ္။
မင္ဒဲလားဟာ အရပ္ျမင့္ျမင့္ လူရည္ေခ်ာေခ်ာ လူငယ္တဦးျဖစ္ၿပီး ေတာ္ဝင္ ဘုရင့္ေလတပ္မေတာ္အႀကီးအကဲ တဦး ရဲ့သား ျဖစ္သူနဲ႔ ယွဥ္ျပိဳင္ထိုးသတ္ခဲ့တဲ့ အေပ်ာ္တမ္း လက္ေဝွ႔ကစားသမားတဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူဟာ တိမ္ဖံုးတဲ့ ေန႔ အခ်ိန္မွာ ထြက္ေပၚလာတဲ့ေနတစင္းလို တေလာကလံုးကို ၾကည္လင္ေတာက္ပေစတဲ့အျပံဳးမ်ိဳးကို ပိုင္ဆိုင္ထားသူ လည္းျဖစ္ ပါတယ္။
က်ေနာ္တို႔ဟာတခါတရံမွာ လူတေယာက္ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ အရည္အခ်င္းနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအာရံုနိုးၾကႊမႈတို႔အၾကား သမိုင္းေရး အရ ဆက္စပ္မႈသေဘာကိုသတိေမ့ေလ်ာ့ ေနတတ္ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ပထမဆံုးသမၼတႀကီး ေဂ်ာ့ရွ္ဝါရွင္ တန္ ဟာ ေရာက္ေလရာရာမွာ အရပ္အရွည္ဆံုးနဲ႔ ခြန္အားအႀကီးမားဆံုးလူျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈနဲ႔ ခြန္အားႀက့ံခိုင္ သန္စြမ္းမႈဟာ ေခါင္းေဆာင္မႈ စံထက္စာလွ်င္ (ANC) နဲ႔ ပိုၿပီးသက္ဆိုင္မႈရွိတယ္လို႔ ဆိုၾကေပမယ့္ မင္ဒဲလားကေတာ့ သူ႔ရည္ မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို အေရာက္လွမ္းရာဝယ္ ျဖတ္သန္းက်င္လည္ရေသာ ဘဝဇာတ္လမ္း၊ ဇာတ္ကြက္ အေထြေထြကို ေနာက္ခံ ေတးသြားႏွင့္အညီ ပီပီျပင္ျပင္ သရုပ္ေဆာင္ႏိုင္သူတဦးပါ။ (ANC) ပါတီရဲ့ ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈ စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္ဘဝမွာ မုတ္ဆိတ္ေမႊးထူလျပစ္ႏွင့္ စစ္ဝတ္စံုကို အခန္႔သားဝတ္ဆင္တတ္ေပမယ့္ ေရွ႕ေနႀကီးမင္ဒဲလားဘဝမွာေတာ့ ပညာတတ္အလႊာ ရဲ့ လူေနမႈစတိုင္နဲ႔ ေလ်ာ္ညီေအာင္ ခန္႔ခန္႔ညားညားဝတ္ဆင္ေလ့ရွိပါတယ္။
“ က်ေနာ္ျဖင့္ ေတြ႕ျမင္ဖူးသမွ် လူမည္းေတြထဲမွာ မင္ဒဲလားဟာ ဝတ္စံုကို ခ်ပ္ခ်ပ္ရပ္ရပ္ ျဖစ္ေအာင္ ဝတ္ဆင္တတ္ဆံုး သူပါပဲ ” လို႔ တခါက အိႏိၵယ အပ္ခ်ဳပ္ဆိုင္တခုမွ သူနဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့ဖူးသူ ေရွ႕ေန ေဂ်ာ့ဘီဇိုစ္ (George Bizos) ကေျပာပါတယ္။ ခုေနအခါမွာေတာ့ မင္ဒဲလားရုပ္ပံုရိုက္ႏွိပ္ထားတဲ့ ရွပ္အက်ႌေတြ တသီၾကီးေပၚထြက္လာၿပီး သူ႕ကို ေခတ္သစ္ေတာင္အာဖရိကရဲ့ ဂုဏ္ယူဖြယ္ ၾကည္နူးရႊင္ျမဴးဖြယ္ ဖိုးဖိုးႀကီး တဦးအျဖစ္ ေမာ္ကြန္းထိုးလိုက္ပါၿပီ။

၁၉၉၄ခုႏွစ္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္စည္းရံုးမဲဆြယ္ရာမွာ သေကၤတအမွတ္တံဆိပ္သည္လည္း အေရးႀကီးေၾကာင္း မင္ဒဲ လားကသေဘာေပါက္ထားပါတယ္။ သူဟာ ပရိသတ္ေရွ႕မွာ အေဟာအေျပာေကာင္းသူ မဟုတ္ပါဘူး။ သူစကားေျပာလို႔ မိနစ္အနည္းငယ္ၾကာသြားတဲ့အခါ သူေျပာေနတာေတြကို ပရိသတ္က နားလည္တခ်က္ မလည္တခ်က္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ထိုအခ်က္သည္ပင္ ပရိသတ္ၾကားမွာ အမ်ားႏွင့္ မတူေသာ သူ႕ရဲ့ မူပိုင္သေကၤတ ျဖစ္သြားပါတယ္။ တရားေဟာစင္ျမင့္ေပၚေရာက္တဲ့အခါ မင္ဒဲလားက သူတို႔ ၿမိဳ႕ရဲ့ လႈပ္ရွားမႈ သေကၤတျဖစ္တဲ့ TOYIXTOYI ကကြက္ကို စည္းခ်က္ ႏွင့္အညီ လွပစြာ လႈပ္ရွားသရုပ္ေဖာ္တတ္ပါတယ္။ ဒီ့ထက္ပိုၿပီး ဆြဲေဆာင္္မႈကေတာ့ လူတကာကို ဆဲြေဆာင္ႏိုင္တဲ့ ပီတိရႊန္း ေသာ သူ႔ရဲ့အျပံဳးပါဘဲ။ လူျဖဴ အာဖရိကန္ေတြအတြက္ေတာ့ သူ႕အျပံဳးက လူျဖဴေတြအေပၚခါသီးနာက်င္မႈ ကင္းစင္သူ လူျဖဴ ေတြကို စာနာတရားထားႏိုင္သူအျဖစ္ သရုပ္ေပၚလြင္ေစပါတယ္။ မဲဆႏၵရွင္ လူမည္းေတြကိုေတာ့ “က်ေနာ္ဟာ ခင္ဗ်ားတို႔ ယံုၾကည္ထိုက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ပါ၊ က်ေနာ္တို႔ အတူတကြလက္တြဲ ၿပီး ေအာင္ပန္းဆြတ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းၾကမယ္။” လို႔ ေဖာ္ျပေနပါတယ္။
ေနရာတိုင္းမွာ ေတြ႕ေနရတဲ့ (ANC) ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္ေရးပိုစတာကေတာ့ မင္ဒဲလားရဲ့ ျပံဳးေနတဲ့ မ်က္ႏွာထားျဖစ္ပါ တယ္။ “သူ႔အျပံဳးက လူထုကို သတင္းစကားလက္ေဆာင္ပါးေနတယ္” လို႔ ရာမာေဖာ္ဆာကဆိုပါတယ္။ သူ ေထာင္ထဲက ထြက္လာၿပီးေနာက္ ဖိႏွိပ္သူေတြအေပၚ နာက်ည္းမႈ အရိပ္လကၡဏာ မေတြ႕ ရတာဟာ အေတာ့္ကိုအံ့ၾသစရာေကာင္းေနတယ္ လို႔ လူေတြက တဖြဖြေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။
အမွန္တကယ္လည္း မင္ဒဲလားဟာ လူျဖဴေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နာက်ည္းစရာေတြ မ်ားစြာရွိေသာ္လည္း ထိုခံစားခ်က္ေတြကို ေမ့ေပ်ာက္ပစ္ဖို႔ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတာကို သူသိျမင္ထားပါတယ္။ “အတိတ္ကိုေမ့ပစ္လိုက္စမ္းပါလို႔” သူ ေျပာေလ့ရွိေပမယ့္ သူ႔ႏွလံုးသားထဲမွာ နာက်ည္းစရာ အတိတ္ဇာတ္ေၾကာင္းေတြ က်န္ေနဆဲဆိုတာကို က်ေနာ္ခံစားနားလည္းႏိုင္ပါတယ္။

၇။ အသားအေရာင္မ်ား အဓိကမထား
က်ေနာ္တုိ႔ ေမးျမန္းခန္းစတဲ့ အခါ “ခင္ဗ်ားလက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ဆံုးျဖတ္တာဟာ ခင္ဗ်ားတို႔မွာ လူျဖဴအစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ အင္အားအလံုအေလာက္မရွိဘူး ဆိုတာကို သေဘာေပါက္ထားလို႔လား၊ (သို႔) အၾကမ္းမဖက္တဲ့နည္းကို ေရြးခ်ယ္ လိုက္ ျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာရဲ့အားေပး ေထာက္ခံမႈေတြ ခင္ဗ်ားတို႔ဘက္ကို တိမ္းညႊတ္လာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အရိပ္အေယာင္ ေတြ ျမင္ေနရလို႔လား။” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးကို မင္ဒဲလားကို က်ေနာ္ မၾကာခဏ ေမးတတ္ပါတယ္။ ထိုအခါ သူက စူးစမ္းတဲ့ သေဘာနဲ႔ ဖ်တ္ခနဲတခ်က္ၾကည့္လိုက္ၿပီး “ႏွစ္ခုစလံုးဘဲ” လို႔ ေျဖတတ္ပါတယ္။က်ေနာ္ေမးတဲ့ေမးခြန္းေတြက ခပ္ဆန္းဆန္းျဖစ္ေနေပမယ့္ ဆိုလိုရင္းကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ လူ႔ဘဝဆိုတာ ေရြးခ်ယ္လို႔ ရေကာင္းတာမဟုတ္၊ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ ဘက္ျပိဳင္ျပဳေနတဲ့ အေၾကာင္း ခံတရားေတြ ရွိေနတဲ့အခါ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ ရႈပ္ေထြးလွပါတယ္။ ဘက္တိုက္တတ္တာ လူ႔သဘာဝလို႔ ဆိုလိုတာဟာ ေယ ဘူယ်ဆန္လြန္းၿပီး လက္ေတြ႔ ျဖစ္ရပ္ အေျခအေနေတြနဲ႔ ကိုက္ညီမႈ မရွိတတ္ပါဘူး။ အျမဲတမ္းစင္းလံုးေခ်ာျဖစ္တဲ့ အရာဆိုတာ မရွိပါဘူး။ စသည္ ... စသည္ျဖင့္မင္ဒဲလားဟာ ကြဲလြဲမႈ ကမၻာထဲမွာ အသားက်ေနသူပါ။

လက္ေတြ႕ က်တဲ့ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးအေနနဲ႔ သူဟာကမၻာႀကီးကိုၾကည့္ျမင္ရာမွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အေရာင္အ ေသြး၊ အယူဝါဒေတြ ရႈပ္ေထြးေနတဲ့ ကမၻာႀကီးအျဖစ္နားလည္ထားပါတယ္။ ဒီအျမင္ေတြဟာ အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈ စနစ္ ေအာက္မွာ အလုပ္တစ္ခုရဖို႔ အတြက္နဲ႔ အလုပ္ရၿပိီးရင္လည္း မညွာမတာ အခိုင္းမခံရေအာင္လူျဖဴအလုပ္ရွင္ကို ခယဝပ္တြား ဆက္ဆံရတာ၊ ဒီလိုမွမဟုတ္ရင္ အမိေျမကထြက္သြားဖို႔သာရွိတဲ့ ေရြးခ်ယ္စရာေဘာင္က်ဥ္းၿပီး မြန္းက်ပ္လြန္းေသာ ေန႔စဥ္ ဘဝမွာ ရွင္သန္ရုန္းကန္ခဲ့ရေသာ လူမည္းတဦးထံမွ ပြင့္အံထြက္လာေသာ အေတြးေတြလို႔ က်ေနာ္ယူဆပါတယ္။ မင္ဒဲလားက လစ္ဗ်ားေခါင္းေဆာင္ ကဒါဖီ ႏွင့္ က်ဴးဘားေခါင္းေဆာင္ ဖီဒယ္ကပ္စထရိုတို႔ ကို အထူးတလည္ သစၥာေစာင့္သိပါတယ္။

အေမရိကန္အစိုးရက မင္ဒဲလားကို အၾကမ္းဖက္သမားအျဖစ္ တံဆိပ္ကပ္ထားခ်ိန္မွာ ကပ္စထရိုနဲ႔ ကဒါဖီက သူ႔ကို ကူညီေပး ခဲ့ပါတယ္။ ကဒါဖီနဲ႔ ကပ္စထရိုအေပၚမွာ ဘယ္လိုသေဘာရလဲလို႔ က်ေနာ္ေမးၾကည့္တဲ့အခါမွာ အေမရိကန္အစိုးရက ေတာင္ အာဖရိကကို စိတ္ဝင္စားေၾကာင္း အရိပ္အျမြက္ေျပာဆိုၿပီး အလိုက္မသိ အူေၾကာင္ေၾကာင္ ႏိုင္လွတဲ့ က်ေနာ့္ကို ျပစ္တင္ေဝ ဖန္ပါေတာ့တယ္။ ျပႆနာတိုင္းမွာ အေၾကာင္းခံေတြ မ်ားစြာရွိပါတယ္။ သူျပတ္ျပတ္သားသား ဆန္႔က်င္တဲ့ အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈစနစ္မွာ သမိုင္းအရ လူမႈေရးအေျခခံအရ စိတ္ဓါတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ အေၾကာင္းခံတရားေတြ မ်ားစြာအျမစ္တြယ္ ေနပါ တယ္။ ဒီအေျခအေနေတြေအာက္မွာ မင္ဒဲလားကေတာ့ သူ႔ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္ လက္ေတြ႕အက်ဆံုးနည္း လမ္းကို အျမဲတမ္းစဥ္းစားေနတတ္ပါတယ္။

၈။ လက္ေတြ႕အလုပ္မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေတြးအေခၚ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို စြန္႔လႊတ္ျခင္းသည္လည္း ေခါင္းေဆာင္မႈ အရည္ အခ်င္းေကာင္းျဖစ္ပါတယ္။
၉၃ ခုႏွစ္မွာ မင္ဒဲလားက က်ေနာ့္ကို ကမၻာေပၚမွာ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ ရွိတဲ့နိုင္ငံရွိလားလို႔ေမးပါတယ္။ က်ေနာ္ သုေသသနျပဳေလ့လာမိသမွ်ထဲက “ အင္ဒိုနီးရွား၊ က်ဴးဘား၊ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ အီရန္” တို႔ကိုတင္ျပလိုက္တဲ့အခါ သူက ႏွစ္ေထာင္းအားရ ေခါင္းညိမ့္ၿပီး “ေကာင္းတယ္၊ေကာင္းတယ္” လို႔ ခ်ီးမြမ္းပါတယ္။ ေနာက္ရက္သတၱႏွစ္ပတ္ၾကာေတာ့ ေတာင္ အာဖရိက ရုပ္ျမင္သံၾကားအစီအစဥ္မွာ မင္ဒဲလားရဲ့ မဲေပးႏိုင္တဲ့ အသက္ကန္႔သက္ခ်က္ကို (၁၄) ႏွစ္ အထိေလွ်ာ့ခ်ေရး အဆိုျပဳ တင္ျပခ်က္ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ “သူတေယာက္တည္းသာ လိုလားေထာက္ခံတဲ့ အဆိုျပဳခ်က္ကိုေထာက္ခံေပးၾကဖို႔ သူက က်ေနာ့္ကို တိုက္တြန္းနားခ်ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူ႔အဆိုျပဳခ်က္ကို အမ်ားကေထာက္ခံမႈ မရွိတဲ့အတြက္ မေအာင္ျမင္မဲ့အေျခအေနနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရေပမယ့္ သူကလိုလို လားလားပဲ လက္ခံ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ဒါဟာလည္းစံထားအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈစံနမူနာပါပဲ” လို႔ ရာမာေဖာ္ဆာက ေျပာ ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္တဦးအေနနဲ႔ အလုပ္မျဖစ္ မေအာင္ျမင္ေတာ့ တဲ့ အေတြးအျမင္၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္၊ ဆက္ဆံေရးေတြကို အဆက္ျဖတ္စြန္႔လႊတ္ေရး အတြက္ ခက္ခက္ခဲခဲ ဆံုးျဖတ္လုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ သူ႔ကို လူထုေရြးေကာက္ခံသမၼတျဖစ္ေနစဥ္မွာ သူလုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့တဲ့ အရာေတြအတြက္၊ ေထာင္ထဲမွာ ဆယ္စုႏွစ္ သံုးခုစာနီးပါးျဖတ္သန္းခဲ့ရတာေတြသည္ တသက္တာ သမၼတရာထူးအတြက္ ေနရာယူဖို႔ အခြင့္အေရးမ်ားစြာ ေပးေနေပမယ့္လည္း မင္ဒဲလားကေက်ာခိုင္းခဲ့ပါတယ္။

ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ့အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈစနစ္ကို ဆန္႔က်င္တြန္းလွန္ၿပီး လူမ်ိဳးေရးလႊမ္းမိုးမႈကင္းတဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ သမၼတႏိုင္ငံထူေထာင္ခဲ့သူပါ။ ဖိႏွိပ္ခံျပည္သူေတြဘက္မွာ သူအျမဲရွိပါတယ္။ ယေန႔တုိင္ ဇင္ဘာေဘြ သမၼတ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ရဲ့ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြကို ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ေနဆဲပါ။ သူထားခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ အစဥ္အလာေကာင္းေတြဟာ ေတာင္အာဖရိ က အတြက္သာမက အာဖရိကတိုက္တလႊားမွာ ရွိတဲ့ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြအတြက္ အတုယူစရာစံနမူနာေကာင္းေတြပါ။ ရာမာေဖာ္ဆာက “ မင္ဒဲလားဟာ သေဘၤာေမာင္းႏွင္ သူတေယာက္မဟုတ္ဘဲ ေရေၾကာင္း လမ္းညႊန္သူတေယာက္ျဖစ္တယ္” လို႔ေျပာပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာ ႏွလံုးသားနဲ႔ ဦးေႏွာက္ကို ခ်ိန္ညွိၿပီး ဦးေဆာင္မႈေပးရတယ္ဆိုတာကို မင္ဒဲလားကအေလး အနက္ သိျမင္ထားပါတယ္။
ဒီအခ်က္ကို သူ႔ရဲ့ေထာင္တြင္းကာလ (၂၇) ႏွစ္က မွတ္ေက်ာက္ျပဳေပးလိုက္တာပါ။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွာ အက်ဥ္းသားဘဝနဲ႔ ေရာ္ ဘင္ကြၽန္းေပၚမွာ စတင္ေျခခ်ခ်ိန္က သူဟာ ထိခိုက္ခံစားလြယ္ စူးရွေပါက္ကြဲလြယ္တဲ့ လူရြယ္တဦးပါ။ အက်ဥ္းေထာင္မွ ျပန္ လည္လြန္ေျမာက္လာခ်ိန္မွာ ေတာ့ ႏိႈင္းႏႈိင္းခ်ိန္ခ်ိန္ သုခမိန္တဦး ျဖစ္ေနပါၿပီ ဒါ့အျပင္ သူဟာခံစားမႈကို အေရာင္တင္တတ္ သူ တဦးမဟုတ္ပါ။ ေထာင္ထဲဝင္သြားတုန္းက လူရြယ္တဦးဘဝနဲ႔ ေထာင္ကျပန္လြတ္လာခ်ိန္ အေျခအေန ဘယ္လိုကြာျခားလဲလို႔ က်ေနာ္ေမးတတ္တာကို သူဘဝင္က်ပံုမေပၚပါဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ မတတ္သာတဲ့ ေနာက္ဆံုးတေန႔မွာ ေတာ့ သူစိတ္ေပါက္ေပါက္နဲ႔ အေျဖေပးလိုက္ပံုက “ရင့္က်က္လာတယ္” တဲ့။

အမွန္ပါဘဲ၊ အေတြ႕အႀကံဳေရာ အေတြးအေခၚပါ တည္ၿငိမ္ရင့္က်က္သူတဦးအေနနဲ႔ ေလာကမွာ ရွာမေတြ႕ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရွားပါးတဲ့အရာ၊ မစြန္႔လႊတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ တန္ဖိုးႀကီးမားတဲ့အရာရယ္လို႔ မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူးဗ်ာ။ ။

ေဝေမာ္
ဟစ္တုိင္မွ ကူးယူေဖၚျပသည္။