ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း - (ဟားမာ့စ္)

ဖတ္လုိ ့ေကာင္းေသာ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ျဖစ္ပါသည္။

ေဆာင္းပါးရွင္ - ဆရာ ဂါမဏိ

အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ အစၥေရး အစိုးရတို႔ဟာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလမွာ၊ ဆိုဗီယက္နဲ႔နီးစပ္ၿပီး လက္ဝဲအယူအဆရွိတဲ့ ဖာတာ အဖြဲ႔ ၾသဇာက်ေအာင္ ပုခံုးခ်င္းယွဥ္ဖုိ႔ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ကို ေျမေတာင္ေျမႇာက္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခု တတိယ အာရပ္- အစၥေရးစစ္ပြဲၿပီးခ်ိန္ကစႀကိဳးစားခဲ့ေပမဲ့ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အဲဒီတံုးက ေရွ႕ တန္းကေန ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံတိုက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔ကို ဘယ္လိုမွ ေက်ာ္လႊားလို႔ မရႏိုင္ခဲ့ဘဲ ၁၉၈၇ ခုေရာက္မွ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ဖြဲ႔ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၅ ခုနဲ႔ ၁၉၈၇ ခုၾကားကာလဟာ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမအတြင္း ပလီေတြ သံုးဆတိုး၊ ရပ္ကြက္ေတြထဲ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတြထဲ ဖာတာအဖြဲ႔နဲ႔ အဓိက႐ုဏ္းေတြဖန္တီး၊ အစၥလမ္လူမႈေရး ကြန္ယက္ေတြ ထူေထာင္ အားေကာင္းလာတဲ့ တည္ေဆာက္ေရးကာလ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလမွာ တန္ဖိုးစံႏိုင္ငံေရး idealism ထက္ လက္ေတြ႔ႏိုင္ငံေရး realism ကိုဦးစားေပးခဲ့လို႔ အေမရိ ကန္ႏိုင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီေတြ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ မၾကည့္ခဲ့ဘဲ ဆိုးသြမ္းလွတဲ့အာဏာရွင္ေတြကို လက္သပ္ေမြးတာ ေတြျဖစ္ခဲ့သလို ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႔က်င္ေရးအတြက္ ဟားမာ့စ္၊ တာလီဘန္၊ ေနာင္တခ်ိန္မွာ အယ္လ္ကိုင္ဒါေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာမယ့္ အိုစာမာဘင္လာဒင္တို႔လို ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ေတြကိုလည္း ေမြးခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ အစၥေရးႏိုင္ငံကို ဆန္႔က်င္တုိက္ခိုက္ေနတဲ့ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ကို အခုအခါမွာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔အျဖစ္ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္၊ ၾသစေၾတးလ် စတဲ့ႏိုင္ငံေတြ က သတ္မွတ္ဝါဒျဖန္႔ေနပါတယ္။ တကယ္လည္း ဟားမာ့စ္ဟာ အျပစ္မဲ့ကေလးသူငယ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ အပါအဝင္ အစၥေရး အရပ္သားေတြကို အေသခံဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္တာေတြ၊ အေဝးပစ္ဒံုးပ်ံနဲ႔ပစ္တာေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ခဲ့ပါ တယ္။ တဖက္မွာလည္း စစ္ေရးပစ္မွတ္ေတြကို ေျပာက္က်ားစစ္နည္း၊ ကြန္မန္ဒိုနည္းေတြနဲ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သက္စြန္႔ ႀကိဳးပမ္းတိုက္ခိုက္တာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ တမီးလ္က်ားေတြလိုဘဲ ဟားမာ့စ္ဟာ အေသခံဗံုးခြဲမႈကို စစ္ေရးနည္း ဗ်ဴဟာတခုအျဖစ္ သံုးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟားမာ့စ္မွာ အၾကမ္းဖက္နည္းလမ္းမဟုတ္တဲ့ ေလးစားအတုယူ ေလာက္ဖြယ္နည္းနာေတြ ရွိေနတာကို ေလ့လာသိရွိႏိုင္ဖို႔ တင္ျပလိုပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ ဟာ ၂၀၀၅ ေမလ ပါလက္စတုိင္းျမဴနီစီပယ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေရးပါတဲ့နယ္ေျမေတြမွာ အႏိုင္ရခဲ့ၿပီးေနာက္ ပါလက္စတိုင္းေဒသရဲ႕ ပထမဆံုးလြတ္လပ္ တရားမွ်တတဲ့ ၂၀၀၆ ပါလက္စတုိင္း လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ သက္တမ္းရင့္ ဝါရင့္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ ဖာတာကိုႏိုင္ၿပီး အမတ္ေနရာအမ်ားစုရခဲ့ပါတယ္။ ဟားမာ့စ္ကုိယ္စား လွယ္ေလာင္းေတြဟာ ပါလက္စတိုင္း အေနာက္ဖက္ကမ္း ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္း ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာင္ ဝင္ၿပိဳင္ၿပီး အႏိုင္ရခဲ့ပါေသးတယ္။ ႏွစ္ဖြဲ႔စလံုးဟာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ လက္နက္အားကိုးနဲ႔ ၿခိမ္း ေျခာက္အၾကပ္ကုိင္ အႏိုင္ရတာလို႔ ဟားမာ့စ္ကို မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ဟားမာ့စ္ဟာ ေသနတ္အျပင္ ပါလက္စတုိင္းလူထု ေတြကို စည္း႐ံုးဆြဲေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အစြမ္းအစေတြ ရွိေနလို႔ ပါလက္စတိုင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေမာ့ဆက္ဒ္ လို႔ေခၚတဲ့ အစၥေရး ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔ဟာ ကမၻာမွာ အေတာ္ဆံုး ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔လို႔ ေက်ာ္ၾကားသလို အစၥေရး စစ္တပ္ဟာလည္း အဆမတန္ အင္အားသာလြန္တဲ့ အာရပ္စစ္တပ္ေတြကို စစ္ပြဲႀကီး(၄)ခါတိုက္တာ (၄)ခါစလံုးႏိုင္ခဲ့တဲ့ တိုက္စြမ္းရည္ျမင့္တဲ့ နာမည္ႀကီး တပ္မေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အင္အား ၁၀၀၀ ေလာက္ဘဲရွိတဲ့ ဟားမာ့စ္ကို အျမစ္ျပတ္သြားေအာင္ မေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါတင္မက ပါလက္စတိုင္း နယ္ေျမမွာ တရားဝင္ ဒီမိုကေရစီ နည္းက်အာဏာရလာတာကိုလည္း မတားဆီးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။

ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဟားမာ့စ္ဟာ စစ္ေရးနဲ႔ လူထုအက်ဳိးျပဳေရးဆိုတဲ့ ေျခေထာက္ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လဲမက်သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအက်ဳိးျပဳေရးပိုင္းမွာ ဟားမာ့စ္ဟာ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ ကူဝိတ္၊ ယူေအအီး၊ လစ္ဗ်ား စတဲ့ ခ်မ္းသာတဲ့ အာရပ္ႏိုင္ငံအစိုးရေတြ၊ အာရပ္သူေဌးေတြ၊ အာရပ္အဲန္ဂ်ီအိုေတြ ေထာက္ပံ့တဲ့ ေငြ ၉၀ % ေလာက္ကို ပါလက္စတုိင္းလူထုအတြက္ အခမဲ့ (သို႔) သက္သာေဆးခန္းေတြ၊ လူမႈဖူလံုေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ ပလီေတြ၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ မူႀကိဳနဲ႔ ေန႔ကေလးထိန္းဌာနေတြ၊ မိဘမဲ့ေဂဟာေတြ၊ စတုဒီသာထမင္း႐ံုေတြ၊ စာၾကည့္ တိုက္ေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈလုပ္ငန္းေတြမွာ သံုးေနပါတယ္။ ထူးခၽြန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြကို ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္လႊတ္ တာေတြလည္း လုပ္တယ္။ ေဘာလံုးအသင္းေတြနဲ႔ တျခားအားကစားအသင္းေတြကိုေတာင္ ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းေတြက ပါလက္စတိုင္းမိသားစုတိုင္းအတြက္ ဆန္၊ ဆီ၊ ငါးေသတၱာ စတဲ့ ရိကၡာေတြလည္း လစဥ္ေပးေဝ ေနပါတယ္။ ဒါေတြဟာ UNHCR ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ ေထာက္ပံ့ေရး အစီအစဥ္ေတြနဲ႔မဆိုင္ဘဲ သီးျခား အပို ထပ္ေဆာင္း ေထာက္ပံ့ကူညီတာျဖစ္တယ္။

စစ္ေရးနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းကေတာ့ တိုက္ပြဲက် အာဇာနည္ေတြ၊ အေသခံဗံုးခြဲသမားေတြ၊ တိုက္ပြဲဒဏ္ရာရနဲ႔ ဒုကၡိတရဲေဘာ္ေတြရဲ႕ မိသားစုေတြကို ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ မဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ လစဥ္ေထာက္ပံ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ေတြကေတာ့ နည္းနည္းပိုရပါတယ္။ အစၥေရးစစ္တပ္ေတြက ဘူဒိုဇာနဲ႔ထိုး ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္လို႔ ဒါမွမဟုတ္ ဗံုးၾကဲလို႔ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ရသူေတြ ဒုကၡသည္ ျဖစ္သြားရသူေတြဟာ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဆီက ေငြေၾကး အကူအညီ အတတ္ပညာအကူအညီေတြ ေတာင္းခံႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေတြလုပ္ေပးတဲ့အတြက္ ၁၉၈၇ ခုမွစတည္ေထာင္တဲ့ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဟာ ၁၉၉၅ ေလာက္ေရာက္ေတာ့ ပါလက္စတုိင္း ျပည္သူေတြၾကားမွာ ခိုင္ခုိင္မာမာအျမစ္တြယ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဟာ မိမိတို႔ရတဲ့ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာသန္း ၇၀ မွာ စစ္ေရးအတြက္ ၁၀% ေက်ာ္ဘဲသံုးပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ထူးျခားတာက ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ ဒီေဒၚလာ သန္း ၇၀ ကို အက်င့္ပ်က္ျခစား အိတ္ထဲထည့္ အၾကံအဖန္လုပ္ ႐ိုက္စားေဝစားတာမရွိဘဲ ၈၀% ကေန ၉၀% အထိကို ပါလက္စတုိင္း လူထုအတြက္ ျပန္ကူညီေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကြယ္လြန္သူ ယာဆာအာရာဖတ္ဦးေဆာင္တဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔နဲ႔ သိသိသာသာကြဲျပားသြားတာျဖစ္ပါတယ္။

ဝါရင့္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးျဖစ္တဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔ကိုလည္း အာရပ္သူေဌးႏိုင္ငံေတြက အႀကီးအက်ယ္ပံုေအာ ေထာက္ပံ့ခဲ့ ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိ၊ စာရင္းမရွိ အင္းမရွိနဲ႔ ကိုယ့္အိတ္ထဲကိုယ္ထည့္၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေကာင္းစား ေရးေတြဘဲလုပ္ၾကလို႔ (အာရာဖတ္ကေတာ္ အပါအဝင္) ဖာတာ ေကဒါေတြ အခ်မ္းသာႀကီးခ်မ္းသာ၊ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္ ေတြမွာ လွ်ဳိ႕ဝွက္ေငြစာရင္းေတြဖြင့္၊ ဥေရာပတိုက္ကိုထြက္ထြက္ၿပီး ေဟာလီးဝုဒ္မင္းသားေတြလို သံုးျဖဳန္းၾကတာကို လက္ေတြ႔ျမင္ေနရတဲ့ ပါလက္စတုိင္းလူထုက ေနာက္ဆံုးမွာ လြတ္လပ္တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ ေရးအဖြဲ႔ခ်င္းအတူတူ ဟားမာ့စ္ကို မဲေပးေရြးေကာက္လိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ယာဆာအာရာဖတ္ဟာ ႐ိုး႐ိုးကုပ္ကုပ္ဘဲ တသက္လံုးေနထိုင္သြားခဲ့ေပမဲ့ တျခားဖာတာ ေကဒါေတြမွာေတာ့ အဖြဲ႔အစည္းပိုင္စီးပြားေရးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ စီးပြားေရးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈၾကားမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းစည္းျခားတာ မရွိၾကပါဘူး။

ဖာတာအဖြဲ႔ဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစား႐ံုတင္မက စြမ္းေဆာင္ရည္ နိမ့္က်လွတဲ့အတြက္ ပါလက္စတုိင္းအစိုးရ ျဖစ္ေနစဥ္ကာလမွာ အစိုးရရဲ႕ တာဝန္ဝတၱရားေတြကိုလည္း ပီပီျပင္ျပင္ မေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ ပညာေရး က်န္းမာေရး လူမႈဖူလံုေရး မေျပာနဲ႔၊ ၿမိဳ႕ထဲရြာထဲေတြမွာ အမႈိက္ေတာင္ မသိမ္းႏိုင္၊ မီး-ေရ စတဲ့ အေျခခံဝန္ေဆာင္မႈေတြကိုေတာင္ လုပ္သင့္ လုပ္ထိုက္သေလာက္ မလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အစုိးရျဖစ္တဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္တိုက္တာလည္း မလုပ္ေတာ့ဘဲ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ၿပီး အဇၨေရးကို႐ႈတ္ခ်တာဘဲ အဓိကလုပ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဖာတာ တင္မက တျခားပါလက္စတိုင္း ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ေတြဟာလည္း စစ္တုိက္တာ၊ အၾကမ္းဖက္တာေတြဘဲလုပ္ၿပီး 'ကိုယ္က လြတ္ေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေပးေနပါတယ္' ဆိုတဲ့ ပါလက္စတိုင္းလူထုရဲ႕ လူမႈေရးလိုအပ္ခ်က္ေတြကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ျဖည့္ဆီးဖို႔၊ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ ျငဳတ္သီး ၾကက္သြန္ကိစၥေတြ လုပ္ေပးဖို႔ စိတ္မဝင္စားၾက နားမလည္ၾက မလုပ္ၾကပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ စစ္ေရးကြန္ယက္တင္မက လူမႈေရးကြန္ယက္ပါ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဟားမာ့စ္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရပံုစံေယာင္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ပါလက္စတိုင္းလူထုအေနနဲ႔ အရင္းအခ်ာလိုသေဘာထား လာပါတယ္။ မဲရဖို႔တင္မက တပ္သားသစ္ရဖို႔လည္း လြယ္သြားပါတယ္။

လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အၾကံအဖန္မလုပ္ဘဲ လူထုအက်ဳိးကိုလုပ္ေပးသလို ႏို္င္ငံေရးလုပ္ငန္းပိုင္းမွာလည္း ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ ရပ္ရြာေတြထဲမွာ တအိမ္တက္ဆင္း door-to-door ပံုစံနဲ႔ေရာ၊ အားကစားပြဲ၊ ေသာၾကာေန႔ပလီဝတ္ျပဳ ပြဲပံုစံေတြနဲ႔ပါ လူထုနဲ႔ပံုမွန္ထိေတြ႔ဆက္ဆံၿပီး လူထုအသံကိုနားေထာင္၊ လူထုအက်ဳိးျပဳလုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါ တယ္။

ဟားမာ့စ္ရဲ႕ ညာေျခေထာက္ျဖစ္တဲ့ စစ္ေရးပိုင္းကိုၾကည့္ရင္ ၁၉၉၃ ခုဧၿပီလမွာ ပထမဆံုး အေသခံဗံုးခြဲမႈကို လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အေသခံဗံုးခြဲမႈဟာ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ အက္ဖ္-၁၆ ျဖစ္တယ္လို႔ ဝင့္ႂကြားခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္း နယ္ေျမေတြကို အစၥေရးရဲ႕ အက္ဖ္-၁၆ စစ္ေလယာဥ္ေတြက ဗံုးၾကဲ၊ ဒံုးက်ည္နဲ႔ပစ္လို႔ ပါလက္စတုိင္းအမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြ ေသၾကရသလို ဟားမာ့စ္ရဲ႕ အေသခံဗံုးခြဲသမားေတြေၾကာင့္ သာမန္အစၥေရး အရပ္သားေတြ၊ အိမ္ရွင္မေတြ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ကေလးငယ္ေတြေသရတာကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုမွာေတာ့ အေသခံဗံုးခြဲမႈေတြကို ရပ္စဲလိုက္ၿပီး ၂၀၀၆ ဧၿပီလမွာ အေသခံဗံုးခြဲမႈနည္းလမ္းကို တရားဝင္စြန္႔လႊတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစၥေရးႏိုင္ငံထဲ ဒံုးပ်ံနဲ႔ပစ္တာေတာ့ အခုထိ ဆက္လုပ္ေနပါတယ္။ ပစ္မွတ္ တိက်မႈမရွိတဲ့ ဒီဒံုးပ်ံေတြေၾကာင့္လည္း အျပစ္မဲ့အစၥေရးအရပ္သားေတြ ေသေၾကဒဏ္ရာ ရၾကပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းေတြဘက္က ေျပာတာကေတာ့ အစၥေရးႏိုင္ငံမွာ ေယာက္်ားတိုင္း အလွည့္က် စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ရွိၿပီး အေရးေပၚလာရင္ ေယာက္်ားအားလံုးကို စစ္ထဲဆင့္ေခၚတာေၾကာင့္ အရပ္သားနဲ႔စစ္သား ခြဲလို႔မရႏိုင္ဘူး ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ေယာက္်ားႀကီးေတြ ေသတာထက္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ကေလးသူငယ္ေတြေသတာ ပိုမ်ားေနပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ဟာ ေျပာက္က်ားစစ္ကို အဓိကက်င့္သံုးတဲ့အဖြဲ႔ျဖစ္ၿပီး ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသမွာ အဓိကပိုင္ပုိင္ႏိုင္ႏိုင္ ေျပာက္ က်ားစစ္ဆင္ႏႊဲႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုအခါ ဂါဇာကမ္းေျမာင္ကို လံုးဝရာႏႈန္းျပည့္ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ၿပီး အေနာက္ဖက္ကမ္းေျခမွာေတာ့ ေနရာတခ်ဳိ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဟားမာ့စ္ဟာ ဒံုးပ်ံေတြအျပင္ လက္လုပ္ဗံုး ေတြ၊ တင့္ကားဖ်က္အာရ္ပီဂ်ီေတြ၊ လက္လုပ္ဒံုးက်ည္ေတြကိုသံုးၿပီး အစၥေရးတပ္ေတြ ရွာမေတြ႔ႏိုင္ေအာင္လည္း လူထု အကူအညီနဲ႔ လက္နက္ေတြသိုဝွက္ထားႏိုင္ပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ရဲ႕ တုိက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ကို ကရိယာ လို႔ေခၚတဲ့ ဌာနငါးခု ခြဲ တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ ဒါေတြက --

၁) အံတုပြဲကရိယာ (အယ္လ္အာဒါးသ္)။ ႏိုင္ငံေရးအံတုမႈ၊ အာဏာဖီဆန္မႈ၊ လမ္းေပၚလူထုလႈပ္ရွားမႈေတြ၊ ဆႏၵျပပြဲေတြ၊ အာဇာနည္စ်ာပနေတြ၊ ေန႔ႀကီးရက္ႀကီးအခမ္းအနားေတြကို တာဝန္ယူတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနကိုအသိေပးတဲ့ သို႔မဟုတ္ တိုက္ပြဲေခၚ လႈံ႔ေဆာ္တဲ့ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ ပိုစတာေတြထုတ္တယ္။ လမ္းေပၚဆႏၵျပပြဲေတြမွာ ထိခုိက္ ဒဏ္ရာရသူေတြအတြက္ ေရွးဦးသူနာျပဳလည္း တာဝန္ယူတယ္။ လမ္းေပၚလူထုတိုက္ပြဲ အေျခအေနေတြကို ဟားမာ့စ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းဆီ အဆက္မျပတ္ သတင္းျပန္ပို႔ေပးၿပီး ေရွ႕ဆက္လုပ္ရမယ့္နည္းနာေတြကို လမ္းၫႊန္ေပးဖို႔ လြယ္ကူ ေစတယ္။

၂) မီဒီယာကရိယာ (အယ္လ္အီလားမီ)။ ဒီဌာနက အာရပ္လူထုနဲ႔ ကမၻာ့လူထု သေဘာထားအေပၚ လူထုတိုက္ပြဲေတြ၊ အေသခံဗံုးခြဲမႈေတြရဲ႕ ဂယက္႐ုိက္ခတ္မႈေတြကိုတုိင္းတာဖို႔ ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာေတြကို ေမာ္နီတာလုပ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြအတြက္ ျပန္ၾကားေရး၊ ပညာေပးေရးနဲ႔ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး စာေစာင္စာတမ္းေတြလည္း ထုတ္တယ္။ လူထု တိုက္ပြဲ၊ စစ္ေရးတိုက္ပြဲေတြရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြ၊ သင္ခန္းစာထုတ္နိဂံုးခ်ဳပ္ခ်က္ေတြ ျပဳစုရတယ္၊ ဟားမာ့စ္ေခါင္း ေဆာင္ပိုင္းကလုပ္ခိုင္းတဲ့ အထူးေလ့လာခ်က္စာတမ္းေတြလည္း တခါတေလေရးသားျပဳစုေပးရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကမၻာ့ မီဒီယာေတြအတြက္ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြ ေပးရတယ္၊ အထူးသျဖင့္ အစၥေရးရဲ႕ မတရားက်ဴးလြန္မႈေတြကို ဖြင့္ခ်ရတယ္။ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ရဲ႕ သတင္းေထာက္ေတြကိုလည္း သင္တန္းေပးရတယ္၊ ဟားမာ့စ္သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ ဝက္ဘက္ဆိုက္ေတြအတြက္ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို ေမြးရတယ္။ မီဒီယာကရိယာဟာ ႏိုင္ငံတကာကြန္ဖရင့္ေတြ အဲန္ဂ်ီအိုကြန္ဖရင့္ေတြကိုလည္း ေမာ္နီတာလုပ္ၿပီး ဟားမာ့စ္အတြက္ အက်ဳိးရွိမရွိ ကိုယ္စားလွယ္လႊတ္သင့္ မလႊတ္သင့္ ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။

၃) လံုျခံဳေရးကရိယာ (အယ္လ္အမ္း)။ ဒီဌာနက အစၥေရးေထာက္လွမ္းေရးေတြ၊ သတင္းေပးေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဟားမာ့စ္ကိုဆန္႔က်င္တဲ့ တျခား ပါလက္စတိုင္း အဖြဲ႔ေတြ စိမ့္ဝင္ထိုးေဖာက္လာတာကို ကာကြယ္တားဆီးရတယ္။ အေသးစိတ္လံုျခံဳေရးစီမံခ်က္ေတြ ေရးဆြဲေဖာ္ထုတ္ထားၿပီး အဖြဲ႔ဝင္ေတြကို စစ္ဆင္ေရးလံုျခံဳမႈဘာသာရပ္ သင္တန္း ေပးတယ္၊ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ထဲ ဝင္ခ်င္တဲ့သူေတြအားလံုးကို ေနာက္ေၾကာင္းရာဇဝင္ရွင္းမရွင္း စံုစမ္းစစ္ေဆးတယ္၊ သစၥာ ေဖာက္လို႔ သံသယရွိသူေတြ၊ အစၥေရးေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ထိစပ္သူေတြကို ေစာင့္ၾကည့္တယ္။ ပါလက္စတိုင္းအမ်ဳိးသား သစၥာေဖာက္ေတြ၊ အစၥေရးကို သတင္းေပးသူေတြကို စနစ္တက် စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ၿပီး ကြပ္မ်က္တယ္။ ဒါ့အျပင္ အယ္လ္အမ္း ဟာ အစၥေရးတပ္ေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈ၊ အင္အားတို႔ကိုလည္း ေထာက္လွမ္းတယ္၊ ဟားမာ့စ္ဌာနခြဲေတြ ကလပ္စည္းေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈ တိုးတက္မႈ ဆုတ္ယုတ္မႈတို႔ကိုလည္း ေမာ္နီတာလုပ္တယ္၊ တျခားပါလက္စတိုင္းေတာ္ လွန္ေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေထာက္လွမ္းေရး အခ်က္အလက္ေတြကိုလည္း စုေဆာင္းတယ္။ ဟားမာ့စ္ေခါင္း ေဆာင္ေတြရဲ႕လံုျခံဳေရးကို တာဝန္ယူၿပီး အစၥေရးဖမ္းမိသြားတဲ့ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ေတြဆီက ဘာအခ်က္အလက္ေတြ ေပၚသြားႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုလည္း အကဲျဖတ္ တြက္ခ်က္ရတယ္။ လံုျခံဳေရးပညာကို ယခင္႐ုရွားေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔ (ေကဂ်ီဘီ) ကိုေလ့လာၿပီး ရယူသလို ႐ုပ္ရွင္ေတြဆီကလည္း ရယူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လွ်ဳိ႕ဝွက္စာတိုက္ပံုး Dead drop ေတြသံုးတာ၊ ကိုရန္က်မ္းစာအေျခခံတဲ့ ဝွက္စာသံုးတာ ေတြလည္း လုပ္ၾကတယ္။

၄) စစ္ေရးကရိယာ (အယ္လ္အက္စ္ကာရီ)။ လမ္းေပၚလူထုတိုက္ပြဲေတြထက္ ေက်ာ္လြန္တဲ့ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲအတြက္ ျဖစ္တယ္။ စစခ်င္းမွာ တပ္ဖြဲ႔(ကလပ္စည္း) ၁၂ ဖြဲ႔ ဖြဲ႔တယ္။ တဖြဲ႔မွာ ရဲေဘာ္ ၃ ေယာက္ကေန ၅ ေယာက္အထိ ပါတယ္။ ဒီ ၁၂ ဖြဲ႔ကို ဂါဇာကမ္းေျမာင္နဲ႔ အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာ ျဖန္႔ခ်ထားတယ္။ ဒီ ၁၂ ဖြဲ႔အျပင္ အရန္ ၅ ဖြဲ႔ ထား ေသးတယ္။ စစ္သည္ေတြကို လက္နက္ငယ္ လက္နက္ႀကီး ေဖာက္ခြဲေရး အရွင္ဖမ္း-ျပန္ေပးဆြဲေရး အေသခံ တိုက္ခိုက္ေရးဘာသာရပ္ေတြ ေလ့က်င့္ေပးထားတယ္။ တဖြဲ႔စီက စစ္ဆင္ေရးတခုစီကို တလစီ ဆင္ႏႊဲရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဟားမာ့စ္ဟာ တလကို တုိက္ပြဲတပြဲႏႈန္းနဲ႔ တႏွစ္မွာ ၁၂ ပြဲတိုက္တယ္။ ဒီေတာ့ ကလပ္စည္းတခုစီဟာ စီမံခ်က္ဆြဲဖို႔၊ ျပင္ဆင္ဖို႔၊ သင္တန္းေပးဖို႔၊ ဇာတ္တိုက္ေလ့က်င့္ဖို႔ နဲ႔ တပ္သားသစ္စုေဆာင္းဖို႔ အလွည့္က်တႏွစ္စီ အခ်ိန္ရတယ္။ စစ္သင္တန္းေတြကို ဟားမာ့စ္ပိုင္ေျမမွာ ေျမေအာက္ခန္းေတြ စက္ပစ္ကြင္းေတြနဲ႔ ေလ့က်င့္တယ္။

ဟားမာ့စ္ရဲ႕စစ္ေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြက (က) အစၥေရးႏိုင္ငံထဲမွာ အထိနာေစတဲ့ တုိက္ခိုက္မႈေတြ ဆင္ႏႊဲျခင္းအားျဖင့္ အစၥေရးအစိုးရဟာ ပါလက္စတိုင္း အရပ္သားေတြကိုတိုက္ခိုက္ရင္ ဘယ္လိုအက်ဳိးဆက္ေတြျဖစ္မယ္ဆိုတာကို သိေစ ဖို႔၊ (ခ) ပါလက္စတိုင္းျပႆနာအေျဖရွာဖို႔ ကမၻာနဲ႔ ကုလသမဂၢကေန အာ႐ံုစိုက္လာေအာင္ စစ္ဆင္ေရးေတြနဲ႔ ဆြဲေဆာင္ဖို႔၊ (၈) တိုက္ပြဲတိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ပါလက္စတိုင္းျပည္သူေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကိုျမႇင့္တင္ၿပီး မိမိတို႔ရပ္ရြာမွာ မိမိတို႔အာဏာပိုင္မႈကိုျပဖို႔၊ (ဃ) အစၥေရး ျပည္သူေတြကို စစ္ဆင္တိုက္ခိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ပါလက္စတိုင္းေျမေပၚမွာ သူတို႔အတြက္ေနရာမရွိဘူး၊ သူတို႔လိုလားတဲ့ လံုျခံဳေအးခ်မ္းမႈကို အလြယ္နဲ႔ မရႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့အမွာစကားပါးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ဟာ ဒီရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ ပစ္မွတ္ေတြကိုေရြးၿပီး အေသခံဗံုးခြဲမႈေတြ၊ ေျပာက္က်ား စစ္ဆင္ေရးေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တိုက္ပြဲေတြကို သင့္ေတာ္သလို ဆင္ႏႊဲတာျဖစ္တယ္။

၅) ေစတနာ့ဝန္ထမ္းကရိယာ (အန္စာ)။ တင္းျပည့္ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ မျဖစ္ေသးဘဲ အဖြဲ႔ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ကူညီႏိုင္တဲ့ ပါလက္စတိုင္းေတြျဖစ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ေစတနာ့ဝန္ထမ္းျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ ဟားမာ့စ္ လမ္းစဥ္နဲ႔ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို ေထာက္ခံရမယ္၊ အစၥလမ္က်င့္ဝတ္နဲ႔ စံႏႈန္းေတြကိုလိုက္နာရမယ္၊ ေနာက္ခံဘဝအပါအဝင္ လံုျခံဳေရးစစ္ေဆးမႈကို ခံရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြကို အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြ၊ တကၠသိုလ္ေတြ၊ သမဂၢေတြ ကေနရတယ္။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ တင္းျပည့္အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္ကို ေရာက္သြားၾကတယ္။ အစပိုင္းမွာ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ တင္းျပည့္အဖြဲ႔ဝင္ေတြၾကား ပဋိပကၡေတြရွိခဲ့လို႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ တန္းတူအခြင့္အေရးျပႆနာကို ေျဖရွင္းေပးခဲ့ရတယ္။

ဟားမာ့စ္တိုက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ ကရိယာ ၁-၂ နဲ႔ ဟားမာ့စ္လူမႈေရးကြန္ယက္တို႔က ဘယ္ေျခေထာက္ - လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းနဲ႔ လူထုတိုက္ပြဲေတြ၊ တိုက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ ကရိယာ ၃-၄ က ညာေျခေထာက္ - စစ္ေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ သစၥာ ေဖာက္ရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး ကရိယာ ၅ ကေတာ့ ေျခေထာက္ႏွစ္ဖက္စလံုးအတြက္ ေရွ႕ေျပးအဆင့္ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းေပၚျမဲျမဲရပ္ေနတဲ့ ဟားမာ့စ္ကို ျဖဳတ္ခ်အာဏာသိမ္းဖုိ႔ ၂၀၀၇ ခုအစပိုင္းမွာ အေမရိကန္နဲ႔ အစၥေရးတို႔က ဖာတာတပ္ဖြဲ႔ေတြကို ေငြအား လက္နက္အား ေထာက္ပံ့ေပးၿပီး ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္တခုလံုးကို ဟားမာ့စ္ကအပိုင္သိမ္းသြားတာဘဲ အဖတ္တင္ခဲ့ပါတယ္။

ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္အဖြဲ႔ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔လုိ႔သတ္မွတ္ခံရတဲ့ ဟားမာ့စ္ရဲ႕ ႏိုင္္ငံေရးထိုးစစ္ကိုၾကည့္ရင္ အေစာပိုင္းကာလ ၁၉၈၈ မွာတံုးက အစၥေရး ႏိုင္ငံဖ်က္သိမ္းေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္း အစၥလမ္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေရးကို ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုမွာေတာ့ အေနာက္ဖက္ကမ္းနဲ႔ ဂါဇာကမ္းေျမာင္မွာ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံထူေထာင္ခြင့္ရရင္ လက္နက္ ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို အဆံုးသတ္မယ္လို႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းေတြရဲ႕ သမိုင္းဆိုင္ရာရပိုင္ခြင့္ေတြ အျပည့္အဝျပန္ရဖို႔ လာမယ့္မ်ဳိးဆက္ေတြ ဆက္တာဝန္ယူရလိမ့္မယ္၊ လက္ရွိကာလမွာ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမအားလံုး လြတ္ေျမာက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ ခက္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တဆင့္ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရးကို လက္ခံတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အစၥေရးနဲ႔ အေမရိကန္တို႔ကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ဒီေၾကညာခ်က္ေတြကို ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဟာ အစၥေရးကို တိုက္ေနတာ ဘာသာေရး-လူမ်ဳိးေရးအေျခခံမဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းခံျဖစ္တယ္လို႔လည္း ၂၀၀၆ ခုမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ဴးလူမ်ဳိးေတြဟာ ဘုရားသခင္ဗ်ာဒိတ္ေပးခံရတဲ့လူမ်ဳိးျဖစ္လို႔ ေလးစားရမယ္၊ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရမယ္လို႔ေတာင္ ဟားမာ့စ္ေခါင္းေဆာင္က ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။

ကမၻာတလႊားမွာ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားေတြ၊ အၾကမ္းမဖက္တိုက္ပြဲနည္းနာေတြ ျဖန္႔ခ်ီေပးေနတဲ့၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ပင္မေဒါက္တိုင္ အဖြဲ႔ႀကီး တခုျဖစ္တဲ့ အိုင္အာရ္အိုင္ဟာ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ကို အင္မတန္မုန္းေပမဲ့ ဟားမာ့စ္ရဲ႕ လူထုအက်ဳိးျပဳလုပ္ငန္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအံတုမႈ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ အၾကံအဖန္မလုပ္ ျခမစားတာေတြကိုေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳ ေလ့လာေနရပါတယ္။
ဂါမဏိ
(မေလးရွားႏိုင္ငံတြင္ထုတ္ေဝသည့္ ေအဘီစီဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါသည္။)
ဖုိးတရုတ္ဘေလာ့မွကူးယူေဖၚျပသည္။